EPSITEL MINGGU II DUNG TRINITAS, TGL. 5 JUNI 2016: 1 MUSA 2:8-15

22.39.00 0 Comments A+ a-

      1 MUSA

2:8 Dung i dipungka Debata Jahowa ma sada porlak di Eden tartungkan habinsaran, jadi tusi ma dibahen jolma na jinadihonna i.
2:9 Dung i dipantubuhon Debata Jahowa ma sian tano i nasa hau, angka na denggan idaon, jala tabo panganon, ro di hau hangoluan na di parsitongaan ni porlak i, nang hau parbinotoan ni na denggan dohot na roa.
2:10 Dung i ruar ma sada batang aek sian Eden i, asa dibornohi porlak i, manirpang ma sian i gabe opat batang aek bolon.
2:11 Goar ni parjolo: Pison, na mangaliati sandok tano Hevila, panombangan sere disi.
2:12 Jala meram situtu sere ni na saluat i. Jumpang do huhut disi landus dohot batu soham.
2:13 Ia goar ni batang aek paduahon: Gihon, na mangaliati sandok tano Kus.
2:14 Ia goar ni batang aek patoluhon: Hidekel (Tigris), na mamolus tungkan habinsaran sian Assur. Ia batang aek paopathon, i ma Euprat.
2:15 Dung i ditogihon Debata Jahowa ma jolma i paojakkon ibana tu porlak Eden i, asa dipaulaula jala diramoti.

JOLMA IKKON MANGULA JALA MANGARAMOTI

1.      Turpuk on paboahon pambahenan ni Jahowa taringot tu pamukkaon ni Porlak (paradeiso) na di Eden dohot pangojakkonon  ni jolma di porlak i. Turpuk on manghatai ndang taringot tu panompaon ni portibi on dohot panompaon ni jolma; ndang taringot tu hadadabu ni jolma tu dosa. Jadi ndang pola raratan pangantusion taringot tu panompaon i dison dohot taringot tu pardosaon ni jolma i (Di tikki manafsirhon 1 Musa1:1- 2:7 ma i dohot manafsirhon 1 Musa 2:16- 3:24 dihatai), alai dison luluan pangantusion taringot tu Porlak (Paradeiso) na di  Eden i dohot porluna jolma diojakkon tusi dohot pardabudabuan (tanggungjawab) ni jolma ala jolma i diojakkon di Porlak (paradeiso) na di Eden.
2.      Barita on paboahon ia Jahowa tung mansai malo do mambahen sada porlak (LAI. TB: taman). Akka sipauli porlak (ahli pertamanan) sinueng on, porlu marsiajar sian Jahowa, molo naeng gabe porlak (taman) na sai hasiholan ni jolma porlak na nirancang dohot napinaulina i. (Ilmu manompa, ilmu mambahen patung (manggana); Ilmu mambahen taman/porlak; ilmu manjahit pakean;  tarmasuk akka ilmu na tertua, na dipatuduhon Jahowa Debata tu jolma). Didok di 1Musa 1:31 ia natinompa ni Debata Jahowa nunga tung denggan situtu, ditikki ditilik Jahowa akka natinompaNa i. Alai di bagasan na denggan situtu i dipukka Jahowa dope sada porlak (Gorik: paradeison; Batak: paradeiso; Ind.: paradis; firdaus; Heber: gan) na mansai  uli jala denggan situtu bahen inganan ni jolma na didok dijadihon (digana) Jahowa sian orbuk ni tano jala diombushon tu bagasan bungbung ni igungna hosa hangoluan umbahen martondi namangolu jolma i (1 Musa 2:7), jala jolma i dijadihon tumiru rupa ni Jahowa (1 Musa 1:27). Porlak on ma na gabe usat ni nadumenggan ni nadumenggan di portibi natinompa ni Jahowa Debata.  Porlak on dipukka di EDEN, sada inganan tartukkan Habinsaran (Timur) ni portibi. Jadi ndang Eden i paradis/firdaus, alai sada inganan do i di tano Eden. (Catatan: Jotjot Batak sala ai didok : “porlak Eden”, nasasintongna : Porlak (paradeiso) na di Eden). Jolma baoa (si Adam) ditompa di bagian Barat ni portibi (?) alai diojakkon di sada inganan (porlak) na dipukka di bagian Timur ni portibi. Jolma borua ditompa di porlak nanipukka ni Jahowa i sian rusuk ni si Adam. Jadi tardok do ia borua i (na muse margoar Hawa) jolma sian Timur (habinsaran) ni portibi do. Halak na ditompa di Barat (baoa) dohot halak naditompa di Timur (borua) dipasada Jahowa gabe sada ripe di porlak na di Eden i. (Catatan: Manang na Lesbian si Hawa, manang na Gay si Adam, manang Biseksual si Adam dohot si Hawa, manang na Transjender si Hawa, ndang dipaboa di Bibel i, alai na jelas tarboto sian isi ni Bibel on, baoa i si  Adam (si Jolma) na sian Barat (Pastima) jala  borua i (si Hawa) jolma na sian Timur (habinsaran) i do na gabe sada ripe di porlak na di Eden i. Ndang baoa dohot baoa manang borua dohot borua gabe sada ripe di porlak na di Eden i). Ala porlak i do nadumenggan ni nadumenggan di portibi, jala porlak i dipukka di Eden (na marlapatan “hasonangan”), jadi tung so targombarhon be boha tabona mangolu di porlak i. Ala hataboon ni ngolu na di porlak na di Eden i do umbahen rikkot di jolma i mangula dohot mangaramoti porlak i. Ala rikkot di jolma do pangulaulaon dohot pangaramotion nasida di porlak i, ndang ala rikkot di Jahowa i. Turgas pangulaulaon dohot pangatamotion tu porlak i jumolo jala parjolo dipasahat Jahowa tu jolma baoa (Si Adam), jala andorang so adong dope si borua (si Hawa). Madabu si Hawa tu dosa, ala so tolap ni si Adam do konsisten di tanggungjawabna. Mungkin gabe ndang “jantan” si Adam di ulaon dohot pangaramotionna, gabe si Hawa na “jantan”, ai gabe si Hawa na markuasa tu si Adam. Si Adam ikkon tetap marfungsi, marperilaku, martanggungjawab.  Adam, ndang boi muba gabe Adami (baoa namarperilaku boruboru), jala si Hawa ikkon tetap marfungsi, marperilaku, martanggungjawab Hawa (ina ni namangolu), ndang boi muba gabe Hayi ( manang borua na holan asal mangolu ndang boi marfungsi jala marperilaku ina, na manubuhon gelleng dohot pagodanggodanghonsa).
3.      Saotik sian haulion, hadengganon ni porlak Eden i dipaboa di turpuk on: 
Martubuan (dibahen Jahowa Debata) sian tano i nasa hau, akka na denggan idaon, jala (parbuena) tabo panganon; ro di hau hangoluan na di parsitongaan ni porlak i, nang hau parbinotoan ni na denggan dohot na roa. Nasa hau (kol-‘eÅŸ) paboahon hau naung margoar dohot hau na so margoar dope dibahen jolma. Ndang habilangan massam ni hau na martubuan i. Sahat tu saonari ndang sude dope hau i ditanda jolma na di portibi on, jala dibahen goarna. Sude na i na diloas Jahowa Debata do martubuan sian tano i. Ganup hau manang suansuanan i tubu hombar tu parenta ni Jahowa Debata (1 Musa 1:11-12). Adong do sakkap nauli sian Jahowa umbahen diloas Jahowa ganup massam ni hau i tubu sian tano i.   Sian antara ni hau akka na denggan idaon i, adong do i na holan marbunga alai ndang marbuah, bonina sian batangna; adong do i na rintop, adong na gabe ubat, adong na holan marbulung, jala adong na marparbuehon parbue (buah) naboi allangon ni jolma, manang buahna ndang boi allangon ni jolma alai boi allangon ni binatang. Marmassam-massam masiboan ragamna, umbahen didok “hau, akka na denggan  idaon”. Sian antara ni hau na marparbue i (manang na buah parbuena, manang na batang (hau)-na parbuena, manang na bulungna parbuena; manang na uratna parbuena) godang na tabo panganon ni jolma. Di tikki sinuaeng on takkas do boi tandaon akka hau na buah parbuena na boi panganon (misalna: mangga, jambu. Jambu monyet, pinasa, cempedak, hariara, galagala, andaliman, antarasa, sotul, durian, lengkeng, apel, lassat, kiwi, buah nona, kirs, jengkol, andalehat, ambasang, kueni, pisang dohot akka naasing). Hau na bonana boi panganon (misalna: sagu dohot na asing). Hau na holan bulungna na boi panganon, misalna: hau siudut hosa; hau min, hau pirdot, dohot akka na asing). Hau na uratna boi panganon, misalna: gadong tirha dohot akka na asing. Sude jenis ni hau lengkap di porlak na di Eden i: Hau natubu di daerah tropis, natubu di daerah na mariklim sedang, hau natubu di daerah dingin, sude adong disi. Jadi di porlak i adong do inganan na martemperatur 20-30 derajat Celcius, adong inganan na martemperatur ditoru ni 20 derajat Celcius sahat tu di toru ni nol derajat Celcius. Ala ni i do umbahen boi tubu nasa hau disi. Ala ni i boi dohonon, ia tano ni porlak i ndang mardosdos (datar) sude. Adong do i na gambut, na tano mineral, adong na holan sameter tu tolupulu meter di atas ni parmukaan ni laut (sahat tu 30 derajat temperaturna), adong tano hornop na timbo (dataran tinggi) (na sahat tu 22 derajat temperaturna), adong na mardolok-dolok (na 15 derajat temperaturna/sejuk), jala adong na mansai timbo dolok-dolokna sampe adong es di punsuna gabe ditoru ni nol derajat Celcius temperatur disi. Sudena i kombinasi mambahen mansai tabo ngolu di porlak na di Eden i.  I do umbahen adong na marpandapot, ia porlak na di Eden i portibi on do i, manang “portibi mini” do.
4.      Na luar biasa di porlak na di Eden i, ala adong di parsitongaan ni porlak i tubu (ala hata ni  Jahowa Debata) Hau Hangoluan, jala dibagian na asing ni porlak i tubu (ala hata ni Jahowa Debata) Hau Parbinotoan ni Nadenggan dohot Naroa. Nang pe naung lengkap di porlak i akka narikkot asa boi jolma i mangolu denggan di pardagingon, tong dope dibahen Jahowa di tonga ni porlak i Hau Hangoluan (na parbuena molo dipangan mambahen jolma na mangallang parbuena i mangolu salelenglelengna). Nang pe naung dipasupasuhon Jahowa tu jolma i asa diboto nadenggan dohot naroa, tong dope dibahen Jahowa tubu Hau Parbinotoan ni Nadenggan dohot Naroa di porlak i. Hape sasintongna, Jahowa sandiri do silehon hangoluan salelenglelengna dohot silehon parbinotoan ni nadenggan dohot naroa. Aha do maksud ni Jahowa disi?  Maol do alusan sukkun-sukkun on, ai ikkon Jahowa sandiri do nian mangalusi i. Alai naboi antoon maksud ni Jahowa disi, boi dohonon: Diparade Jahowa do di nanitompana i na boi mambahen jolma mangolu salelenglelengna (kekal), jala diparade do tong na boi gabe sumber ni parbinotoan ni nadenggan dohot naroa. Boi do dapot ni jolma i akka na songon i ndang pola sian Jahowa sandiri. Alai dibagasan ni i (manang lao mandapot i), holan sada do na rikkot ulahonon ni jolma, i ma: Ikkon atas izin ni Jahowa na paradehon manang na patubuhon hau i, buaton dohot allangon ni jolma parbue ni hau na dua massam i.  Molo ndang atas izin ni Jahowa, gabe sumber haotoon taringot tu nadenggan dohot naroa do  panghorhon ni parbue ni hau parbinotoan ni nadenggan dohot naroa naniallang i. Jala gabe hamatean salelenglelengna do panghorhon ni parbue ni hau hangoluan i di jolma i molo diallang so jolo diizinhon Jahowa.  (Catatan: Mardosa si Hawa, ala dijama, diputikkon jala diallang si Hawa parbue ni hau Parbinotoan ni Nadenggan dohot Naroa di tikki diorai Jahowa. Aut sabar ibana mangido izin tu Jahowa, jala dung diloas Jahowa barupe asa diallang, pasti ndang mardosa si Hawa i. Sarupa do i tu na lao marripe. Mardosa do baoa manang borua molo pintor marripe (borua i manang baoa i) so jolo parmisi sian natorasna jala molo so sirestui natorasna. Ai gabe haurakon parripeonna. Hape molo sabar paimahon dohot mandapot izin sian natorasna, ba dipestahon parripeon i).
5.   Mardeka di bagasan pangaturon do si Adam di porlak na di Eden i. Jadi ndang anomali (somaraturan/tanpa dasar hukum) si Adam disi jala ndang animal  (binatang) si Adam di porlak i. Di udut ni turpuk on adong dua aturan parjolo dipasahat tu si Adam (Ayat 16 dohot 17: “Dung i dipatik Debata Jahowa ma jolma i, ninna ma: Jadi do panganonmu sian nasa hau di bagasan porlak on. Alai anggo sian hau parbinotoan ni na denggan dohot na roa, ndang jadi panganonmu; ai sadari dipangan ho sian i, sai na mate do ho”). Mardeka do si Adam mangaresep nasa naboi allangonna i, asa tabo allangonna jala asa sehat jala mangolu ibana jala ganjang umurna. Ndang sai ikkon babababaan ni Jahowa si Adam di porlak i. Na penting diboto ulaonna, diboto tanggungjawabna, diboto na unang, jala diboto na ikkon, jala dikarejohon. Haradeon ni si Adam patupahon dirina na songon i, i do mambahen lam bagak jala lam uli porlak i. Ai gabe las ni roha ni saluhut pangisi ni porlak i si Adam, ndang gabe arsak kehadiran ni si Adam i tu nasida. Las roha ni na di porlak i (suansuanan, hau, binatang dohot na asing) molo dipargunahon si Adam deba sian nasida, ai hombar tu sakkap ni Jahowa do i. Jala diboto nasida, na so ala ni “hosukna” si Adam manggunahon na adong i, jala ndang martahi jala marujung tu pemusnahan ni akka na adong di porlak i, panggunahonon ni si Adam di nasida.  Adong sada sian hau i “sala pakke” dibahen si Adam, ba manghorhon “hamatean” do tu si Adam. Jadi tung ikkon mardeka jala martanggungjawab do si Adam mangolu di porlak i. Ndang boi mangolu “asal-asalan”.
6.      Haulion ni porlak i nadebanari, ima haradeon ni mual (aek) laho menopang (manukkol) ngolu na nasa na adong di porlak i. Ai ikkon kombinasi do sipanganon dohot siinumon, i pe asa boi mangolu nasa na adong di porlak i (tarlumobi ma di jolma). Adong pe allangon, ianggo so adong mual, ba hamatean do i. Adong mual nang pe otik sipanganon, tung hangoluan do i. Alai ndang tanggung-tanggung pangalehonon ni mual tu nasa naadong di porlak i dibahen  Jahowa. Ai dipukka Jahowa sada batang aek na mardakka opat di porlak na di Eden i.  Matamual na so tanggung aekna marjullakjullak adong di usat porlak na di Eden i, i ma di lambung ni Hau Hangoluan i. Tio ni aekna  untio sian aek Super O2 manang sian  mual Aqua na digadis di onan. Didia pe, tano na martua do molo gabe habaoran ni mual tio. Tano Israel tardok gabe tano namartua, ala gabe habaoran ni susu dohot situak ni loba. Ganup jolma gabe jolma na martua do molo gabe habaoran ni pasupasu, songon batang aek ni di porlak na di Eden i. Aut sai tarbahen ganup jolma ma nian gabe habaoran ni pasupasu tu na humaliangna.
Sunge i mardakka opat, na digoari: Pison, Gihon, Tigris (Hidekel) dohot Eufrat.  Akka luat na di Assur, Syria, Mesopotamia, mambuat goar  Tigris dohot Efrat  dohot Gihon gabe goar ni sunge di luat nasida. Ianggo goar Pison ndang haru dibahen nasida goar ni sunge nasida. Didia Hevila, jala didia panombangan mas (sere), pambuatan landus (damar bedolah) dohot schoham (batu krisopras), ndang be diboto nuaeng. Ndang sada mata mual ni sunge Tigris dohot sunge Eufrat, alai samasama marmuara tu Teluk Persia. Dianto namalo, ia sunge Gihon (namambornoki tano Kusch sunge Nil do ninna). I do tandana na dipanggoarhon do goar Tigris dohot Eufrat dohot Gihon tu sunge na adong di Mesopotamia dohot Mesir. Didia sunge Pison, di tano inganan ni tambang emas dohot pambuatan ni akka batu permata naparjolo sahali ditanda hajolmaon ma i. Naporlu sian baritaon, i ma: ia akka aek ni sunge i, di bonana dohot sahat tu  dakka ni sunge i mambornohi tano nanibolus na be, sian mulai porlak na di Eden sahat tu ujung ni dakka ni sunge naopat i. Dibornoki tano na di pastima (barat), na di utara, na di dangsina (selatan) dohot na di habinsaran (timur)  dohot nahumaliangna be. Desa naulau dibornoki. Mambornoki marlapatan do i mambahen boi tubu akka suansuanan, mangalehon mual tu akka binatang dohot tu jolma, dohot gabe inganan ni dekke sunge. Di parmulaan ni hajolmaon di langit dohot tano naparjolo sahat tu ujung ni hajolmaon di langit dohot tano naimbaru (songon pinaboa ni Pangungkapon 22:1-5), tung mansai porlu do mual (aek) na boi mambahen mangolu denggan akka nanitompa ni Jahowa.  Jadi ikkon ramotan do “mata mual” ni hangoluan ni nasa natinompa i. Unang adong jolma na mangalitoki mata ni mualna. Mansai bolak jala lambas do tano i, ala ni i do umbahen rikkot adong dongan ni si Adam (nasadalan dohot nasarumang jala sapangalaho dohot ibana) laho mangulaula dohot mangaramoti tano i dohot nasa isina. Sian mula ni hajolmaon do dipajongjong Jahowa “keadilan gender” (hadoson ni rumang, pangalaho, tanggungjawab ni baoa dohot borua) lao mangulaula dohot mangaramoti tano i rodi pangisina, dohot  lao marpinompar.
7.     Di parmulaan, holan baoa (si Adam) dope dipaojak (ditempatkan) Jahowa di porlak na di Eden (hasonangan) i.  Alai di tikki na mangihut, ndang lomo roha ni Jahowa holan baoa i “makkan sandiri” di porlak na di hasonangan i. Dipangojakkonon i, turgas do parjolo dipaboa Jahowa tu baoa (si Adam) i. Akka aturan dohot uhum, mangihut tu turgas i do. Ikkon songon i do masa di nasa panggulmiton ni ngolu ni jolma. Turgas tontu, dung i dipatontu ma aturan mangula turgas i. Turgas i mandok: “asa dipaulaula jala diramoti” porlak na di Eden i. Porlak ni di Eden i do usat ni langit dohot tano dohot nasa isina natinompa ni Jahowa. Porlak na di Eden i do “portibi mini” ni langit dohot ano dohot nasa isina. Molo marhasil si Adam “mangula dohot mangaramoti” porlak na di Eden i dohot nasa isina, marhasil ma denggan sude pangulaulaon dohot pangaramotion di sude portibi. Alai molo gagal do, hassur  ma pangulaulaon dohot pangaramotion ni jolma di sude portibi.  Tarsongon Jerusalem do i. Molo marhasil do mambahen mangolu nasa jolma na marragam i di Jerusalem di bagasan dame dohot holong, marhasil ma mambahen dame dohot holong di nasa ragam ni jolma na adong di portibi on. Alai molo gagal do songon sinuaengon dope, nunga dibereng portibi on boha hassurna portibi on dohot hajolmaon ala so adong dame dohot holong na akka jolma na mangolu di Jerusalem. Molo denggan jala uli hajolmaon, pangulaulaon dohot pangaramotion di pusat, panghorhonna mansai denggan do tu hajolmaon i di sude luat pinggiran. Hira hukum alam do i. Jadi ikkon ganup mangula denggan, ramot jala jamot.
Mangulaula dohot mangaramoti masirainan do i. Parenta na tu jolma di 1Musa1:28 na mandok: “Dung i dipasupasu Debata ma nasida, ninna Debata ma tu nasida: Marpinompari ma hamu, asa sopar hamu, jala gohi hamu sandok tano on, jala patunduk hamu; jala raja i hamu dengke angka na di laut dohot pidong angka na martongatonga langit ro di sude binatang, angka na manjirir di atas tano on”, dihakkam turgas “mangulaula dohot mangaramoti do i. Penjabaran ni 2 Musa 2:15b do 1 Musa 1:28 i. Molo tarpasupasu ikkon mangula do, jala ramotan pasupasu i. Asa marpinompari, ikkon mangulaula do jala ramotan pinompar i asa sopar (gabe). Molo gokan tano on, ikkon mangulaula do asa boi gok jala ramotan naung nigokan i. Molo patundukkon, ikkon mangulaula do jala ramotan naung tunduk i. Ndang boi adong tahi dohot pambahenan na mangago di bagasan pangulaulaon dohot pangaramotion. Mangulaula (LAI. TB: mangusahakan, Heber: le‘obedah;  Gorik: ergazesthai).  Lapatanna: karejo, mengolah, manghobasi, mambahen sude ulaon i gabe ibadah (< ‘abad = manghobasi > ‘ebed = parhobas, hamba), mambahen asa sampe dapot nauli nadenggan marhite sian naniulahon i (= mengusahakan). Ndang adong dibagasan lapatan ni hata le‘obedah tahi, pikkiran, sakkap dohot pambahenan lao manegai, alai lao mambahen lam dumenggan, manang saotikna mampartahanhon sude “tung mansai denggan situtu” diida Jahowa dohot diida hajolmaon dohot diida nang dirasahon sude pangisi ni portibi.  Mangaramoti (LAI. TB: memelihara, Heber: leÅ¡omerah; Gorik: fulassein). I ma mambahen sude nasa naporlu asa napinasahat ni Jahowa i tongtong di bagasan hadengganonna jala asa lam denggan, lam uli, lam marhagunaan tu ngolu ni hajolmaon dohot pangisi ni portibi on, huhut manjaga asa unang lekse/mago naniramotan i. Lao manggoki ulaon pangaramotion i, dilehon Jahowa do sude massam ni parbinotoan tu si Adam, tu akka jolma pomparan ni si Adam, hombar tu haporluanna be. Boi dapot ni jolma do i sian Jahowa manang sian natinompa ni Jahowa, asal ma ture dalanna. Na jelas, tung parbinotoan dia pe dapot ni jolma, ndang boi pakkeon ni jolma i non i lao mangaleksehon manang aha pe sian natinompa ni Jahowa i. Molo sala mangalului jolma i di parbinotoan, jala sala mamakke jolma i diparbinotoanna, jolma i pe dohot do lekse. Ibarat ni pangaluluion tu parbinotoan sian Hau Parbinotoan ni Nadenggan dohot Naroa, jolma i gabe marguru tu ulok i, pamakkena pe gabe halelekse ni jolma i do, ai mate jolma i. Parbinotoan nadapot, pamakkeon ni parbinotoan i ndang boi holan pasombu tagas ni parbinoto i. Ikkon tu ulaon pangaramotion pakkeon parbinotoan na dapot i. Ikkon sude ma hajolmaon sinuaeng on masiaminaminan jala masitukkoltukkolan mambahen ulaon mangaramoti i. Molo sude halak mandurung dekke, ndang boi adong na mangalitoki. Ai sada mangalitoki, sude pandurung ndang dapotan dekke. Jadi unang be sai adong nian pamarenta, namalo, na sai holan mangasa mamukka sinjata “pemusnah massal” ibarat ni sinjata nuklir, sinjata bom bunuh diri, sinjata gas kimia rasun, dohot marragam dope, na sai mambahen hasusaan nuaeng di portibi on. Unang be sai adong na mantuba sunge lao manakkup dekke, manang mangalistrik aek ni sunge i, asa unang musnah akka dekke na adong i, nametmet dohot nabalga, naso patut allangon dope dohot akka napatut allangon.  Ai  naeng do adong di ari pangapudian. Unang be adong praktek genocide, religiocide, manang massam-massam ni ...cide na asing nari dope. (cide lapatanna: pangalekseon, pemusnahan).
8.      Molo mamestahon ari lingkungan hidup jolma sinuaeng on, diingot ma tona manang turgas sian Jahowa tu ganup jolma i ma turgas “mangulaula dohot mangaramoti” nasa naung pinasahat ni Jahowa tu ganup jolma i. Malo ma mangolah nasa na adong i asa hasilna unang gabe hamamago tu akka natinompa na asing. Molo gabe hahamago do tu lingkungan hidup akka kemasan plastik molo asal dipambolokkon, ba unang ma asal dipambolokkon pamakke antong, dipeop ma denggan jala dipaulak tu pabrikna. Molo so boi be dibahen jolma songon i, ba unang be dihasilhon pabrik akka kemasan plastik na manghorhon hamamago i. Ikkon ganup do martanggungjawab manjaga dohot mangaramoti lingkungan hidup, ndang holan di luatna be, dohot do pangontakna tu luat na asing  di liat portibi on. Molo narkoba mangaleksehon jolma, unang adong na mamakke narkoba, jala molo so i, unang adong na mampabrik narkoba. Molo so haoraan be, ba ditembak mate ditempat ma akka na hadapotan mampabrik narkoba dohot na manggadis-gadis narkoba.  Akka naung mamakke narkoba i dipaksa ma marhaubaon ni roha dohot pambahenan, asa ganup malua sian hacanduonna tu narkoba. Asa unang manusai akka kobun kalapa sawit i tu iklim, dipaksahon ma asa ganup na adong kobun kalapa sawitna ikkon manuan hau na denggan sambaris di siamun hambirang ni sude dalan na adong di kobun kalapa sawit na be. Songon i na markobun tes, markobun sayur-sayuran, manang na markobun marhite na mambuka kobunna mangarabi harangan najolo disi. Unang be sai sian hau dibahen akka segala macam harotas napinakke ni jolma, tarmasuk mambahen akka tissu na holan mangalap tangan dung simpul mangan.  Mansai godang akka siulaon ni hajolmaon na marragam i laho mangulaula dohot mangaramoti naung pinasahat ni Jahowa tu jolma i di portibion. Ndang sukkup holan sakalompok jolma mangulahon i, ikkon sude hajolmaon do, so ikkon marpanukkun aha agamana, sian dia bonapasogitna, songon dia rumang ni hulinghulingna, halak aha ibana. Sandok ikkon sude poda ni ganup agama, ganup ideologi, ganup politik, ganup ilmu pakkeon ni sude jolma so mardiaimbar, laho mangulaula  di portibi on dohot mangaramoti pangisi ni portibi on. Diulahon be ma i saonari on, so jolo tarlambat.

Pematangsiantar tgl. 18 Mei 2016. Pdt. Langsung Maruli Basa Sitorus (Pdt. LaMBaS).