JAMITA SIAN EVANGELIUM TU MINGGU XIX DUNG TRINITAS TGL 22 OKT 2017

01.13.00 0 Comments A+ a-

PSALMEN 96 : 1-9
96:1 Endehon hamu ma sada ende na imbaru di Jahowa, endehon ma Jahowa, ale sandok tano on!
96:2 Endehon hamu ma Jahowa, puji hamu ma goarNa, baritahon hamu ma hatuaonNa ganup ari.
96:3 Pajojor hamu ma di tongatonga ni akka parbegu hamuliaonna i, di tongatonga ni saluhut bangso halongangan, akka na binahenna i.
96:4 Ai na timbul do Jahowa, jala tama situtu pujion, na sokkal do Ibana mangatasi sude akka debata.
96:5 Ai ajiajian do sude debata ni akka bangso, alai anggo Jahowa naung manjadihon akka langit.
96:6 Hatongamon dohot hamuliaon di joloNa, hagogoon dohot hinauli masa di bagasan habadiaonNa i.
96:7 Hamu ale akka marga ni akka bangso, sai lehon hamu ma hamuliaon dohot hagogoon tu Jahowa!
96:8 Lehon hamu ma di Jahowa hamuliaon ni goarna;  boan hamu ma silehonlehon dung i masuk ma hamu tubagasan angka alamanNa.
96:9 Marsomba ma hamu tu Jahowa marpahean na marhadohoan, akka hitir ma maradophon Ibana ale isi ni sandok tano on.

MANGENDEHON, MAMBARITAHON DOHOT MANOMBA JAHOWA
1.      Hamuna dongan sahaporseaon, nahinaholongan di bagasan holong na sian Jahowa Jesus Kristus! Ia Jahowa na tahaporseai di bagasan Jesus Kristus, ndang na asal debata manang asal ’elohim manang asal ilah. Mansai rikkot do mananda Jahowa i, asa boi karangon dung i endehonon ende naimbaru di Jahowa,  baritahonon jala sombaon Ibana. Ia goar Jahowa (na disurat di Bibel i holan opat huruf (gabe didok Tetragram:  יהוה ) na jotjot marasingasing panjahana ala marasing vokal na dileon tu opat konsonant i. (Adong na manjaha: Yehova; Yahweh; Jahowa; jala na subang manjaha goar i sai diganti dohot goar : ’adonay = Tuhan(-ku). Goar i dipukka sian bona ni hata di hata Heber hayah, na marlapatan ibana adong (molo bentuk qal). Alai molo bentuk hip‘il (kausatif) gabe marlapatan do i ibana mambahen adong. Goar i diampehon tu Debata (’Elohim) ni si Abraham, Isak dohot Jakob, dung dipatandahon Ibana dirina tu si Musa di dolok Sinai (Horeb) tikki disukkun si Musa ise goarNa. GoarNa dipaboa ’ehyeh ’aser ’ehyeh  (2 Musa 3:14) na boi dilapati Ahu do Ahu manang Ahu adong na Ahu adong (LAI Toba: Ahu nuaeng Ahu sogot) manang Ahu mambahen adong na Ahu mambahen adong. Sian lapatan na letterlet (hurufiah) i lam dipahembang ma lapatanna: Ahu adong di haadongonKu; Ahu manompa na Ahu tompa. Pandohan langsung sian napaboa goarNa i do i. Tikki si Musa  disuru paboahon goar i tu bangso Israel songon on dohononna: “Si ’Ehyeh marsuru ahu tu hamu!” (Si AHU ADONG/Si AHU MAMBAHEN ADONG marsuru ahu tu hamu). “Akkup ni i didok Debata (’Elohim) tu si Musa: songon on do dohononmu tu halak Israel: Si  יהוה ( si Jahowa) Debata (’Elohim) ni oppumuna, Debata (’Elohim) ni si Abraham, Debata (’Elohim) ni si Ishak, Debata (’Elohim) ni si Jakob marsuru ahu tu hamu; i do goarHu ro di salelenglelengna jala goar parningotan di Ahu marsundutsundut” (2 Musa 3:14). Si  יהוה ( si Jahowa) (= si IBANA ADONG/si IBANA MAMBAHEN ADONG). Tikki Jahowa paboa goarNa, marhata AHU do Ibana; alai molo si Musa manang bangso Israel paboa goar ni TUHAN i, ikkon marhata IBANA ma nasida: Si AHU ADONG/si AHU MAMBAHEN ADONG > Si IBANA ADONG/ Si IBANA MAMBAHEN ADONG. Boi ma i marlapatan: Si IBANA NAADONG I/Si IBANA NAMAMBAHEN ADONG i; manang NAADONG I manang PANOMPA i. Marhite pangalapation ni goar i, ditanda naporsea ma, ia Jahowa, i ma Debata na “mahahadir”, omnipresence (na tung tongtong adong di lambung) dohot na mahapencipta (panompa nasohatudosan), omnipotence (pargogo na so hatudosan). Dung dipaboa goar on, takkas ma Debata sisombaon ni Israel i maridentitas jala marintegritas. Goar ’Elohim ndang goar identitas jala ndang napaboahon integritas ni sisombaon i. Alai goar hasadaon ni akka na targoar sisombaon do ’elohim jala di ruar ni agama Israel marlapatan do ’elohim akka sisombaon (akka debata). Molo holan sada do didok ’el manang ’eloah. Sarupa do i tu goar ’ilah di hata Arab. Ganup do sisombaon digoari ’ilah. Sada sisombaon digoari ’ilah molo godang ’ilaha. Di halak Kanaan digoari ’elohin (akka sisombaon). ’El sian hata awl (Arab: awwal), lapatanna parmulaan, na mulamula. Dung dikombinasi goar ’Elohim tu goar Jahowa gabe patuduhon holan sada sisombaon ma ’Elohim,  jala nasa hata ulaon na pokok kalimatna ’Elohim tongtong ma marbentuk tunggal (ndang patudu na godang/jamak pokok kalimat (subjek)-na). Jala goar ni sisombaon ni Israel di Bibel i digoari ma Jahowa ’Elohim (Ndang hea didok ’Elohim Jahowa) (terjemahan Batak Toba do jotjot mandok Debata Jahowa; sasintongna ikkon Jahowa Debata do). Goar on boi do marlapatan: Jahowa do ’Elohim. Alai tong do boi  Jahowa ’Elohim marlapatan: Jahowa do manompa ’Elohim. Jadi molo ’elohim na so Jahowa (misalna ’elohim na margoar Ba‘al) tung na so jadi do sombaon ni halak Israel i. Holan sada do ’Elohim sisombaon ni Israel, i ma Jahowa.  Dung takkas goar Jahowa identitas ni ’Elohim ni si Abraham, Ishak, Jakob, jala holan sada nama ’Elohim  diantusi/ditanda Israel  sisombaon nasida, gabe boi ma patukkar-pasoring goar Jahowa dohot goar ’Elohim dijou halak Israel. ’Elohim gabe dilapati: naparjolo jala na tongtong sipajoloon (yang pertama dan yang utama), parmulaan ni nasa na adong, sitompa langit dohot tano. Jala sian i, barani ma halak Israel manceritahon na ’Elohim do manompa langit dohot tano on di 1 Musa 1:1-2:4a; Jala Jahowa ’Elohim manompa langit dohot tano on dohot nasa isina (tarmasuk jolma di Eden) di 1 Musa 2:4b-25. I ma ha-luarbiasa-on ni Sisombaon ni Israel (sisombaon ni Kristen) i: Ibana na paboahon goar aslina (si Ehyeh manang si Jahweh > si Jahowa), olo do dihonahon tu Ibana goar ni Sisombaon ni bangso naasing; songon goar ’Elohim dihonahon/dipanggoarhon tu Jahowa. Ala naung masa do songon i nang di Bibel i, gabe boi do dipanggoarhon goar ni akka sisombaon na tumimbo na tinanda ni ganup agama na adong di portibi on tu Jahowa. Misalna: goar Debata/ Dibata/Naibata, Mulajadi Nabolon, Lowalangi, Allah, Thien dohot na asing nari. Alai tutu, panandaon/haporseaon tu akka goar na dihonahon tu Jahowa i, ikkon panandaon/haporseaon tu Jahowa na dipatorang di Bibel i na ma.  Boasa ikkon diloas Jahudi/Kristen na songon i? Konsekwensi ni haporseaon ni Kristen do i, na mandok: ia Jahowa Jesus Kristus i nunga mangarajai saluhut bangso sian mula ni mulana, ndang sian mulai dung sahat hakristenon tu tonga ni bangso i. Jahowa do Sisombaon Natumimbo ni sada agama/bangso, na ditanda nasida di goar ni Sisombaon Natumimbo, na Sinomba nasida i, alai dung ro hakristenon tu nasida, dipatikkos ma panombaon ni bangso i hombar tu haporseaon pinaboana di Bibel i. I do ulaon marbarita nauli, ulaon patikkoshon asa hombar tu haporseaon na dipaboa di Bibel i haporseaon ni ganup bangso na so mananda hakristenon i dope. Martua do sada bangso na manjakkon haporseaon tu Jahowa hombar tu Bibel i, nang pe Jahowa dijou di bagasan goar ni Sisombaon Natumimbo, na nisomba ni akka ompuna na so mananda Jahowa najolo. Dikarang akka komponis Kristen ma ende na imbaru namanindangi taringot tu Jahowa na luarbiasa i.
2.      Mangoloi sosososo ni parpsalmen on do umbahen tung mansai godang akka ende naimbaru dikarang akka komponis sian najolo sahat tu nuaeng on, laho pakkeon ni siihuthon Jahowa Jesus Kristus mamuji goar ni Jahowa Jesus Kristus i. Si Daud ma tokoh na tarlumobi mangula ulaon mambahen akka ende manang psalmen asa adong pakkeon ni Israel mamuji goar ni Jahowa. Tong dope tarbukka kesempatan lao manggubah ende naimbaru sipakkeon mamuji goar ni Jahowa nang nuaeng on. Godang do huria sinuaeng on hurang ringgas mambahen ende naimbaru, manang mangguruhon manang mangendehon akka ende naimbaru na mansai godang dikarangi akka Kristen sinuaeng on. Sasintongna ikkon godang do tikki leonon ni akka parminggu lao mangguruhon akka ende naimbaru lao mamuji goar ni Jahowa Jesus Kristus. Mauliate ma nunga di hampir sude jemaat adong akka song leader, siihuthonon ni parminggu i mangendehon akka ende di parmingguon. Alai na susa, gabe jotjot do holan song leader i na marende, jala ndang marusaha parminggu i sampe mamboto ende na sobinoto ni ruas i dope. Na geok begeon, na adong i ma mangorai guru huria mambahen ende na so haru takkas diboto sude ruas i lao endehonon di parmingguan. Gabe sai holan sampulu ende ma diparulakulakkon diendehon di parmingguon i di bagasan sataon. Ndang huria na denggan huria na songon i. Ikkon semangat do huria mangguruhon dohot mangendehon akka ende naimbaru. Molo boi akka ende na diendehon di bagasan parmingguon i gabe ende ni akka jolma na humaliang gareja i. Misalna: Ende Haleluya Nabolon i nunga gabe hatagian na so Kristen pe mangendehon dohot mamalu radio mangendehon i ala tabo dibege. Ikkon boi ma nian ende ni Kristen i gabe songon ende “Butet” (Ende ni Batak Toba) na gabe ende na tabo diendehon akka artis ni Cina; manang ende Sinanggar tullo na sai diendehon akka bangso di portibi on. Siusahahonon do asa adong ende partondion na boi rap diendehon akka bangso namarasing akka agamana; alai molo diendehon i, boi hona be tu akka haporseaonna be. Marhite na songon i pe, barupe asa boi Jahowa endehonon ni sandok tano on; boi sude bangso mamuji goar ni Jahowa.
3.      Panandaon di Jahowa Jesus Kristus mangonjar roha ni ganup siihuthon Jahowa Jesus Kristus marbarita nauli; mambaritahon hatuaon ni Jahowa ganup ari dohot pajojorhon di tongtonga ni akka parbegu manang saluhut bangso, hamuliaon ni Jahowa dohot halongangan nabinahen ni Jahowa. Hatuaon (LAI TB: keselamatan; Heb: yeshu‘ato; Ing.: salvation; Jerman: Heil; Yunani: to soterion). Dia ma akka hatuaon naung pinatupa ni Jahowa jala dibasabasahon tu hajolmaon? Hatuaon do dapot ni si Adam dohot si Hawa di na holan diusir do nasida sian porlak Eden i jala diloas dope nasida mangolu, ia tung pe ikkon marukkil (hir hodoknasida). Hatuaon sian Jahowa do i na di na diloas Jahowa do mangolu si Noak, Sem, Ham, Japet dohot akka ripe nasida, rap dohot akka binatang-binatang na dipamasuk tu bagasan  parau i. Hatuaon sian Jahowa do i molo dijou jala dipillit Jahowa si Abram (na gabe margoar Abraham) laho mamulai sada bangso na gabe pasupasu tu saluhut bangso di portibi on. Hatuaon sian Jahowa do i molo dipillit Jahowa bangso Israel na gabe dalan patupa haluaon tu saluhut jolma manisia. Hatuaon sian Jahowa do i molo sai dipabakkit Jahowa akka panurirang  laho pasingot bangso Israel asa tongtong satia tu Jahowa jala mangulahon patik ni Jahowa. Hatuaon sian Jahowa do i molo disuru Jahowa AnakNa nasasadai ro tu portibi on asa unang mago ganup naporsea tu Ibana, asa hangoluan saleleng ni leleng na di nasida. Hatuaon sian Jahowa do i molo dipajongjong Jahowa Jesus Kristus HuriaNa jala dilehon Barita Nauli tu hajolmaon. Dia ma hamuliaon ni Jahowa na ikkon pajojoron di tongatonga ni hajolmaon? Sude nasa natinompa ni Jahowa patuduhon hamuliaon ni Jahowa Sitompa Langit dohot tano dohot nasa isina. Pajojoron ma hamuliaon ni Jahowa marhite na marnida dohot mangantusi akka natinompaNa i. Dia muse ma akka halongangan na binaen ni Jahowa na ikkon pajojoron? Mansai godang ma i akka halongangan na pinatupa ni Jahowa dibaritahon di Bibel i. Alai tarmasuk do halongangan na pinatupa ni Jahowa: hadirion ni jolma i sandiri na boi marhosa, marpikkir, maradat (mar-budaya), marakkal. Halongangan do i na diloas Jahowa jolma on marragamragam di  hata, bohi, nang warna ni hulinghuling alai boi marsada.
4.      Parpsalmen on mangalehon alasan boasa ikkon baritahonon Jahowa jala pajojoron hamuliaonNa  dohot halongangan binahenNa i: (1) Ala na timbul do Jahowa. Ibana do na tumimbo ni na tumimbo di segala hal dibanding tu akka na didok debata dohot nasa natinompaNa. (2) Ala na tama situtu do Jahowa pujion. Jahowa do na mambahen akka na denggan tu hangoluan ni jolma dohot tu portibi on. Sipujion do Ibana ala ni i. (3) Ala na sokkal do Jahowa. Sokkal = Ind.: dahsyat/ lebih disegani; Heber: me’od nora’; Inggr: to be feared; Jer.: wunderbarlich; Yun.: foberos.  (4) ala Jahowa mangatasi (= di atas ni) sude akka debata (kol ’elohim; all gods; segala ilah; segala dewata; alle Götterpantas tous theous). Songon na didok di ginjang i, molo tung adong pe na tardok ilah (’elohim), Jahowa do manompa i. Molo tung adong pe ’elohim (ilah-ilah; dewa-dewi) ni akka bangso, sude na i ajiajian sambing do. Ajiajian (= Ind: hampa; berhala-berhala; Heber: ’elilim; Inggr: idols; Jer: Götzen; Yun: daimonia > demon/eidola > idols). (5) ala Jahowa do manjadihon akka langit. (Marlappis-lappis do langit; adong na sampe pitu lappis). Alai dohot akka pangisi ni langit i dihakkam hata “akka langit” tarmasuk ma disi akka surusuruan; nang akka ilah-ilah. (6) ala hatongamon (Ind.: kehormatan; Yun: doxa; Heb.: hod) dohot hamuliaon (Ind.: kemuliaan; Yun.: megaloprepeia; Heb.: hadar) do di jolona. (7) ala hagogoon (Ind.: kekuatan; Yun: iskhus; Heb.: ‘oz) dohot hinauli (Ind.: keindahan; perhiasan; Inggr.: beauty; Yun.: oraiotes; Heb.: tip’eret) masa di bagasan habadiaonNa. Ala ni habadiaon ni Jahowa, pasti do uli (indah) di tikkina.
5.      Mananda Jahowa na songon i; diarahon parpsalmen on do sude marga dohot bangso ro di sude pangisi ni tano on, asa (1) mangalehon hamuliaon dohot hagogoon tu Jahowa. Marlapatan do i mangasahon hagogoon ni Jahowa laho mangatasi nasa parukkilon na adong di ngolu; jala pasangaphon Jahowa molo dung sidung taratasi sude parukkilon i. (2) Mangalehon hamuliaon tu goar ni Jahowa. Marlapatan do i pasangap goar ni Jahowa manang didia pe. Ndang jadi dohonon goar ni Jahowa ianggo so ture dalanna; ai hona uhumNa do sogot akka na marsineang di goarNa. (3) Mamboan silehonlehon tu Jahowa. Lapatanna: mamboan pelean dohot hamauliateon tu Jahowa. (4) Masuk tu bagasan akka alaman ni Jahowa. Ro jala dohot pasahathon pelean situtungon dohot pabadiahon ari Sabbat marhite na ro marari Sabbat laho mamuji pasangaphon Jahowa. (5) Marpahean na marhadohoan lao marsomba tu Jahowa. Lapatanna: Ndang jadi mamahe pahean na ramun, molo ro martangiang tu bagasjoro ni Jahowa. Jala olo mandalanhon/ mangihuthon ritus panombaon tu Jahowa songon nadiaturhon hombar tu patik ni Jahowa. (6) Jala akka hitir maradophon Jahowa. Lapatanna: Ikkon umbiar roha mida Jahowa sian mida nasa na adong. Jala ganup na ro tu Jahowa ikkon do taroktokon, sotung do adong lakkana na sala, panghataionna na pasalpuhu manang pangalahona na so ture, gabe hona uhum ibana bahenon ni Jahowa. Ala ni i, ganup sitanda Jahowa ikkon pamanat sude pangalahona siganup ari, asa hombar tu lomo ni roha ni Jahowa. Patut do sude bangso dohot pangisi ni tano on manangihon jala mangoloi harahara dohot sosososo ni parpsalmen on. Asa boi sude bangso dohot houm rap marende mamuji Jahowa; sude rap marsitutu mambaritahon Jahowa; jala saurdot manomba Jahowa napatandahon diriNa di bagasan Jesus Kristus i. Amen.
Pematangsiantar tgl. 6 Oktober 2017.  Pdt. Langsung Maruli Basa Sitorus (Pdt. LaMBaS).