JAMITA SIAN EVANGELIUM TU MINGGU XVIII DUNG TRINITAS TGL 15 OKTOBER 2017
PILIPPI 4:1-9
4:1 Onpe, hamu akka donganku na hinaholongan jala
na hinasiholan, halasan ni rohaku jala tumpalhu; songon i ma marsihohot hamu di
bagasan Tuhan i; hamu akka haholongan!
4:2 Hamu, Euodia dohot Sintike, huapoi ma hamu,
asa marsada ni roha di bagasan Tuhan i.
4:3 Huelehelek ma dohot ho, ale Sunsugos na
bontor, urupi ma nasida, akka naung mandongani ahu marukkil humophop barita na
uli, raphon si Klemen dohot donganku saulaon na deba nari; di buku hangoluan i
do goarnasida.
4:4 Marlas ni roha ma hamu tongtong di bagasan
Tuhan i! Huulaki ma mandok: Marlas ni roha ma hamu!
4:5 Pabotohon hamu ma habasaronmuna tu saluhut
halak! Donok do Tuhan i!
4:6 Unang holsohon hamu agia aha; alai sandok
pabotohon hamu ma tu Debata pangidoanmuna marhitehite tangiang dohot elehelek
mardongan mauliate!
4:7 Jala dame ni Jahowa na sumurung sian saluhut
roha, i ma mangaramoti akka ateate dohot pikkiranmuna di bagasan Kristus Jesus!
4:8 Akkup ni i, ale akka dongan, pikkiri hamu ma
nasa parange na sintong, na daulat, na tigor, na bontor, na uli, na denggan
begeon ro di sude na targoar haburjuon, na tau pujipujian!
4:9 Ulahon hamu ma na ginuruhonmuna, na jinalo, na
binege jala na niidamuna di ahu; dung i donganan ni Jahowa Sipardame i ma
hamuna.
PABOTOHON HABASARON TU SALUHUT HALAK
1.
Hamuna dongan sahaporseaon nahinaholongan,
nahinasiholan jala halasan ni rohaku.
Tung porlu situtu do ganup pangihut ni Jahowa Jesus Kristus pabotohon habasaron (LAI TB: kebaikan hati) tu saluhut halak, asa marhite sian i boi
ha-Kristenon-i marpengaruh manang mampanghorhon di tongatonga ni ngolu ni
hajolmaon. Molo so boi be mambaritahon Barita Na Uli marhite hata manang
jamita, manang marhite Parmingguon Napahehe Partondion (PNP) (Kebaktian
Kebangunan Rohani (KKR), dalan na dumenggan marbarita nauli i ma marhite na
pabotohon (patuduhon) habasaron tu saluhut halak. Basar = ramah, manis, lemah-lembut, suka memberi; suka menjamu orang; bermurah
hati; berperilaku agung (lambok manghatai; partamue; rade mangurupi;
parsileonleon; marpangalaho naraja). (Habasaron
= kebaikan hati; epieikes; hitnahgutkem;
modestia; Lindigkeit; moderation. Tumoho do terjemahan hata Batak Toba i). Ala ni habasaron i, sampe longang roha ni
saluhut halak jala sukkunsukkun rohanasida:
Boasa songon i basar manang burju, lambok, dohot pangalaho ni halak on na sai
rade mangurupi; lambas rohana martamue? Lam tu lelengna botoon ni saluhut halak
ma alus ni sukkunsukkun nasida i: “Ala na pangihut ni Jahowa Jesus Kristus do
ibana!” Gabe tubu ma roha ni saluhut halak i maniru habasaron ni pangihut ni
Jahowa Jesus Kristus i. Molo dung songon i, nunga tardok na marhasil pangihut
ni Jahowa Jesus Kristus i marbarita nauli di tongatonga ni saluhut halak manang
hajolmaon na marragam houm (suku),
agama dohot paradaton (budaya)na.
2.
Marragam do dalan (cara) patuduhon habasaron
i. Manang piga sian cara i: (1) di hata dohot pambahenan tongtong marsihohot di
bagasan Tuhan i; (2) marhite na marsada ni roha di bagasan Tuhan i; (3) marhite
na rade mangurupi; (4) marhite na marlas ni roha di bagasan Tuhan i; (5)
Marhite haondopon martangiang dohot mangelekelek Tuhan i mardongan mauliate;
(6) marhite na tung situtu situtu do ateate dohot pikkiran digoki dame jala
diramoti di bagasan Jesus Kristus. (7) Mangulahon parange na sintong, na
daulat, na tigor, na bontor, na uli, na denggan begeon, sude pangalaho na
targoar haburjuon, dohot mangulahon pangalaho na tau pujipujian. (8) Mangulahon
poda naung niguruhon sian apostel Paulus. Mudar ni halak Batak do sude
pangalaho on. Ai molo halak Batak Toba, ikkon do: parbahulbahul nabolon;
parsakkalan so ra mahiang; sitambori urat na tarida; sibornoki
namahiang/narahar; sisihorsihori na masuak; parpustaha di tolonan; parhata
nalambok malilung; pardalan na so tarunggil (= suruan na haposan situtu); partonggo
sitombus langit; si raja mangoloi jala sioloan; na marpanarihon; na rap mangakkat
tu ginjang, rap manimbung tu toru. Jadi
molo marsihohot mangihuthon Jahowa Jesus Kristus, tung lam tu dengganna do
habatakon i, laos songon i nang haindonesiaon i.
3.
Apostel Paulus manurathon di Pilippi 4:1-9 on akka
sipaingotna taringot tu rumang ni parngoluon, hataridaan ni haoloon tu poda
haporseaon naung dipatorang ibana di bindu 1 – 3. Tung mansai ondol dihatahon
apostel i sipasingotna on tu huria i, ala tung mansai solhot do dietong dirina
tu huria i. Huria Pilippi ma sada huria na tung dihaholongi apostel Paulus;
jala na takkas dihasiholi ibana (sai marsintasinta do apstel i asa sai rap ibana
dohot huria i). Huria Pilippi ma sada huria na mambahen tung las roha ni
apostel Paulus, ai huria on ma na tung manghangoluhon poda parhuriaon niajarhon
ni apostel Paulus, jala tung manarihon ngolu ni siganup ari ni apostel Paulus;
jala huria on ma na papungu tumpak pangurupion tu huria na adong di Jerusalem.
“Tumpal” manang sada “kebanggaan” do
Huria Pilippi di apostel Paulus. Nionjar
ni holong ni roha na mansai bagas, umbahen dipasahat apostel Paulus
sipasingotna on. Maksudna, asa boi jala tolap ni huria i mangolu jala
marsemangat marbaritanauli dohot pamajuhon huria i, manang beha pe jorbutna
pangambation tu ulaon marbarita nauli
naniadopan ni huria i. Diarop
roha ni apostel i tung takkas “marsihohot hamu (= huria i) di bagasan Tuhan i”.
Songon na nisosohonna tu huria Korintus na mandok: “Onpe, hamu angka donganku
na hinaholongan, marsihohot jala so mubauba ma hamu, jala lam sumurung ma
tongtong di bagasan ulaon ni Tuhan i, ai diboto hamu do: Ndang magopo
halojaonmuna di bagasan Tuhan i” (1 Kor.15:58). Arop ni rohana i masa nian
songon nanidok ni si Paulus tu Huria Rom: “Ai gomos do ditiop rohangku: Ndang
tarbahen sirang hita sian holong ni roha ni Debata, na di bagasan Kristus Jesus
Tuhanta i: Manang bahenon ni hamatean manang hangoluan, nang bahenon ni angka
surusuruan nang angka harajaon, nang na masa nuaeng, nang na masa sogot, nang
angka hagogoon pe, manang bahenon ni na di ginjang nang na di toru, ro di nasa
na tinompa pe” (Rom 8:38-39). Marsihohot Huria Pilipi di bagasan TUHAN i na
marsihothot manghaholongi nasida jala na so tarsirang ni agia aha holong ni
Jahowa Jesus Kristus tu nasida. Toho do
i: Holong mangalap holong. Alai jumolo do Jahowa Jesus Kristus manghaholongi
jolma; ala ni i tarjou do ganup jolma manghaholongi Jahowa Jesus Kristus jala
marsihohot di bagasan holong i.
4.
Mansai narikkot do marsada akka naporsea jala
gabe pangihut ni Jahowa Jesus Kristus. Ala ni rikkotna ikkon do masiurupurupan
akka pangihut ni Jesus i lao padimundimun dohot patureture hasadaon ni akka
siihuthon Jahowa Jesus Kristus i. Tarbortik do tu apostel Paulus na so sada si Euodia dohot
si Sintike dohot akka na asing, umbahen disosoi nasida asa marsada di bagasan TUHAN
i jala dielekelek si Sunsugos mangurupi nasida asa marsada, ai akka naung
marukkil do akka i mandongani apostel Paulus di ulaon marbarita nauli i. Alasan
utama umbahen rikkot nasida marsada: ala naung tarsurat goarnasida di buku
hangoluan; sotung maon gabe disesa goar nasida i sian buku hangoluan i molo so
marsada nasida. Bada dohot parsalisian ma sada alasan na boi mambahen disesa
goar ni pangihut ni Jahowa Jesus Kristus sian buku hangoluan i; jala mambahen
gabe ndang dohot nasida masuk tu surgo hasonangan, molo dung ro ari haheheon nabalga i. Tu duansa na marbada manang marsalisi i do boi
masa panesaon ni goar sian buku hangoluan i, molo sai torus nasida marbada
manang marsalisi manang ndang marsada. Tarenunghon ma rikkot na sae sude
parbadaan/parsalisian ni huria tu huria manang punguan Kristen dohot punguan
Kristen manang sada Kristen dohot Kristen na asing, asa unang sesa goar nasida
sian buku hangoluan i; manang asa unang muntul ulaon marbarita nauli nabinahen
ni Huria manang Kristen i.
5.
Molo sae (ndang adong be) parbadaan/parsalisian
di tonga ni huria, boi ma huria i marlas ni roha di bagasan Tuhan i. Molo
mardalan huria i di bagasan pangalaho na hombar tu poda ni Jahowa Jesus Kristus
na pinasahat ni akka apostel i boi ma huria i marlas ni roha di bagasan TUHAN
i. Akka dia ma sihalashonon ni huria i? Godang sihalashonon ni roha ni huria i:
(1) Ala dijou jala dipillit Jahowa huria i gabe bangsoNa. (2) Ala ditodo Jahowa
Jesus Kristus nasida gabe ulaulaNa pararat harajaonNa. (3) Ala disuru Jahowa Jesus
Kristus huria i marbarita nauli tu saluhut bangso. (4) Ala didongani Jahowa
Jesus Kristus do huria i di nasa parukkilon nasida maradophon akka
anti-Kristen. (5) Ala lam tu toguna do haporseaon ni huria i jala lam tu olona
huria i mangolu hombar tu poda ni TUHAN Jesus Kristus pinasahat ni apostel i. Dohot
akka alasan na asing dope. Huria na marlas ni roha i ma huria na marsemangat
marbarita nauli.
6.
Disosoi apostel Paulus huria Pilippi asa ndang
mangholsohon agia aha, alai sandok pabotohon tu Jahowa pangidoanna marhitehite
tangiang dohot elekelek mardongan mauliate. Jadi tangiang ndang hapuasan ni
holsoholso, alai pangidoan mardongan pangelekon tu Jahowa do tangiang i. Pangidoan
i ma pasahathon akka nadihaporluhon tu hangoluan di huria nang di ngolu siganup ari, jala na
jelas-jelas pasti boi dapot, dung dipasahat tu na dietong boi mangalehon. I do
sipasahaton di tangiang. Ndang be holso i, molo songon i do dipatorang di
bagasan tangiang. Holso jotjot ndang pasidung masalah na terjadi. Alai tangiang
nunga satonga ni ulaon, bahkan lobi sian satonga ni ulaon. Molo radot huria i martangiang, dipatuduhon i do na solhot
parsaoran ni huria i tu Jahowa Jesus Kristus, ulu ni huria i. Radot ni
martangiang patuduhon na tung dihalomohon huria i do ikkon pamotoi Jahowa Jesus
Kristus di sude rencana dohot panggulmit ni ngolu ni huria i. Huria na
marrencana laho pamajuhon huria, patogu haporseaon nang padenggan parsaoran di
huria i, jala sude dipasahat i di tangiang tu Ulu ni Huria i, ndang be holso
goar ni pangidoan i, alai sakkap na marisi tekad laho pasauthon na ma goar ni
i. Elekelekon do Jahowa Jesus Kristus asa dohot Ibana mangdongani na
marpangidoan i pasauthon pangidoanna i.
7.
Molo tung pe nunga adong haporseaon, panghirimon
dohot haholongon di tongatonga ni huria i, ndang marlapatan saluhutna i, ianggo
so adong do dame di tonga ni huria i. Ndang mardalan holong ianggo so mardame
do na masihaholongan. Parcuma do marpanghirimon ianggo so adong do dame dohot
akka dongan na sapanghirimon. Ndang mangula haporseaon ianggo so adong dame ni
na masihaholongan tu akka dongan sahaporseaon dohot nanaeng hasahatan ni
baritanauli na naeng baritahonon. Jadi tung porlu do asa: dame ni Jahowa na sumurung sian saluhut roha, i ma mangaramoti akka ateate
dohot pingkiranmuna di bagasan Kristus Jesus! Ipe ikkon dame na sumurung do,
ndang asal dame manang ndang holan dame na nilehon ni portibi on. Alana didok
TUHAN Jesus Kristus: “Dame do hutinggalhon di hamu; dame na di Ahu, i do
hulehon di hamu. Ndang songon pangalehon ni portibi on pangalehonku. Unang ma
bonsa jala unang ma mabiar rohamuna!” (Joh.14:27). Tabi ni halak Kristen pe
ikkon tabi mardongan dame do: “Shalom lakem” manang “Saklom aleykem!”), ninna
(Dame ma di hamu) (Ingot ndang: Shalom aleyhem = Dame ma di halak i). Masa dame
na sian TUHAN Jesus Kristus molo adong do na masisesaan dosa dohot haoloon
mangaroi mangeahi nadumenggan. Dame, i ma keadaan na tutu situtu ndang adong
parmusuon, parbadaan dohot parsalision; ndang adong hosom, teal, elat dohot
late (h-o-t-e-l). Molo Dame ni Jahowa nasumurung sian saluhut roha mangaramoti
akka ateate dohot pikkiran ni sude Kristen di bagasan Jesus Kristus masa ma
akka na dumenggan di tonga ni huria dohot di tonga ni hajolmaon. Ala ni dame i,
boi sude jolma mangula ulaonna be so hatahuton; jala di bagasan sonang ni roha.
Patupahon dame ma naummarga ulaon di portibi on. Jala molo dileon Jahowa
naummarga on tu hajolmaon manang tu huria, patut do jolma i marlas ni roha, jala
di bagasan sonang ni roha mangihuthon Jahowa Jesus Kristus, sileon dame i. Dipatuduhon
akka pangula ni huria ma na takkas nasida mardame, asa diihuthon akka ruas i.
Sai dipargogoi huria i ma tongtong mangolu di bagasan dame, ai i do dalan na
dumenggan manogu jolma na asing gabe porsea tu jala gabe pangihut ni Jahowa
Jesus Kristus.
8.
Asa lam tu dengganna “masa depan” ni huria i, disosohon apostel Paulus akka dia na rikkot
pikkiran ni huria i di bagasan pardalanan ni ngoluna: nasa parange na sintong, na daulat, na tigor, na bontor, na uli, na
denggan begeon ro di sude na targoar haburjuon, na tau pujipujian. (TB:
pikirkanlah: semua yang benar, semua yang
mulia, semua yang adil, semua yang suci, semua yang manis, semua yang sedap
didengar, semua yang disebut kebajikan dan patut dipuji). Akka ulaon na
luar biasa do on sude. Parange na sintong i ma na sintong mangihuthon lomo ni
roha ni Jahowa; na sintong hombar tu paradaton (budaya); na sintong hombar tu uhum negara; nasintong hombar tu hukum internasional. Nasa na daulat
(semua yang mulia) i ma akka haserepon, hatorukon ni roha, ha-soleh-on, haoloon mangoloi Jahowa Jesus
Kristus, par-ibadah-on, parsaoran na
denggan. Nasa na tigor (semua yang adil),
i ma akka na tigor (adil) hombar tu
aturan ni TUHAN, aturan ni adat, aturan ni hukum ekonomi, aturan ni negara,
aturan ni internasional. Nasa na bontor (semua
yang suci), i ma akka ha bombar tu habadiaon na niaturhon ni Jahowa Jesus
Kristus, niaturhon ni agama, dohot akka ritus-ritus na niulahon ni hakristenon.
Nasa na uli (semua yang manis), i ma akka na bagak, na pasonang roha, na
mambahen terhibur akka na marsak, na parohon pangomoan na denggan. Sude nasa na
denggan begeon (semua yang sedap didengar)
i ma akka pangalaho (pambahenan) na gabe barita nauli tu jolma na asing; na so
marisi hoax manang akka fitnah (pangaleaion manang na paroaroahon); pambahenan
na mangurupi akka jolma napogos, akka na mangungsi, akka naginosagosa ni
porang, akka usaha mambangun hajolmaon, akka usaha pamajuhon ilmu pengetahuan
(parbinotoan). Nasa na tau pujipujian (semua
yang patut dipuji), i ma akka haberhasilon mangulahon akka na denggan,
patupa hadameon, pamajuhon kerukunan ni akka jolma na marasing agamana. Akka on ma dumenggan dipikkirhon jala diulahon
akka Kristen i, daripada sai holsoan.
9.
Hamuna dongan sahaporseaon na hinaholongan. Pos
do roha, torop dope akka natoras nuaeng on songon si Paulus barani mandok tu
anakkon manang tu donganna sapunguan: Ulahon
hamu ma na ginuruhonmuna, na jinalo, na binege jala na niidamuna di ahu; dung i
donganan ni Jahowa Sipardame i ma hamuna. Akka jolma na tolap mandok songon
on ma, na botulbotul patupa dirina gabe tiruan jala parguruan ni akka jolma
naumposo. Apostel Paulus parade dirina gabe sada guru na so pola marbayar; jala
pangalahona ma tarlumobi na mangajari akka jolma na margaul dohot ibana, asa
mamboto songon dia ma ngolu na sasintongna. Tiruan do ibana di hamandirionna
mangurus dirina; hapiawaionna mangalului na rikkot tu siganup arina; hauletonna
mangatasi akka hamaolon na masa tu dirina; hapandeonna mamakke tikki; hacerdasonna
mangalusi akka sukkunsukkun na ikkon alusan; halancaronna manurat akka poda
haporseaon dohot poda pangalaho sihangoluhonon; partangiangonna; hatahanonna
mangadopi cuaca dohot haporsukon na ditipahon tu ibana; dohot hasatiaonna tu
Jahowa Jesus Kristus. Nunga diajarhon apostel Paulus i marhite hata dohot
pambahenan tu huria i. I ma na rikkot ihuthonon jala ulahonon ni siihuthon Jahowa
Jesus Kristus, asa dohot ganup siihuthon Jahowa Jesus Kristus i martua. Amen.
Pematangsiantar
tgl. 5 Oktober 2017. Pdt. Langsung Maruli Basa Sitorus (Pdt. LaMBaS).