EPISTEL MINGGU XII SETELAH TRINITAS, TGL. 14 AGUSTUS 2016: JEREMIA 23:23-29
JEREMIA
23:23 Tung holan
Debata sian na jonok do ahu, ninna Jahowa, ndada huhut Debata sian na dao?
23:24 Tung tarbahen
ma martabuni manang ise di parsitabunian, so dapot idaonku ibana? ninna Jahowa.
Nda ahu do na manggohi langit dohot tano on? ninna Jahowa.
23:25 Nunga tangkas
hubege hata na hinatahon ni angka panurirang, angka na manurirangkon sipaotooto
marhitehite goarhu, ninna do: Nunga marnipi ahu, nunga marnipi ahu!
23:26 Sadia leleng
nari songon i di bagasan roha ni panurirang, angka na manurirangkon sipaotooto,
angka na manurirangkon angkal ni rohanasida sandiri?
23:27 Angka na
sumangkapi mambahen lupa bangsongku di goarhu marhitehite nipinasida, angka na
hinatahonna ganup tu donganna, songon pangkalupahon ni ompunasida di goarhu
binahen ni Baal.
23:28 Panurirang
hasahatan ni nipi, nipi ma dihatahon; alai anggo hasahatan ni hatangki ibana,
hatangki ma sintong dihatahon. Tung aha ma pasaoron ni hurangkam tu eme? ninna
Jahowa.
23:29 Nda songon
api do hatangki? ninna Jahowa, jala songon nanggar na mangarosahi batu mamak?
SONGON API NA MANURBU
DOHOT SONGON
NANGGAR NA MANGAROSAK
DO HATA NI JAHOWA
1. Molo
sinukkun, ise ma panurirang naumbarani, nauttullom maminsang Israel, rajanasida
dohot panurirangna dohot akka malimna, sian sude panurirang na adong di PNR?
Pasti alusna: Panurirang Jeremia! Ise ma nahumansit manaon naporsuk ala ni
hapanurirangonna botoon sian PNR? Pasti alusna: Panurirang Jeremia. Si Jeremia
(tubu 658 asK), anak ni si Hilkia (1:1), pomparan ni malim Abiatar na dibahen
si Salomo mandalani tanahan kota di Anatot (1 Raj.2:26), dijou Jahowa gabe
panurirangna tikki marumur 20 taon, manang tikki bajar dope (1:6), di taon
pa-13-hon (627 asK) dung mangarajai raja Josia di Jerusalem (641-609 asK). Dung
i manurirangi do ibana tarlumobi di tikki mangarajai di Jerusalem si Joahas
(609 asK), Joyakim (609-598 asK), Joyakin (598-597 asK), raja Sedekia bin Josia
(597-587 asK), sahat tu lima bulan dung dibuang Nebukadnezar (raja ni Babel, 605-562 asK) panduduk ni Jerusalem/Juda tu Babel (597 dohot
587 asK). Diboan akka Jahudi na so dohot tarbuang ma si Jeremia tu Mesir, jala
laos di Mesir ma ibana marujung ngolu. Songon sada doli-doli bajar si Jeremia
na boi marlao ro sian Anatot tu Jerusalem (dohot sabalikna), boi do
ditangi-tangi ibana sian hatoropan barita situasi na masa di akka harajaon na
humaliang harajaon Juda (misalna di Mesir, di Babel dohot na asing). Diboto
ibana naung lam tu gogona tentara ni raja ni Babel, dung raja Nebukadnezar raja
ni Babel mangganti raja Nabi-apla-usur, sipajongjong harajaon Babel (625-605
asK), jala tentarana nunga manaluhon akka harajaon na metmet hombarbalok ni
Juda. Taon 612 asK ditaban nasida Ninive. Lam pahembang harajaonna do Babel
dung Nebukadnezar gabe raja (605-562 asK). Jala politik nasida, sai mambuang
panduduk ni akka kota na ditaban nasida i tu luat nadao di Mesopotamia, jala
diganti nadibuang i dohot panduduk na diboan tu kota i. Marhite pambahenan na
songon i ditagam Nebukadnezar ndang be mangalo nasida tu harajaon ni Babel.
Diboto si Jeremia do na tung mansai kejam situtu do tentara ni raja
Nebukadnezar i. Takkas do diida si Jeremia reformasi nabinaen ni raja Josia
(622 asK, lima taon dung dijou Jahowa si Jeremia gabe panurirangNa) jala boha
pangkorhon ni reformasi i tu parngoluon ni bangso Juda/Jerusalem. Makmur nasida
jala denggan, sonang so hariboriboan. Mate raja Josia di tikki marporang
mangalo raja/Pharao Neko II, di kota Megido (609 asK). Ditaluhon Nebukadnezar do Paharao Neko II di
Karkemis (601 asK). Mulai sian i ndang be manggulmit harajaon Mesir mangantoi
akka harajaon di tano Israel dohot
hombarbalokna. Sabotulna marhite hamonangan ni Nebukadnezar manaluhon
Pharao Neko II, nunga boi dohonon naung ditoru ni huaso ni Nebukadnezar akka
harajaon na adong di tano saborang ni sunge Eufrat tu hasundutan tarmasuk Juda.
Tung mansai was-was do si Jeremia taringot tu “masa depan” ni harajaon Juda
tikki i, andigan so dipolgak Nebukadnezar nasida anggo pala mangalo. Ala
nionjar ni holong ni roha ni si Jeremia tu bangsona dohot tu harajaon ni
bangsona i do umbahen sai tullom-tullom ibana paingot bangso Juda/panduduk
Jerusalem hot di poda ni Jahowa naung diukkap marhite reformasi (haimbaruon
paragamaon) binaen ni raja Josia, jala dianjurhon si Jeremia asa olo tunduk
raja ni Juda dohot pandudukna tu panggomgomion ni Nebukadnezar. Alai ala ni
gogo ni semangat nasionalisme di tonga ni bangso Juda dohot rajanasida (si
Joyakim, si Joyakin dohot si Sedekia), dirajumi do si Jeremia sijehehon bangso/negarana
jala penghianat negara, jala dietong ndang sipatangitangion akka hata na
disuriranghon ibana. Ala ni i do umbahen na ditakkup ibana, disiksa,
dihurunghon, dipasiaksiak. Alai ala ni pandosak ni situasi politik dohot
ancaman ni Nebukadnezar sipata do raja ni Juda manukkun si Jeremia taringot tu
sipaingot sian Jahowa. Tong do dijujui si Jeremia do asa tunduk Juda tu Babel
jala hot marhaporseaon tu Jahowa. Alai tong ndang ditangihon raja ni Juda (si
Joyakin dohot Sedekia), baliksa gabe mangalo nasida tu Babel, dirimpu tolapna.
Ujungna ditaban Nebukadnezar ma Jerusalem duahali (597 asK ditaban dht 587 asK
dileksehon), ala sai mangaloalo. Dipaloas Nebukadnezar do si Jeremia mangolu di
Jerusalem, rap dohot akka na tinggal i. Sanga do dibahen si Jeremia surat tu
akka na tarbuang tu Babel asa olo nasida integrasi di Babel, mambangun kota
habuangan nasida i (Jer. 29). Alai dilarihon akka na anti Nebukadnezar do si
Jeremia sian Jerusalem tu Mesir. Ndang
binoto be baritana. Di tikki manurirangi si Jeremia, dijou ibana do si Baruk
gabe jurutulisna, manalin dohot manurat akka na disuriranghon si Jeremia. Jadi
tung hapanurirangon na martanggungjawab do niulana. Hea do sahali ditutung raja
Sedekia gulungan ni buku inganan panuratan ni hata nadisuriranghon si Jeremia.
Alai diulakkon si Jeremia do mandiktehon akka hata i jala disurat muse di buku.
I ma tandana, na rikkot di roha ni si Jeremia, ikkon botoon ni halak Israel
dohot akka jolma na asing akka nadisuriranghon si Jeremia i. Ai jaman ma
manontuhon ise natikkos, si Jeremia do manang raja dohot panduduk ni Juda/ Jerusalem.
Di na dijalo buku Jeremia gabe kanon di PNR, buku nabadia ni Israel/Jahudi,
berarti diakui do na si Jeremia do natikkos, jala mansai arga akka
nadisuriranghonna i gabe pelajaran tu akka paragama, tarmasuk tu akka siihuthon
Jesus Kristus.
2. Di
tikki ni si Jeremia adong do sikola panurirang di tano Juda/Jerusalem. Akka
lulusanna mangula di tonga ni huria Jahudi dohot di adopan ni raja. Akka
halakon pe tong do marsiajar taringot tu politik dohot nasionalisme Jahudi,
asing ni na marparsiajari isi ni buku nabadia i (PNR) dohot sastra
Jahudi/Israel. Si Jeremia sikola di jolo ni natorasna do, di sikola
pinajongjong ni oppungna si Abiatar. Takkas do diboto ibana isi ni buku (patik)
ni si Musa, jala lam tumakkas ma i dung masa reformasi Josia, ala najumpang
nasida sian bagas joro gulungan ni buku lima Musa (deuteronomium). Si Jeremia
ndang karejo di pamarenta, jala ndang karejo di bagasjoro. Alai sai
dipaihutihut/diparrohahon ibana do aha namasa di bagasjoro dohot na istana ni
raja, di pamarentahan. Akka panurirang na mangula di bagasjoro dohot
dipamarentahan, manjalo gaji sian pamarenta, jala sai mangimmaimmai aha nanidok
ni raja/pamarenta do nasida. Diparrohahon si Jeremia do boha akka panurirang i
manurirangi. Diparrohahon ibana do, manang aha direncanahon pamarenta/raja,
pintor haruar do hata sian akka panurirang i manolopi, jala sai didok hombar tu
hata ni Jahowa na dapot nasida do panolopion i. Tarsongon na masa nuaeng do i.
Holan didok si Rizal Ramli, tabaen ma Danau Toba dohot nahumaliangna gabe
“Monaco Asia”, destinasi pariwisata, pintor haruar akka hata panolopion sian
akka pandita, nang so diantusi aha i na direncanahon ni pamarenta i, jala aha
pangontakna tu ngolu ni rakyat. Didok do i akka panogunoguon hombar tu hata ni
Jahowa di bagasan Kristus. Alai ianggo ulaon mangkaji asa tung takkas aha ulaon mambahen Danau Toba gabe “Monaco Asia”
dohot destinasi pariwisata siboan devisa tu Republik, ndang dipatupa, jala
ndang tarpatorangna mendetail, akka aha ma pangontak ni i tu rakyat jala aha sibahenon ni rakyat tusi. Ndang
tarpatorangna atik naheumon ni akka pengusaha na ma akka tano ni oppu na didok
akka marga Batak golatna, manang na boi i do i gabe dalan mangan ni rakyat i.
Molo adong na mangkritik, nunga mulai pintor masijehean. Si Jeremia sai hira na
punjung do di tonga ni akka panurirang ni harajaon tikki i. Tarlumobi muse sai
dibilangi akka alona do na pomparan ni malim na dibuang raja Salomo do si
Jeremia, jala sai dirajumi naditulari gerakan radikal ibana. Pangisi ni hutana
pe tong do hea naeng mambunu ibana. Alai ianggo si Jeremia tung mansai
marsigorgor do rohana mamereng akka donganna panurirang (pejabat agama), na
holan marnida gaji, jala mangimmaimma i hata ni raja, jala sai mandok akka hata
sinuriranghon nasida na tikkos. Ala ni i, posi do hata ni si Jeremia taringot
tu akka panurirang i, jala didok ibana akka panurirang sipaotooto (nabi palsu). Mangihuthon pangantusion ni
si Jeremia, ia sahalak na mandok dirina panurirang ikkon parsidohot do di
partuptupan ( Heber: sod; LAI-TB: dewan musyawarah) ni Jahowa. Disi na
begeonna aha hata ni Jahowa, jala hata i ma murni sipasahatonna tu bangso i so
mardiaimbar. Alai akka panurirang
sipaotooto (dumenggan do terjemahn Toba on sian terjemahan Indonesia na
mandok: nabi palsu) ndang dohot i di
partuptupan ni Jahowa. Akka nipina dohot
akkalakkal ni rohanasida sandiri be do didok nasida na gabe hata ni Jahowa. Ditudu
si Jeremia do akka panurirang dohot malim na karejo di Jerusalem nunga ramun (berlaku fasik); jala bagasjoro i nunga
dibahen gabe inganan mangula hajahaton (23:11). (Di tikki ni Jesus, ala nunga
be mambahen maheu rakyat akka partigatigaan na di pekarangan ni bagasjoro, gabe
dirajumi Jesus do i hajahaton; ala ni i do umbahen mangamuk Jesus jala
dipantunggalinghon akka lapak ni partigatiga i). Di tikki ni si Jeremia nunga
dikomersilhon akka panurirang i hata ni TUHAN Jahowa. Dikembanghon nasida do
“teologi sonang”, ai tu akka na mangelesi Jahowa, tu akka na takkang didok
“Sonang do ho jala horas, ndang tagamon
ro hamagoan tu ho!, ninna, tarlumobi molo hapal jalang-jalangna. Masa do hasogiron di akka panurirang na di
Jerusalem i, ala nunga godang nasida pangalakkup, pargabus, panolopi parjahat,
nunga gabe songon panduduk ni Sodom dohot Gomora di tikki ni si Lot nasida.
Akka hata sipaotooto do disuriranghon akka panurirang Jerusalem i; alatan ni
roha nasida dihatahon; ndang sian pamangan ni Jahowa. Nipi nasida didok nasida
hata ni Jahowa; akkalakkal ni rohana didok hata ni Jahowa jala disuriranghon.
Akka plagiat na ma panurirang i, na
manakko hata ni Tuhan sian donganna panurirang.
Didok si Jeremia, ia akka panurirang sipaotooto i ndang hea disuru
Jahowa i, ndang hea martona Jahowa tu nasida, jala ndang marguna nasida tu bangso
ni Jahowa. Boasa barani akka panurirang i mambahen songon i, ala dietong nasida
tung mansai dao do Jahowa, ndang pangantoi be i tu ngolu ni jolma. Akka
panurirangNa na ma namartanggung jawab mambahen denggan pardalan ni ngolu ni
bangso ni Jahowa. Ala ni panimbilon ni panurirang i, mansai posi do dihatahon si Jeremia akka
uhuman sian Jahowa tu akka panurirang i (jaha: Jer. 23:9-32).
3. Halak
Batak Toba mandok, ia Debata dao do i so marjarak sian jolma, jala mansai jonok
jala solhot do I so tardungdung ni jolma. Di ateate ni jolma do mian Debata,
alai ndang tarkuasaan ni jolma Ibana; jala laos di langit ni langitan do Ibana
hundul alai di lambung ni jolma do Ibana rap dohot jolma i. Dao-jonok do Debata,
ninna. Ala ni pangantusion on, tung biar jala hormat
situtu do halak Batak Toba tu Debatanasida. Di halak Israel/Jahudi pe adong do
pangantusion na songon i. Tarida sian nanidok ni si Jeremia di 23:23 on: “Tung
holan Debata sian na jonok do ahu, ninna Jahowa, ndada huhut Debata sian na
dao?” Sasintong na nunga sian najolo dibaritahon akka oppu ni halak Israel, na
sai rap do Jahowa mandongani nasida. Holan dijou nasida Jahowa, pintor ro do
Jahowa mandapothon nasida. Ala ni i mansai tabo do parsaoran ni oppu ni bangso
Israel tu Jahowa Debata nasida. Alai di tikki ni si Jeremia dikembanghon akka
guru agama ni Jahudi do pangantusion, ia Jahowa i deus otiosus do i, Debata naung lao marhutasada, jala nunga mansai
dao sian portibi on; ndang sipangantoi be I tu ngolu ni jolma. Nunga
diparbohali Ibana jolma i asa boi denggan ngoluna, jala dipasombu. Ala ni i,
marsilumba ma akka panurirang mangarumushon lomo ni roha ni Jahowa. Godang ma
didok dalan lao mamboto dia do lomo ni roha ni Jahowa. Misalna marhite nipi,
alatan, panggora ni roha. Alai adong do marhite na mambahas akka hata ni Jahowa
naung tarsurat jala dilapati natarsurat
i lao mangaleon alus tu situasi ni jolma di tikki i. On sude usaha on
marondolan tu pangantusion ala naung dao do Jahowa. Marbahaya do tu paragamaon
ni Kristen, praktek ni hapanurirangon na songon on. Ai gabe holan teologi i na
ma na dipasangap jala na dihormati di praktek ni hapanurirangon na songon i.
Ndang diparsangapi jala dihormati be Jahowa. Jadi ikkon mulak do huria i tu
pangantusion nanidok ni panurirang Jeremia asa denggan. Jonok manang dao
Jahowa, tong do Jahowa pasahat lomo ni rohaNa dohot hataNa tu bangsoNa, jala
sude panurirangNa ikkon marguru tu Ibana taringot tu aha nanaeng hatahonon
nasida tu bangso ni Jahowa. Adong do sod
(partuptupan/dewan musyawarah) ni
Jahowa, inganan dohot kesempatan ni panurirang lao pajumpang dohot Jahowa jala
mambege hata ni Jahowa sipasahaton nasida be tu bangso ni Jahowa. Akka jolma na
so tolap boi masuk tusi, unang sai didok ibana panurirang ni Jahowa, sukkup ma
dipaboa ibana holan ahli mambahas situasi, jala mandapot alus tu situasi i do
ibana, asa unang mardosa ibana. Syarat asa boi masuk tu sod ni Jahowa, ikkon adong di panurirang i paswortna manang cipna
naung ditanomhon di ateate ni panurirang i sipakkeonna lao mambuka pintu masuk
tu inganan i. Utcanggih dope on sian akka naung adong nuaeng dibahen marhite
akka teknologi, lao boi masuk tu bilut rahasia panimpanan ni arsip dohot arta
ni negara. Ikkon pajumpang bilut ni ateate ni panurirang i dohot bilut ni
ateate ni Jahowa. Asing ni i, olo panurirang i ditopa Jahowa pamangan ni
panurirang i, asa holan hata ni Jahowa sihatahononna, songon nanialaman ni si
Jeremia dohot si Jesaya tikki panjouonna be. Paswortna, manang na tarsurat di
cip-na i: “Hata ni Jahowa sambing sihatahononhu. Leon ma i tu pamanganku.” Molo
so bukka pintu ni sod i, na so lomo
ma roha ni Jahowa dapotan hataNa panurirang i, jadi ikkon hohom ma ibana. Alai
molo bukka do, pintor tinggil ma pinggolna ni pamatangna, pinggol ni
haporseaonna, dohot pinggol ni parbinotoanna, laho mambege hata ni Jahowa
sipasahatonna. Molo dung haruar panurirang i sian sod i, tong do intehonon ni Jahowa sian nadao, atik na sintong do
dihatahon panurirang i hata ni Jahowa i. Molo so sintong, tong do siuhumon ni
Jahowa panurirang i. Jadi ikkon biar do roha ni panurirang i tu Jahowa molo lao
manghatahon hata ni Jahowa ibana tu bangso ni Jahowa.
4. Ai
manang ise pe ndang tolapna martabuni sian parnidaan ni Jahowa. Tung dihinsu
siseat manuk bilutna gopos lao maneat manukna, tong do dibereng Jahowa ibana tikki
na maneat i. Tung tarbahen ma martabuni
manang ise di parsitabunian, so dapot idaonku ibana? ninna Jahowa. Nda ahu do
na manggohi langit dohot tano on? ninna Jahowa. (ayat 24). Nuaeng nunga
mulai ditoppa jolma taropong manang kacamata manang radar na tembus pandang, na boi mamereng akka narkoba,
akka barang di bagasan tas, nang pe boha bunina
dibahen mambukkus. Alat na songon on, boi marhasil marnida nabuni, ala
jonok do alat i dibahen tu siparesoon i. Utcanggih sian i dope parnidaan ni
Jahowa. Sian langit, sian inganan nadao sadao-daona, boi dibereng Jahowa akka
nabuni. Ai ndang hinata i, ai antena penghubung ni jolma tu Jahowa tong do
lokkot di pamatang ni jolma i, i ma na ditompa Jahowa jolma i tudos tu rupana,
tudos tu pangalahona. Rumang na songon i do antena na dipakke Jahowa laho mandapot
jolma i di nabuni. Molo lomo roha ni
jolma i pamagohon antena i, operasi plastik ma ibana, ditukar ma dirina i gabe
diri ni binatang, misalna gabe diri ni bodat. Ndang sukkup holan bohina dioperasi
plastik, sude pamatangna i do, tarmasuk nang mudarna i ikkon ditukar dohot
mudar ni binatang. Ipe hasilna, holan asa ummaol otik do idaon ni Jahowa ibana.
Akhirna tong do diboto jala diida Jahowa ibana naung maruba tu na songon i. Ai
Jahowa do manggoki langit dohot tano on. Jadi ndang adong na buni di ibana. Molo
songon i do, tumagon ma nadenggan-denggan i diula jolma i. Sian na songon i,
sonang rohana, sonang nang roha ni Jahowa. Jadi unang diula jolma i na so patut
ulaonna. Diula be ma tohapna. Unang diula hapanurirangon hape ndang tarjou
ibana panurirang. Unang diula hapanditaon hape so tartabal ibana pandita. Ai
boi do jolma i mandok na sintong, mandok napinangido manang lomo ni roha ni
Jahowa di bagasan Kristus, nang pe so tarjou ibana gabe panurirang manang gabe
pandita.
5. Takkas
do diboto jala dibege Jahowa akka aha nadihatahon akka panurirang sipaotooto i
tu bangso Juda, pangisi ni Jerusalem. “Nunga marnipi au, nunga marnipi au!”,
ninna panurirang i, jala laos dipaboa nipina i. Didok ma nipina i do dalan ni
Jahowa paboa lomo ni rohaNa. Ndang setuju si Jeremia di klaim na songon i.
Diboto si Jeremia do, ia di barita taringot tu akka oppuna, tarlumobi taringot
tu si Jakob, dohot si Josep, jotjot didok nipi songon dalan ni Jahowa pabotohon
lomo ni rohaNa dohot lao pasahat hataNa. Alai ndang dos tu nipi na nialaman ni
si Jakob dohot si Josep nipi ni akka panurirang on, mangihuthon penilaian ni si
Jeremia. Memang di portibi dia pe godang do massam ni nipi. Adong do i nipi
jongjong, nipi roha, adong nipi tondi. Molo nipi jongjong, na marnipi do jolma
i tikki so modom ibana, sai hira na adong dibereng manang dibege ibana, jala
satokkin hira na so didirina ibana. Nipi roha i ma nipi tikki modom, jala
mullop di utokutokna akka pengalaman na hea dialami, na tarsimpan di toru ni
hasadaronna. Nipi tondi i ma nipi na dipakke Jahowa Debata dalan lao manghatai
tu jolma na marnipi i. Manghatai tondi ni jolma i dohot Jahowa di bagasan
Tondi. Parnipi tondi somalna ndang ramun ngolu ni i, jala tung marpartondion do
ngoluna dohot haporseaonna. Umbahen ndang porsea si Jeremia na so nipi tondi
nipi ni panurirang sipaotooto i, ala na diida ibana do ramun jala korrup ngolu
ni panurirang na manuriranghon nipina i. Diparrohahon si Jeremia muse, akka
hata nanisurirangkon ni parnipi i ndang lao manait jolma tu hamubaon ni roha,
alai hira holan mandok selamat-selamat do tu akka jolma pardosa. Haru si
Jeremia diboto na songon i akka panurirang sipaotooto i, ba lam Jahowa ma ndang
mamboto? Takkas do diboto Jahowa saluhutna i. Jala ala ni i, nunga tung ngongom
dibereng si Jeremia akka uhuman nanaeng tipa tu halak Juda/Jerusalem i.
6. Marsak
roha ni si Jeremia dohot roha ni Jahowa, na sai torus didatdati panurirang
sipaotooto i manuriranghon akka akkal ni rohana. Boasa didok akka na
paotootohon do akka panurirang pargapgap on? Ala sai didok nasida do, na pasti
do selamat harajaon Juda sian tangan ni raja Nebukadnezar, ala urupan ni Jahowa
do nasida. Alai ndang didasdas panurirang i asa diula raja i laho pature
hadengganon ni pangalaho ni rakyatna, sai tong dipasombusombu panurirang i akka
parjahat merajalela, ndang dipinsang akka namora i na masibahen lomona
mangalakkup boru na so ripena. Na penting di akka panurirang i, dapotan
sileonleon nasida sian akka namora i. Hapal lapik ni tabi, hapal didok
panurirang i pasupasu tu halak na takkang i. Na mangakkali ma i tutu, molo
panurirang mamujimuji, mangangkatangkat sahalak namora, asa hapal hepeng
dijalanghon tu ibana. Nang sahat tu nuaeng sai masa do sahit na songon on di
tonga-tonga ni akka parbarita nauli, akka jolma na dirajumi sipasahat lomo ni roha
manang hata ni TUHAN Yesus tu bangso/huriaNa. Ai akka jamita sian akkal ni roha
na ma na jotjot dijamitahon akka parjamita, ndang be lapatan ni na tarsurat di
Bibel i dipatorang jala dihonahon tu parngoluon ni jolma. Di kalangan ni akka
parjamita didok, akka parjamita nuaeng holan na mambahen eisegese (pamasuk na di roha ni parjamita gabe lapatan ni
natarsurat (hata ni Debata) na di Bibel i)
na ma diula, ndang be mambahen eksegese
(mangenet lapatan ni hata ni TUHAN natarsurat i, jala mansoarahon lapatan ni na
tarsurat i tu parngoluon ni jolma). Ujungna gabe holan hata ni parjamita i nama
sibegeon, ndang be hata ni Debata Jahowa (Jesus Kristus) marhite akka jamita ni
parjamita i.
7. Dicap
Jahowa do akka panurirang sipaotooto i
akka jolma na sumakkapi mambahen lupa bangso Juda tu goar ni Jahowa
manang mambahen asa murtad bangso Juda gabe ndang be marsomba tu Jahowa, alana
sai holan nipi nasida be na ma ojakan ni panurirangionnasida, ndang be Jahowa.
Dipatudos pambahenan ni panurirang sipaotooto i tu pambahenan ni akka
panurirang ni Israel najolo di tikki ni si Elia, naung gabe mamboan murtad
bangso Israel manundali Jahowa jala gabe manghaporseai Baal jala marsomba
tu debata Baal. Jadi nunga tung mansai
jorbut pambahen ni akka panurirang sipaotooto i di tonga ni bangso Juda di
tikki ni si Jeremia. Nunga dirajumi be bangso Juda i songon bangso naung
murtad. Ndang be Jahowa di pardebata nasida, alai gabe akka panurirang
sipaotooto i na ma dipardebata. Gejala ni pangalaho na songon on tarida do sian
akka panghataion ni rakyat, molo mardebat nasida taringot tu poda dia do
nasintong. Lao mamparta-hanhon pandapotna be, sai didok be: “Ah, ndang songon
nanidokmi didok panurirangnami (panditanami)!” “Ah, ndang songon i poda ni
panurirangnami (panditanami)!” Ndang hea be didok: “Ah, ndang songon nidokmi
didok TUHANta di bukuNa i!” “Ah, ndang songon i poda ni TUHANta hombar tu
natarsurat di buku nabadia i!” Ala ni i do umbahen didok si Jeremia, ia akka
panurirang sipaotooto on nunga mambahen asa gabe lupa jolma i tu Jahowa, alai
tung mansai ingot tu panurirangna. Sahit na songon do na sai rarat “menular” di
tonga ni huria sian najolo sahat tu nuaeng, umbahen sai marbolat-bolat huria.
Ganup Huria masitokohhon teologna be, jala ganup horong mambahen ummarga
teologna i (manang pendiri ni huria/denominasina i) sian Tuhan Jesus Kristus. Bayanghon
ma misalna poda na mandok: Ia bulla ni Paus na dihatahon sian korosi habangsana
(ex kathedra) di Rom gabe sada hatontuan na so boi umpaton do i, nang pe
tarboto di pudian ni ari sala do bulla i. Kan poda na mambahen lupa tu Jesus
Kristus do i, alai tung mansai ingot tu Paus sibahen bulla i? Jadi ngeri do
molo gabe “nipi” na ma sisukkunon taringot tu hata dohot lomo ni roha ni Jahowa
(Jesus Kristus). Haru di percintaan sada ulaon na jorbut do molo nipi na ma
sisukkunon taringot holong ni roha ni nanicintaan. Lam taringot tu Hata/lomo ni
roha ni TUHAN ma, ndang sibahenon nipi ojakanna!
8. Jalan
keluarna dipaboa si Jeremia do songon dia nadumenggan bahenon ni akka
panurirang molo mangula di adopan ni Jahowa, i ma songon na nidokna di ayat 28
i: “Panurirang hasahatan ni nipi, nipi ma
dihatahon; alai anggo hasahatan ni hatangki ibana, hatangki ma sintong
dihatahon.” Molo songon on antong
dibahen akka panurirang i, ndang madabu be nasida tu dosa, jala ndang be
mamboan lilu bangso ni Jahowa akka nahinatahonnasida. Molo na marnipi do
panurirang i, tangkas dipaboa nanipina do i, ndang jadi dohononna i “hata ni
Jahowa” na dibege sandiri sian Jahowa. Molo dilapati nipi i, sukkup ma holan
lapatan ni nipi ma i. Molo dipaihutihut jolma lapatan ni nipi i, ba rohana
disi. Molo adong ruas paboa nipina jala dipangido panurirang i mangalapati
nipina i, ba olat ni natolap ni panurirang i, dipaboa lapatan ni nipi ni ruas
i. Unang pintor didok: “Ah, nadisise Jahowa do ho marhite nipimi! Jadi baen ma
songon on songon an!”, unang ninna. Molo so tolapna patorang nipi ni ruas i,
unang dikarangkarang lapatan ni nipi i. Tumagon jujur ibana mandok: “Ndang
huboto bah mangalapati nipimi!” Songon i do nang taringot tu nipi ni panurirang
i sandiri. Molo so diboto ibana lapatan ni nipina i, jujur ibana mandok na so
diboto lapatan ni nipina i. Unang rarat hatana, ala ni napamalomalohon. Targasip
jolma dohot dirina maon.
Songon i do nang
panurirang na gabe hasahatan ni hata ni Jahowa, murni ma hata ni Jahowa i
sintong dihatahon tu jolma dohot tu dirina sandiri. Unang adong na
ditambatambai manang na dioruorui. Unang
go, molo hata na manguntunghon jolma hata ni TUHAN i, tikkos jala sintong
dihatahon, alai molo pinsang-pinsang manang uhuman do gabe dipapeol otik hata
i, ala dijaga, mago maon hasit roha ni halak naumbege hata ni TUHAN on, ninna
rohana. Ditiru panurirang ma songon
pambahen ni panurirang Natan di tikki
lao pasahat hata ni Jahowa na maminsang raja Daud na mangatur strategi asa boi
olionna si Batsyeba. Sampe raja Daud mangaku dosana tu Jahowa, dibahen si
Natan, so mantat hansit ni roha tu si Natan. Martua do sada harajaon/negara
manang bangso ni Jahowa molo sai jujur panurirang na adong di tonga ni
harajaon/negara manang huria i pasahathon hata ni Debata najinalona. Na so jadi
sai tahantahanon ni panurirang di bagasan ateate/dirina hata ni TUHAN na sahat
tu ibana, gabe so dihatahon/diukkaphon. Hea do dicuba si Jeremia ndang
manghatahon hata ni Jahowa na sahat tu ibana, ala dirajumi tung maposihu do
hata i tu bangso Juda. Alai gabe songon api na marsigorgor do hata na ni
simpanna i di bagasan dirina. “Jadi
ningku ma: Ndang be taringotanku ibana, jala ndang be ahu marjamita marhitehite
goarna, hape gabe songon api na marsigorgor di bagasan rohangku huhilala,
tarhurung di bagasan holiholingku, siol mandate ahu mangotapotapi, hape ndang
tarbahen.” (Yer. 20:9). Adong do aturan siingoton ni ganup panurirang
(pandita/parjamita) na manjalo hata ni Jahowa Debata jala pasahathonsa tu
bangso ni Jahowa Debata: “Ndang jadi ambaanmuna tu hata naung hutonahon i tu
hamu, jala ndang jadi oruanmuna sian i, ingkon radotanmuna do angka tona ni
Jahowa Debatamuna i, naung hutonahon i tu hamu.” (5 Musa 4:2). “Jadi molo adong na mamuati angka hata
ni buku panurirangon on, buatan ni Debata ma tohapna na di hau hangoluan dohot
di huta na badia i, angka na tarsurat di bagasan buku on.” (Pangk. 22:19).
Patik on marlakku do tu panurirang (parjamita) di ulaon panjaloon ni hata ni
Jahowa dohot tu ulaon pasahathonsa tu bangso ni Jahowa Debata.
Maksud ni patik
i, asa unang dibahen panurirang (parjamita) marlaoklaok hata ni TUHAN naung
jinalona i sian Jahowa tikki pasahathon hata i tu bangso/huria ni TUHAN. Ai
“tung aha ma parsaoran ni hurangkam tu eme?, ninna Jahowa.” Martimbanghon hata
ni Jahowa, taretong hurakkam do akka nipi, akkalakkal ni roha dohot akka
tona-tona ni oppu. Asa denggan eme simpanon, ikkon dipurpur do i asa unang
adong dapot marlaoklaok disi hurakkam. Eme na pita, jala na so marlapung, na so
marhurakkam do denggan bahenon gabe boras jala boras i lompaon gabe sipanganon.
Mangolah eme asa gabe boi sipanganon, siulaon do i. Alai mansagi eme i dohot
hurakkam, ndang siulaon i, ai gabe so boi do eme i denggan dudaon molo marsagi
hurakkam. Boras na marsagi hurakkam pe, ndang denggan i bahenon gabe sipanganon.
Jadi tung mansai denggan do hata ni Jahowa Debata pita bahenon, asa boi denggan
olahon laho bahenon gabe bahan sipanganon partondion ni bangso ni Jahowa.
9. “Nda songon api do hatangki? ninna Jahowa,
jala songon nanggar na mangarosahi batu mamak?” Dipabakkit Jahowa si Jeremia gabe panurirang
ni akka bangso laho mangulahon tugasna: mangaranapi angka bangso dohot angka
harajaon, laho mangurati dohot maniaphon, mangago dohot mangaloha, paulihon dohot
manuan (1:10). Lao mangula ulaon on, dipasahat Jahowa do alat (ulaula)na, i ma
hata ni Jahowa: “ninna Jahowa mandok ahu: ‘Ida ma nunga sahat hulehon angka hatangku tu bagasan
pamanganmu.’” (1:9). Di 23:29 didok, hata ni Jahowa i songon api dohot songon
nanggar. Nanggar i ma umbanumban (alat
mangantuk na dibahen sian bosi na balga, dipakke mamuntar batu, mangantuk
ransang ni jabu manang mangantuk jarojak manang jajar). Sasintongna api dohot nanggar akka
barang na “netral” do. Api molo dung galak (mangolu), boi rarat, marnalanala,
marjembur, manurbu, manang holan pagalak sigaret, manang pakkeon mamanggang,
manang palito na marsinondang. Alai ianggo nanggar benda mati do i, jala ikkon
adong do mamakke i baru pe asa marguna. Boi
do hata ni Jahowa i mangolu manang mate berengon. Molo dipakke api manang
nanggar i, boi do i alat (ulaula) mangaleksehon, manghancurhon, alai boi
pakkeon laho paturehon. Dipakke si Jeremia do i lao mangula ulaonna mangaranapi
akka bangso/harajaon; mangurati, maniaphon, mangago, mangaloha, paulihon dohot
manuan. Di bagasan diri/roha ni si Jeremia hira api na marsigorgor do hata ni
TUHAN i, jala ikkon hatahononna (ptds. 20:9). Jala tu bangso Juda naung
nirimasan ni Jahowa lehononna hata ni
Jahowaa tu bagasan pamangan nasida gabe api jala bangso i gabe hau, jala suda
nasida dipangan api i. (‘Dibahen i songon
on do hata ni Jahowa, Debata Zebaot: Ala songon i hatamuna i, ida ma lehononku
ma angka hatangku tu bagasan
pamanganmu gabe api, jala bangso on
gabe hau, asa suda nasida dipangan’ (Jer. 5:14). Soara ni Jahowa pe
manggurasahon jilam ni api do (Pslm.29:7). Tikki manjalo pelean ni si Elia di
dolok Karmel, api do ro sian banua ginjang mangallanghon pelean i. Alai di
tikki di parhorsihan Sinai, api na marsijongjong do dibahen Jahowa patiurhon
dalan ni bangso i. Lao manguhum panduduk ni Sodom dohot Gomora, api barerang do
dibahen Jahowa mangaripashon sude nasida. Ikkon galak do api ni palito ni bagas
joro duapuluopat jom sadari. Api do hataridaan ni na songgop Tondi Porbadia tu
akka sisean ni Tuhan Jesus Kristus di ari Pentakosta i.
Siloason do galak hata ni Jahowa na songon
api i di diri ni ganup siihuthon Jahowa (Jesus Kristus) (di diri ni panurirang,
parjamita, ruas, parhalado, bangso/huria ni Tuhan Jesus). Alai pargalakna ikkon
api na pangoluhon ma, unang sampe gabe api na mangaleksehon. Api Hata ni Jahowa
olo do gabe mangaleksehon molo adong hurakkam manang molo pagodanghu dosa na
mangalaoki ngolu ni hajolmaon. Molo dung gok dosa i di jolma, ro do api hata ni
Jahowa manurbu dosa i, jala molo so olo pardosa i likkang manang mangalikkangi
dosa i sian dirina, ba laos dohot ma jolma pardosa i disurbu/dileksehon. Molo
pagalakhu hata ni Jahowa na songon api i di diri ni sasahalak (panurirang,
parjamita, ruas, parhalado, bangso/huria ni Tuhan Jesus), olo do gabe sai
manghantami, marjembur api i mandilat jala manutung akka na di lambungna.
Tabereng ma jolma naung “Bibelon” ala gabe panakkasi, gabe disurbu ibana do
akka ulosna, disurbu partuturonna, disurbu hubunganna tu natorasna, jala ndang adong
jolma na sintong di ibana, holan ibana do nasintong. Molo so olo muba akka
panurirang sipaotooto i gabe mulak tu hapanurirangon na sintong, surbu on ni
hata ni TUHAN do nasida sude. Boha dalanna? Ai sai tardapot do pargabus akka
sipaotooto, jala molo dung tardapot panurirang i pargabus, mangamuk ma bangso i
tu ibana jala laos diripas panurirang sipaotooto i. Mungkin sajo do panurirang
pargapgap i dijaljali akka jolma naung mamboto nadipaotooto do nasida. Jadi hatihati molo marhata ni Debata Jahowa.
Olo do mangallang i molo sala mamakke, alai tung gabe pasupasu do i di akka na
malo jala bisuk mamakke. Songon na mamakke ubat do i. Molo ndang hombar tu
resep dipakke ubat i, gabe patamba sahit do ubat i, jala mungkin laos
pahatophon “loas au” alias mate. Alai molo pas do resepna dohot pamakkena, tung
mambahen sehat ma ubat i, jala las ni roha dohot hasonangan ma daion ni na
mamake ubat i denggan.
Songon i do tong na mangantusi ia hata ni
Debata Jahowa i songon nanggar, na boi pakkeon mamuntar batu manang mamantikkon
jarojak (jajar) asa gabe togu gadugadu. Molo gabe songon batu do ulu/utokutok
ni akka panurirang pargapgap/sipaotooto i, olo do antukkonon ni Jahowa HataNa tu
ulu ni panurirang asa puntar uluna i. Songon nabinaen ni si Jeremia tu si
Hananya. Ala so olo si Hananya manjalo hata na sintong na ro sian Jahowa
pinasahat ni si Jeremia, pintor dipaboa si Jeremia do hata ni Jahowa
“mangantuk” si Hananya, jala toho do
diantuk hata i si Hananya jala laos mate si Hananya i (jaha Jer.28:1-17). Alai sipatogu parik ni ngolu ni jolma do hata
ni Jahowa molo dipakke Hata ni Jahowa i mamantikkon akka jarojak na rikkot
manukkol hangoluan ni jolma. Songon nanidok ni Jahowa di 5 Musa 4-6. Jala
tarpasupasu do jolma i molo gopas dipantikkon jala dihangoluhon hata ni Jahowa
di ngoluna (jaha 5 Musa 28-30). Ala ni i umban ma jabum marhite hata ni Jahowa.
Umban ma ngolum marhite hata ni Jahowa, asa gopas jabum, gopas ngolum,
dipasupasu Jahowa (Jesus Kristus). Songon
api dohot songon nanggar do Hata ni Jahowa. Amen.
Pematangsiantar, 30 Juli 2016. Pdt.
Langsung Maruli Basa Sitorus (Pdt. LaMBaS).