JAMITA SIAN EPISTEL TU MINGGU LETARE, TGL 26 MARET 2017, EPESUS 5:8-14

00.14.00 0 Comments A+ a-

EPESUS 5:8-14

5:8   Ai na holom do hamu najolo; alai tiur do anggo nuaeng di bagasan Tuhan i: Marparange ma hamu, songon angka anak hatiuron!
5:9   Ai nasa habasaon dohot hatigoran dohot hasintongan, i do parbue ni na tiur i.
5:10 Tangkasi hamu ma, manang dia lomo ni roha ni Tuhan i!
5:11 Unang ma saor hamu tu angka ulaon haholomon na soada parbuena; pinsangi hamu angka i tagonan!
5:12 Ai gari manaringoti na niulanasida di na buni, gari hailaon do.
5:13 Alai gabe patar do i saluhutna, tinoruan ni na tiur i; ai nasa naung dipapatar, tiur ma i!
5:14 Dibahen i, ninna do: "Tarsunggul ma ho na tarpodom, jala hehe ma sian angka na mate; gabe sondangan ni Kristus ma ho!"

MARPARANGE SONGON ANAK HATIURON

1.      Hamuna dongan sahaporseaon nahinaholongan di bagasan holong agape ni TUHAN Jesus Kristus. Akka ruas dohot parhalado ni Huria Epesus, akka jolma na bhinneka tunggal ika do; na  ro sian ragam ni bangso (Jahudi, Gorik, Romawi, dna), marragam budaya, marragam parbinotoan, marragam warna ni hulinghuling, marragam di parartaon; alai boi do nasida marsada di sada huria na baru tubu, pinajongjong nasida ala ni jamita ni akka apostel (tarlumobi ala barita nauli pinasahat ni Apostel Paulus). Haholomon do i di nasida andorang so boi marsada di huria i. Jala naung masuk do nasida tu wilayah hatiuron (inganan natiur) dung marsada nasida jala olo gabe bangso na marrajahon tu TUHAN Jesus Kristus. Haholomon do na niinganan ni akka Gorik, dohot Romawi, andorang maragama politheis nasida, manang manomba godang dewa-dewi. Di haholomon do tardok maringan akka Jahudi i, andorang so gabe pangihut ni Jesus Kristus nasida, manang tikki barisan ni anti-Kristus nasida,  ai so dapot nasida haluaon dohot hangoluan na salelenglelengna marhite na mangulahon akka patik (tona) ni Jahowa naung gabe diuba nasida gabe aturan-aturan dohot fatwa-fatwa ni parhalado ni agama nasida; jala ndang dapot nasida agia otik pahala manang upa/laba sian TUHAN Jahowa di nadihasogohon jala dilele nasida akka pangihut ni Jesus Kristus. Tarpatudos do haholomon na niinganan ni akka Gorik, Romawi dohot Jahudi i andorang so pangihut ni Jesus Kristus nasida tu haholomon ni ngolu halak Batak sipelebegu andorang so gabe pangihut ni Jesus Kristus nasida. Holom do ngolu ni Batak-sipelebegu i ala dilojai jala disomor begu dohot akka sombaon na marragam disomba manang dipearo Batak sipelebegu i. Nunga maju halak Batak-sipelebegu tikki ro Barita Na Uli manondangi ngolu ni halak Batak. Arsitekturna maju, ai akka jabu napinaulina so marlabang tahan gempa jala ndang sega nang pe naung marratus taon, jala gorgana tung mansai bagak. Dibangun ruma Batak i gabe gombaran ni tolu banua na marsada laho manopang hangoluan ni tano on. Surat ni halak Batak pe nunga maju, jala godang buku nadisurat nasida (akka buku pustaha, buku parubaton; buku turiturian). Paradaton (budaya) ni halak Batak pe tikki i nunga maju, ai ndang olo metep sahat tu tikkion, i ma adat /budaya Dalihan Na Tolu Paopat Sihal-sihal (DaNToPaS). Alai holom do ngolu ni Batak sipelebegu i, ala elmu  ni akka datu nasida godang na manegai jolma (ardom, beguganjang, busung, ulaula/santet), paradaton nasida gabe mambahen kelompok-kelompok na mambahen nasida masiseatan; jala persaingan ni  akka raja-raja mambahen marporang huta tu huta, horja tu horja. Ro Barita Na Uli mangungkap ngolu na lobi maju, lobi dame, jala lobi kompak jala sada, pinasada ni huria.
2.      Dung tardidi akka ruas dohot na gabe parhalado ni Huria Epesus; marsada nasida di huria i; gabe pangihut ni Jesus Kristus nasida; mambangun ngolu  na masitukkoltukkolan nasida; nasida manomba holan sada TUHAN nasida; ujung ni ngolu nasida pe pasti di surgo hasonangan salelenglelengna; jala masa synergi (partomuan) ni budaya/paradaton nasida nisondangan ni patik holong na sian TUHAN Jesus Kristus laho patuduhon ngolu surgowi di tano on, didai nasida ma nuaeng hatiuron ni ngolu na sian Tuhan i. Disosoi Apostel Paulus nasida asa torus nasida marparange songon akka anak hatiuron. Molo adong anak hatiuron, berarti adong do “induk” manang “bona” ni hatiuron. TUHAN Jesus Kristus do induk/bona ni hatiuron i. Boi do ummura antusan songon dia anak hatiuron mansondanghon hatiuron songon induk/bonana na manon-danghon hatiuron, molo nipatudos i tu akka sisondanghon hatiuron na adong di humaliang hita.  Mataniari do induk ni hatiuron di Galaxi mataniari. Ndang sude dope takkas diboto akka namalo, boha do boi torus marsinondang mataniari i. Adong mandok, ala hagogoon ni nuklir  mambahen galak mataniari i jala marsinondang. Molo so galak be mataniari i, na lao marokso ma galaksi mataniari. Ala ni sinondang ni mataniari, gabe marsinondang jala tiur do akka planet dohot bulan na adong di galaxi mataniari. Akka lampu listrik pe, lampu telong, targoar do tong songon anak hatiuron, ai sondangna patiurhon, songon sondang ni mataniari. Sinar laser, sinar infra red, sinar warna-warni, akka jenis ni sondang do i. Sinar laser  tong do tardok anak hatiuron, ai boi dipakke lao patiurhon akka nabuni sian mata, asa gabe boi berengon ni mata. Na jelas, akka sondang ni induk ni hatiuron dohot sondang ni anak hatiuron, sude ndang adong i na manegai hangoluan ni jolma. Diatur Jahowa do sondang ni mataniari (marhite na mar-ozon portibion ditompa), asa unang manegai tu ngolu ni jolma, alai mamungkinhon adong hangoluan  di tano on. Tarenunghon ma akka na songon i, molo didok Apostel Paulus, akka anak hatiuron do ganup pangihut ni Jesus Kristus (ruas dohot parhalado ni huria di Epesus, songon i sude Kristen). Molo ndang marsinondang be induk/bona ni hatiuronta i, na lao rokso nama portibi on. Jadi torus tapagalak sondang hatiuron i.
3.      Sai dirinci Apostel Paulus do, olat ni natolapna pajojorhonsa, akka dia ma parange ni anak hatiuron. Parange i ma pangalaho dohot pambahenan. Parange hatiuron i ma akka parange na hombar (sesuai) tu lomo ni roha ni Jahowa (TUHAN) Jesus Kristus. Nunga tung laplap godangna dipaboa akka lomo ni roha ni Tuhan i, sian mulai ditompa Jahowa jolma i, sahat tu akka napinasahat ni panurirangNa, pinodahon ni AnakNa Jesus Kristus, nang akka apostel ni Tuhan Jesus Kristus. Tikkos do i, jala tama do oloan i, molo disosoi Apostel Paulus ruas dohot parhalado ni Huria Epesus (laos disosoi  dohot sude Kristen sinuaeng on) asa  manakkasi manang dia lomo ni roha ni Tuhan i. Alana, adong do sian akka na diparentahon Jahowa (TUHAN) Jesus Kristus najolo torus dope marlakku sahat tu nuaeng, jala denggan molo diparangehon jolma sinuaeng akka i. Alai adong do na hea diparentahon Jahowa (TUHAN) Jesus Kristus najolo, nunga dicabut jala ndang marlakku (ndang siparangehonon) be i nuaeng on, manang nunga diganti Jahowa (TUHAN) Jesus Kristus marhite parenta naimbaru.  Misalna: parenta pasahat pelean hasesaan ni dosa, ndang be siparangehonon i nuaeng, alana nunga dipatupa TUHAN panesaon ni dosa marhite hadudurus ni mudar ni Jesus di Golgatha. Patik ramun-ias (haram-halal) taringot tu sipanganon nunga dicabut, jala siparrohanonon nuaeng on i ma atik na sipanganon i mambahen sehat manang mambahen marsahit. Parenta mangarasip jolma na so saagama/sabangso dohot na so bangso ni Jahowa nunga dicabut, jala diganti dohot parenta asa rap mangolu akka na so saagama di sada wilayah, jala bangso ni Jahowa mambahen nasida gabe batu uji tu dirina, atik sadia satia nasida mar-TUHAN tu Jahowa. Jadi ikkon rajin/ringgas jala tung manat do pangihut ni Jesus Kristus manakkasi akka dia do lomo ni roha ni TUHAN i na ikkon parangehonon nuaeng on. Sasintongna nunga diparingkas TUHAN Jesus Kristus parentaNa taringot tu akka dia siparangehonon, i ma marhite parentaNa manghaholongi Jahowa (TUHAN) Jesus Kristus dohot manghaholongi dongan jolma, jala mangarawat (patureture) na tinompaNa saluhutna. On pe diula jala diparangehon jolma  (Kristen) i, nunga naung mangulahon saluhut parenta ni Jahowa (TUHAN) Jesus Kristus i.
4.      Hamuna nahinaholongan, dongan sahaporseaon. Di turpuk on holan manang piga do takkas didok  Apostel Paulus taringot tu akka parbue ni hatiuron (= parbue ni Tondi; hata Gorik di teks asli: ho karpos tou pneumatos), i ma habasaon (kebaikan) dohot hatigoran (keadilan) dohot hasintongan (kebenaran). Di Galatia 5:22 parbue ni hatiuron i didok parbue ni Tondi: “Holong dohot las ni roha, dame dohot lambas ni roha, habasaron, habasaon, haporseaon, halambohon dohot hatomanon.” Sian buku na asing di Bibel i godang dope na boi dohonon akka parbue ni hatiuron. Tauhal be ma i. Tung mansai godang do parange na hinakkam ni akka parbue ni Tondi nanidok ni Apostel Paulus on. Dihakkam hata  “habasaon (kebaikan)” do saluhut nasa na denggan (yang baik) na pinodahon ni adat/budaya, agama, ilmu, pengetahuan, ideologi, politik, teknologi, ekologi, dohot akka na denggan na torus sipraktekhonon di ngolu siganup ari. Dihakkam hata “hatigoran (keadilan)” do nasa pandapot dohot pambahenan na tigor/tikkos jala sintong (na adil) naditontuhon di akka aturan, poda, filosofi, uhum/hukum (hukum negara, hukum internasional, hukum adat, hukum agama, hukum ekonomi, hukum alam). Dihakkam hata “hasintongan (kebenaran)” do  saluhut dalil-dalil (patokan-patokan) naung hea  diboto jolma sian najolo sahat tu tikkion (hasintongan ni ilmu pasti, hasintongan ni ilmu alam, hasintongan ni ilmu anthropologi, hasintongan ni ilmu sosiologi, hasintongan ni filosofi, dna.). Sude habasaon, hatigoran, hasintongan naung marlakku tu saluhut hajolmaon, na nigali ni akka jolma i sian agama, adat/budaya, ilmu-ilmu na adong di nasida be, rajuman do i na disuanhon Jahowa (TUHAN) Jesus Kristus tu ganup agama, adat/budaya dohot ilmu-ilmu naung tinanda ni hajolmaon i. Jadi ikkon sulikkiton ni pangihut ni Jesus Kristus do sude nahinakkam ni na tolu hata on di sude hajolmaon, ndang holan sian Bibel i, manang sian budaya Kristen, alai dohot do sian sude agama, adat/budaya dohot nasa ilmu na adong.
5.      Molo dung mangolu di wilayah hatiuron, dipasingot Apostel Paulus: Unang ma saor hamu tu angka ulaon haholomon na soada parbuena; pinsangi hamu angka i tagonan! Ai gari manaringoti na niulanasida di na buni, gari hailaon do. Nunga sian bakko ni hatiuron dohot haholomon ndang boi domu manang saor. Molo ro hatiuron, sai lao do hagolapon/haholomon. Ndang hea monang haholomon maralohon hatiuron. Hata ni Apostel Paulus mandok: Alai gabe patar do i saluhutna, tinoruan ni na tiur i; ai nasa naung dipapatar, tiur ma i! Ala na sai parjolo do adong haholomon di portibi (songon di tikki panompaon i) umbahen tung mansai rikkot ro hatiuron. Jala molo dung ro hatiuron i (songon na dipanompaon i), ikkon ma boi mardalan atur akka ulaon mambahen na denggan di sude lokkit-lokkit ni pangoluon di portibi on. (Ai dung ditompa hatiuron i, unur nama ditompa Jahowa akka na adong di portibi on, na marpuncak di panompaon ni jolma, jala tung mansai denggan sude. Songon i ma diparsinta roha ni Apostel Paulus, molo songgop hatiuron i tu luat Epesus, marhite naung jongjong Huria Kristen Epesus: Ikkon tung denggan situtu parngoluon ni saluhut na adong di luat Epesus. Tutu do i, sai adong do parsirangan ni na holom dohot na tiur; adong batasna, nasa balga ni bonang do batas ni na holom dohot natiur i. Dison tiur, disan holom. Boi do jongjong jolma pas di perbatasan ni natiur dohot na holom i. Sambariba patna di naholom jala sambaribanari di natiur, asa deba badanna di  na holom, jala debanari di na tiur. Alai molo ruas ni harajaon hatiuron ni Jahowa (TUHAN) Jesus Kristus, ndang denggan sai holan na jongjong di perbatasan ni naholom dohot natiur. Ikkon di natiur jala tiur do sude diri dohot ngolu ni pangihut ni Jesus Kristus, baru pe tardok denggan. Songon i do dalanna palaohon dohot maminsangi haholomon i, asa unang sai marlaok haholomon ngolu ni ganup pangihut ni Jesus Kristus. Molo dung dao naholom i, jala ndang haidahan be, sian sandirina do ndang be adong na manaringoti i, ai ndang adong gunana  na holom i taringotan. Asing ma molo na lomo roha ni namanaringoti i pamasukkon haholomon i muse gabe bagian ni ngoluna. Taulahi sahalinari  mandok na nidok ni Apostel Paulus i: Unang ma saor hamu tu angka ulaon haholomon na soada parbuena; pinsangi hamu angka i tagonan! Ai gari manaringoti na niulanasida di na buni, gari hailaon do, ninna Apostel Paulus.
6.      Apostel Paulus, naposo ni TUHAN Jesus Kristus, manosohon asa olo jolma mangulahon na mansai denggan tu ngoluna: "Tarsunggul ma ho na tarpodom, jala hehe ma sian angka na mate; gabe sondangan ni Kristus ma ho!" Manang ise na mangolu memang ikkon dungo do, unang laos podom dung i mate. Naung sanga mandate, manang mate, ikkon mangolu, hehe manganikmati hatiuron naung disondanghon induk ni hatiuron i tu saluhut. Manganikmati sondang ni Kristus ikkon ramerame do, ndang denggan molo marsasahalak. Tabereng ma nasinondangan ni mataniari di tikki panompaon i: Suansuanan, hewan-hewan, jolma dohot nasa namanggulmit marsilumba mangolu manganikmati hangoluan nabinoan ni mataniari hatiuron i. Marsilumba nasida, alai ndang adong na masisambanan manang masipamatean. Ganup mamakke hatiuron i tu hangoluanna hombar tu hatolaponna be. Huria ni TUHAN pe ikkon marlumba manganikmati hangoluan naung dimungkinhon hatiuron na nisondanghon ni TUHAN Jesus Kristus tu portibi on. Sude boi manikmati ngolu naung marhatiuron i di bagasan dame dohot hasonangan. Jala i ma parange na dumenggan.
Pematangsiantar, tgl. 18 Pebrauri 2017. Pdt. Langsung Maruli Sitorus (Pdt. LamBaS).