JAMITA SIAN EPISTEL TU MINGGU LETARE, TGL 26 MARET 2017, EPESUS 5:8-14
EPESUS 5:8-14
5:8
Ai na holom do hamu najolo; alai tiur do anggo nuaeng di bagasan Tuhan
i: Marparange ma hamu, songon angka anak hatiuron!
5:9
Ai nasa habasaon dohot hatigoran dohot hasintongan, i do parbue ni na
tiur i.
5:10 Tangkasi hamu ma, manang dia
lomo ni roha ni Tuhan i!
5:11 Unang ma saor hamu tu angka
ulaon haholomon na soada parbuena; pinsangi hamu angka i tagonan!
5:12 Ai gari manaringoti na
niulanasida di na buni, gari hailaon do.
5:13 Alai gabe patar do i saluhutna,
tinoruan ni na tiur i; ai nasa naung dipapatar, tiur ma i!
5:14 Dibahen i, ninna do:
"Tarsunggul ma ho na tarpodom, jala hehe ma sian angka na mate; gabe
sondangan ni Kristus ma ho!"
MARPARANGE SONGON ANAK
HATIURON
1. Hamuna
dongan sahaporseaon nahinaholongan di bagasan holong agape ni TUHAN Jesus
Kristus. Akka ruas dohot parhalado ni Huria Epesus, akka jolma na bhinneka tunggal ika do; na ro sian ragam ni bangso (Jahudi, Gorik,
Romawi, dna), marragam budaya, marragam parbinotoan, marragam warna ni
hulinghuling, marragam di parartaon; alai boi do nasida marsada di sada huria
na baru tubu, pinajongjong nasida ala ni jamita ni akka apostel (tarlumobi ala
barita nauli pinasahat ni Apostel Paulus). Haholomon do i di nasida andorang so
boi marsada di huria i. Jala naung masuk do nasida tu wilayah hatiuron (inganan
natiur) dung marsada nasida jala olo gabe bangso na marrajahon tu TUHAN Jesus
Kristus. Haholomon do na niinganan ni akka Gorik, dohot Romawi, andorang
maragama politheis nasida, manang manomba godang dewa-dewi. Di haholomon do
tardok maringan akka Jahudi i, andorang so gabe pangihut ni Jesus Kristus
nasida, manang tikki barisan ni anti-Kristus nasida, ai so dapot nasida haluaon dohot hangoluan na
salelenglelengna marhite na mangulahon akka patik (tona) ni Jahowa naung gabe
diuba nasida gabe aturan-aturan dohot fatwa-fatwa
ni parhalado ni agama nasida; jala ndang dapot nasida agia otik pahala manang upa/laba sian TUHAN Jahowa
di nadihasogohon jala dilele nasida akka pangihut ni Jesus Kristus. Tarpatudos
do haholomon na niinganan ni akka Gorik, Romawi dohot Jahudi i andorang so
pangihut ni Jesus Kristus nasida tu haholomon ni ngolu halak Batak sipelebegu
andorang so gabe pangihut ni Jesus Kristus nasida. Holom do ngolu ni Batak-sipelebegu
i ala dilojai jala disomor begu dohot akka sombaon na marragam disomba manang
dipearo Batak sipelebegu i. Nunga maju halak Batak-sipelebegu tikki ro Barita
Na Uli manondangi ngolu ni halak Batak. Arsitekturna maju, ai akka jabu
napinaulina so marlabang tahan gempa jala ndang sega nang pe naung marratus
taon, jala gorgana tung mansai bagak. Dibangun ruma Batak i gabe gombaran ni
tolu banua na marsada laho manopang hangoluan ni tano on. Surat ni halak Batak
pe nunga maju, jala godang buku nadisurat nasida (akka buku pustaha, buku
parubaton; buku turiturian). Paradaton (budaya) ni halak Batak pe tikki i nunga
maju, ai ndang olo metep sahat tu tikkion, i ma adat /budaya Dalihan Na Tolu
Paopat Sihal-sihal (DaNToPaS). Alai holom do ngolu ni Batak sipelebegu i, ala
elmu ni akka datu nasida godang na
manegai jolma (ardom, beguganjang, busung, ulaula/santet), paradaton nasida
gabe mambahen kelompok-kelompok na mambahen nasida masiseatan; jala persaingan ni akka raja-raja mambahen marporang huta tu
huta, horja tu horja. Ro Barita Na Uli mangungkap ngolu na lobi maju, lobi
dame, jala lobi kompak jala sada, pinasada ni huria.
2. Dung
tardidi akka ruas dohot na gabe parhalado ni Huria Epesus; marsada nasida di huria
i; gabe pangihut ni Jesus Kristus nasida; mambangun ngolu na masitukkoltukkolan nasida; nasida manomba
holan sada TUHAN nasida; ujung ni ngolu nasida pe pasti di surgo hasonangan
salelenglelengna; jala masa synergi (partomuan)
ni budaya/paradaton nasida nisondangan ni patik holong na sian TUHAN Jesus
Kristus laho patuduhon ngolu surgowi di tano on, didai nasida ma nuaeng hatiuron ni ngolu na sian Tuhan
i. Disosoi Apostel Paulus nasida asa torus nasida marparange songon akka anak
hatiuron. Molo adong anak hatiuron, berarti adong do “induk” manang “bona” ni
hatiuron. TUHAN Jesus Kristus do induk/bona ni hatiuron i. Boi do ummura antusan
songon dia anak hatiuron mansondanghon hatiuron songon induk/bonana na manon-danghon
hatiuron, molo nipatudos i tu akka sisondanghon hatiuron na adong di humaliang
hita. Mataniari do induk ni hatiuron di
Galaxi mataniari. Ndang sude dope takkas diboto akka namalo, boha do boi torus
marsinondang mataniari i. Adong mandok, ala hagogoon ni nuklir mambahen galak mataniari i jala marsinondang.
Molo so galak be mataniari i, na lao marokso ma galaksi mataniari. Ala ni
sinondang ni mataniari, gabe marsinondang jala tiur do akka planet dohot bulan
na adong di galaxi mataniari. Akka lampu listrik pe, lampu telong, targoar do
tong songon anak hatiuron, ai sondangna patiurhon, songon sondang ni mataniari.
Sinar laser, sinar infra red, sinar warna-warni, akka jenis ni sondang do i.
Sinar laser tong do tardok anak
hatiuron, ai boi dipakke lao patiurhon akka nabuni sian mata, asa gabe boi
berengon ni mata. Na jelas, akka sondang ni induk ni hatiuron dohot sondang ni
anak hatiuron, sude ndang adong i na manegai hangoluan ni jolma. Diatur Jahowa
do sondang ni mataniari (marhite na mar-ozon portibion ditompa), asa unang
manegai tu ngolu ni jolma, alai mamungkinhon
adong hangoluan di tano on. Tarenunghon
ma akka na songon i, molo didok Apostel Paulus, akka anak hatiuron do ganup
pangihut ni Jesus Kristus (ruas dohot parhalado ni huria di Epesus, songon i
sude Kristen). Molo ndang marsinondang be induk/bona ni hatiuronta i, na lao
rokso nama portibi on. Jadi torus tapagalak sondang hatiuron i.
3. Sai
dirinci Apostel Paulus do, olat ni natolapna pajojorhonsa, akka dia ma parange
ni anak hatiuron. Parange i ma pangalaho dohot pambahenan. Parange hatiuron i
ma akka parange na hombar (sesuai) tu lomo ni roha ni Jahowa (TUHAN) Jesus
Kristus. Nunga tung laplap godangna dipaboa akka lomo ni roha ni Tuhan i, sian
mulai ditompa Jahowa jolma i, sahat tu akka napinasahat ni panurirangNa, pinodahon
ni AnakNa Jesus Kristus, nang akka apostel ni Tuhan Jesus Kristus. Tikkos do i,
jala tama do oloan i, molo disosoi Apostel Paulus ruas dohot parhalado ni Huria
Epesus (laos disosoi dohot sude Kristen
sinuaeng on) asa manakkasi manang dia
lomo ni roha ni Tuhan i. Alana, adong do sian akka na diparentahon Jahowa
(TUHAN) Jesus Kristus najolo torus dope marlakku sahat tu nuaeng, jala denggan
molo diparangehon jolma sinuaeng akka i. Alai adong do na hea diparentahon
Jahowa (TUHAN) Jesus Kristus najolo, nunga dicabut jala ndang marlakku (ndang
siparangehonon) be i nuaeng on, manang nunga diganti Jahowa (TUHAN) Jesus
Kristus marhite parenta naimbaru. Misalna:
parenta pasahat pelean hasesaan ni dosa, ndang be siparangehonon i nuaeng, alana
nunga dipatupa TUHAN panesaon ni dosa marhite hadudurus ni mudar ni Jesus di
Golgatha. Patik ramun-ias (haram-halal)
taringot tu sipanganon nunga dicabut, jala siparrohanonon nuaeng on i ma atik
na sipanganon i mambahen sehat manang mambahen marsahit. Parenta mangarasip
jolma na so saagama/sabangso dohot na so bangso ni Jahowa nunga dicabut, jala
diganti dohot parenta asa rap mangolu akka na so saagama di sada wilayah, jala
bangso ni Jahowa mambahen nasida gabe batu uji tu dirina, atik sadia satia
nasida mar-TUHAN tu Jahowa. Jadi ikkon rajin/ringgas jala tung manat do
pangihut ni Jesus Kristus manakkasi akka dia do lomo ni roha ni TUHAN i na
ikkon parangehonon nuaeng on. Sasintongna nunga diparingkas TUHAN Jesus Kristus
parentaNa taringot tu akka dia siparangehonon, i ma marhite parentaNa
manghaholongi Jahowa (TUHAN) Jesus Kristus dohot manghaholongi dongan jolma,
jala mangarawat (patureture) na tinompaNa saluhutna. On pe diula jala
diparangehon jolma (Kristen) i, nunga
naung mangulahon saluhut parenta ni Jahowa (TUHAN) Jesus Kristus i.
4. Hamuna
nahinaholongan, dongan sahaporseaon. Di turpuk on holan manang piga do takkas
didok Apostel Paulus taringot tu akka
parbue ni hatiuron (= parbue ni Tondi; hata Gorik di teks asli: ho karpos tou pneumatos), i ma habasaon (kebaikan) dohot hatigoran (keadilan) dohot hasintongan (kebenaran). Di Galatia 5:22 parbue ni
hatiuron i didok parbue ni Tondi: “Holong dohot las ni roha, dame dohot lambas
ni roha, habasaron, habasaon, haporseaon, halambohon dohot hatomanon.” Sian
buku na asing di Bibel i godang dope na boi dohonon akka parbue ni hatiuron.
Tauhal be ma i. Tung mansai godang do parange na hinakkam ni akka parbue ni
Tondi nanidok ni Apostel Paulus on. Dihakkam hata “habasaon (kebaikan)”
do saluhut nasa na denggan (yang baik)
na pinodahon ni adat/budaya, agama, ilmu, pengetahuan, ideologi, politik,
teknologi, ekologi, dohot akka na denggan na torus sipraktekhonon di ngolu
siganup ari. Dihakkam hata “hatigoran (keadilan)”
do nasa pandapot dohot pambahenan na tigor/tikkos jala sintong (na adil) naditontuhon di akka aturan, poda,
filosofi, uhum/hukum (hukum negara, hukum internasional, hukum adat, hukum
agama, hukum ekonomi, hukum alam). Dihakkam hata “hasintongan (kebenaran)” do saluhut dalil-dalil
(patokan-patokan) naung hea diboto jolma
sian najolo sahat tu tikkion (hasintongan ni ilmu pasti, hasintongan ni ilmu
alam, hasintongan ni ilmu anthropologi, hasintongan ni ilmu sosiologi, hasintongan
ni filosofi, dna.). Sude habasaon, hatigoran, hasintongan naung marlakku tu
saluhut hajolmaon, na nigali ni akka jolma i sian agama, adat/budaya, ilmu-ilmu
na adong di nasida be, rajuman do i na disuanhon Jahowa (TUHAN) Jesus Kristus
tu ganup agama, adat/budaya dohot ilmu-ilmu naung tinanda ni hajolmaon i. Jadi
ikkon sulikkiton ni pangihut ni Jesus Kristus do sude nahinakkam ni na tolu
hata on di sude hajolmaon, ndang holan sian Bibel i, manang sian budaya Kristen,
alai dohot do sian sude agama, adat/budaya dohot nasa ilmu na adong.
5. Molo
dung mangolu di wilayah hatiuron, dipasingot Apostel Paulus: Unang ma saor hamu tu angka ulaon haholomon
na soada parbuena; pinsangi hamu angka i tagonan! Ai gari manaringoti na
niulanasida di na buni, gari hailaon do. Nunga sian bakko ni hatiuron dohot
haholomon ndang boi domu manang saor. Molo ro hatiuron, sai lao do
hagolapon/haholomon. Ndang hea monang haholomon maralohon hatiuron. Hata ni
Apostel Paulus mandok: Alai gabe patar do
i saluhutna, tinoruan ni na tiur i; ai nasa naung dipapatar, tiur ma i! Ala
na sai parjolo do adong haholomon di portibi (songon di tikki panompaon i)
umbahen tung mansai rikkot ro hatiuron. Jala molo dung ro hatiuron i (songon na
dipanompaon i), ikkon ma boi mardalan atur akka ulaon mambahen na denggan di
sude lokkit-lokkit ni pangoluon di portibi on. (Ai dung ditompa hatiuron i,
unur nama ditompa Jahowa akka na adong di portibi on, na marpuncak di panompaon
ni jolma, jala tung mansai denggan sude. Songon i ma diparsinta roha ni Apostel
Paulus, molo songgop hatiuron i tu luat Epesus, marhite naung jongjong Huria
Kristen Epesus: Ikkon tung denggan situtu parngoluon ni saluhut na adong di
luat Epesus. Tutu do i, sai adong do parsirangan ni na holom dohot na tiur;
adong batasna, nasa balga ni bonang do batas ni na holom dohot natiur i. Dison
tiur, disan holom. Boi do jongjong jolma pas di perbatasan ni natiur dohot na
holom i. Sambariba patna di naholom jala sambaribanari di natiur, asa deba
badanna di na holom, jala debanari di na
tiur. Alai molo ruas ni harajaon hatiuron ni Jahowa (TUHAN) Jesus Kristus,
ndang denggan sai holan na jongjong di perbatasan ni naholom dohot natiur. Ikkon
di natiur jala tiur do sude diri dohot ngolu ni pangihut ni Jesus Kristus, baru
pe tardok denggan. Songon i do dalanna palaohon dohot maminsangi haholomon i,
asa unang sai marlaok haholomon ngolu ni ganup pangihut ni Jesus Kristus. Molo
dung dao naholom i, jala ndang haidahan be, sian sandirina do ndang be adong na
manaringoti i, ai ndang adong gunana na
holom i taringotan. Asing ma molo na lomo roha ni namanaringoti i pamasukkon
haholomon i muse gabe bagian ni ngoluna. Taulahi sahalinari mandok na nidok ni Apostel Paulus i: Unang ma saor hamu tu angka ulaon haholomon
na soada parbuena; pinsangi hamu angka i tagonan! Ai gari manaringoti na
niulanasida di na buni, gari hailaon do, ninna Apostel Paulus.
6. Apostel
Paulus, naposo ni TUHAN Jesus Kristus, manosohon asa olo jolma mangulahon na
mansai denggan tu ngoluna: "Tarsunggul
ma ho na tarpodom, jala hehe ma sian angka na mate; gabe sondangan ni Kristus
ma ho!" Manang ise na mangolu memang ikkon dungo do, unang laos podom dung
i mate. Naung sanga mandate, manang mate, ikkon mangolu, hehe manganikmati
hatiuron naung disondanghon induk ni hatiuron i tu saluhut. Manganikmati
sondang ni Kristus ikkon ramerame do, ndang denggan molo marsasahalak. Tabereng
ma nasinondangan ni mataniari di tikki panompaon i: Suansuanan, hewan-hewan,
jolma dohot nasa namanggulmit marsilumba mangolu manganikmati hangoluan
nabinoan ni mataniari hatiuron i. Marsilumba nasida, alai ndang adong na
masisambanan manang masipamatean. Ganup mamakke hatiuron i tu hangoluanna
hombar tu hatolaponna be. Huria ni TUHAN pe ikkon marlumba manganikmati
hangoluan naung dimungkinhon hatiuron na nisondanghon ni TUHAN Jesus Kristus tu
portibi on. Sude boi manikmati ngolu naung marhatiuron i di bagasan dame dohot
hasonangan. Jala i ma parange na dumenggan.
Pematangsiantar, tgl. 18 Pebrauri 2017. Pdt. Langsung
Maruli Sitorus (Pdt. LamBaS).