JAMITA SIAN EPISTEL TU MINGGU SEXAGESIMA TGL. 19 PEBRUARI 2017

23.32.00 0 Comments A+ a-

3 MUSA 19:1-2 + 9-18

19:1     Dung i ro muse ma hata ni Jahowa tu si Musa songon on:
19:2     Hatahon ma tu sandok luhutan ni halak Israel hata on: Ingkon badia hamu, ai na badia do Ahu, Jahowa, Debatamuna i!
19:9     Molo digotil hamu parbue ni tanomuna, ndang jadi suda gotilonmu duru ni haumamu jala ndang jadi jomputonmuna na marpisikpisik di panabianmuna.
19:10   Parbue ni hau anggurmu pe ndang suda gotilonmu, jala unang pola papungupungu parbue na marpisikpisik di porlak anggurmu; ingkon pasombuonmu do i di halak na pogos dohot di halak dagang, ai Ahu do Jahowa, Debatamuna i!
19:11   Ndang jadi hamu manangko, jala ndang jadi hamu margabus, jala ndang jadi hamu masipaotootoan.
19:12   Jala ndang jadi hamu manolon na tutu marhitehite Goarhu, asa unang marlea bahenonmu Goar ni Debatam, ai Ahu do Jahowa.
19:13   Ndang jadi rupaonmu donganmu manang doboonmu ugasanna, jala ndang jadi pogoonmu upa ni halak pangula, pola sahat ro di manogot.
19:14   Ndang jadi buraanmu halak na nengel jala ndang jadi bahenonmu partuktuhan di jolo ni halak na mapitung, ingkon habiaranmu do Debatamu, ai Ahu do Jahowa.
19:15   Ndang jadi papeolonmu uhum di paruhuman, ndang jadi hamu marnidanida bohi, palea halak na pogos, pasangap halak na sangap, ingkon marhite sian hatigoran uhumonmu donganmu.
19:16   Ndang jadi ho mangalap manaruhon hata mangkata donganmu sabangso, jala ndang jadi ho hehe manindangi dompak mudar ni donganmu, ai Ahu do Jahowa.
19:17   Ndang jadi hosomonmu donganmu di bagasan roham, alai ingkon marsipaingot ho tu donganmu, asa unang manean dosa ho ala ibana.
19:18   Ndang jadi baloshononmu na jahat, jala ndang jadi marsunisunian roham tu anak ni bangsom, ingkon haholonganmu donganmu jolma songon dirim, ai Ahu do Jahowa.

PAMBAHENAN NI KRISTEN IKKON LOBI DUMENGGAN SIAN PAMBAHENAN NI AKKA PARAGAMA NA ASING

1.        Hamuna dongan sahahaporseaon, jala nahinaholongan di bagasan holong na sian TUHAN Jesus Kristus. Porsea do hita, na adong sada huria nabadia, huria hatopan ni halak Kristen akka na badia. Tahatindanghon hadirion ni huria dohot halak Kristen na badia, ala ampuna ni Jahowa (TUHAN) Jesus Kristus na-BADIA  do huria/halak Kristen i.  Goarna pe nunga HURIA na sian hata Gorik KYRIAKE, lapatanna AMPUNA NI TUHAN (KYRIOS). Ndang sekedar gareja (parpunguan ni akka jolma) huria i, alai punguan ni akka ampuna ni TUHAN do. TUHAN i Nabadia, jala ampunaNa pe BADIA do. Na dipasupasuhon TUHAN Jesus Kristus do habadiaonNa i di bagasan   asi ni rohaNa tu huria/tu ganup halak Kristen umbahen na badia.[1] HabadiaonNa i dipasahat tikki ganup Kristen i tardidi di bagasan goar ni Jahowa AMA, ANAKNa TUHAN Jesus Kristus dohot TONDI PARBADIA. Najolo dipasahat Jahowa habadiaonNa i tu bangso Israel di tikki diain Jahowa bangso i gabe bangsona, jala ganup nasida disunat.  Ala nabadia do Jahowa (TUHAN) Jesus Kristus, jala nunga dipasahat habadiaonNa i tu bangsoNa, tu HURIA-Na, tu ganup halak Kristen naung tinobusNa i, dijouhon TUHAN Jesus Kristus tu Israel / HuriaNa/ganup Kristen: Ingkon badia hamu, ai na badia do Ahu, Jahowa, Elohim (Debata)muna i!  Nabadia do TUHAN i, lapatanna tung takkas do Nasumurung do TUHAN Jahowa i sian nasa na hea didok jolma debata (allah). Goarna pe didok Jahowa Elohim (= Ibana manompa akka elohim; na mangarajai nasa natardok elohim; namangalobiani sude nasa natinompaNa i, natandi sian saluhut zebaotNa; jala na so adong tudosanNa. Tandi situtu do TUHAN Jesus i di hadirion, di bakko, di pangalaho, di pambahenan molo dibandinghon tu nasa na adong di surgo, di portibi, di banuatoru, manang di dia pe. I do lapatan ni Jahowa Nabadia. Hatandion ni TUHAN Jesus di pangalaho, nalnal tarida tarlumobi di panguhumionNa tu jolma dohot panghaholongionNa tu jolma. Boi jahaon di di Joh.3:16 dohot di barita taringot tu pangaean, nadurus mudar ni Jesus di Golgatha, hamamate, haheheon, hananaek ni TUHAN Jesus Kristus na tarsurat di Bibel i.
Nunga dipapulik manang dipasoding Jahowa dibagasan Kristus HuriaNa/halak Kristen gabe bangsoNa, gabe ampunaNa. Nunga dipatandi TUHAN Jesus ganup Kristen i sian akka jolma naasing, jala dipasurung nasida di adopan ni TUHAN Jesus dohot di adopan ni portibi on. Dipabadia = dipapulik, dipasoding; dipatandi; dipasurung gabe ampuna ni TUHAN dohot tu ulaon ni TUHAN Jesus Kristus. Ala ni i ikkon tandi jala sumurung huria/Kristen i di hadirion, di bakko, di pangalaho, dohot di akka pambahenan nauli, molo dibanding tu akka jolma na asing (na so huria/Kristen). Molo dipangido TUHAN Jesus  asa huriaNa/halak Kristen badia, ala nabadia do TUHAN, maksudna asa tung sadar do tongtong Huria/halak Kristen i mampartahanhon status naung nilehon  ni TUHAN Jesus tu nasida, i ma status nabadia. Mardomu tusi dipodai TUHAN i do bangsoNa asa pabadiahon dirina, pabadiahon donganna jolma, pabadiahon ugasan, pabadiahon binatang pelean, pabadiahon tikki dohot pabadiahon goar[2].  Dipatolap do Huria/halak Kristen i tu ulaon i. Taulahon ma i, pabadiahon ganup na marhubungan tu hita, ai nunga dipabadia Jahowa (TUHAN) Jesus Kristus hita.
2.        Deba sian tanda-tanda ni naung dipabadia Jahowa (TUHAN) Jesus Kristus Huria/Kristen i jala olo Huria/Kristen i badia di parngoluan nasida, didok di turpuk jamita on lao ulahononta. Parjolo ma i namarpardomuan tu haporluan ni ngolu siganup ari (sembako) ni Kristen i dohot jolma na humaliangna (9-10). Paduahon namarpardomuan tu hasintongon/hadengganon maradophon dongan jolma (11-14). Patoluhon na marpardomuan tu na padalan uhum (aturan) na bonar (15:18).  
(1) Ikkon marpanarihon do hita (huria/Kristen) tu akka na so dapot mangan manang napogos.  Poda ni si Musa mandok: Molo digotil hamu parbue ni tanomuna, ndang jadi suda gotilonmu duru ni haumamu jala ndang jadi jomputonmuna na marpisikpisik di panabianmuna. Parbue ni hau anggurmu pe ndang suda gotilonmu, jala unang pola papungupungu parbue na marpisikpisik di porlak anggurmu; ingkon pasombuonmu do i di halak na pogos dohot di halak dagang, ai Ahu do Jahowa, Debatamuna i!  Ndang didok dison: “Leon hamu deba sian parbue ni eme naginotil mu sian haumamuna; jala leon hamu deba sian parbue ni anggur naginotil muna sian porlakmuna, tu akka napogos!” Hape gumodang do nian naboi leonon, sian na niputikan ni napogos i sian akka namarpitikan dohot sisa-sisa (tahirtahir) ni panen na di hauma i. Didok songon i, na mandidik akka napogos i do unang holan ripe manjalo. Ikkon karejo do napogos i mamutiki na marpisikan i, asa adong di ibana. Molo olo napogos i  songon i, baru pe asa ditambai parhauma manang parporlak anggur i muse di ibana, asa cukup balanjona. Napogos ni Cina mandok: “Unang leon dekke di au. Alai leon ma di au hail, asa manghail au, jala boi au mangallang dekke.” Godang do na sala mangurupi napogos: Misalna: Dipalleoni mangan, nang so mulaulaon napogos i. Ujung na holan na mangan modom ma napogos i. Di Indonesia nuaeng on adong dua massam dalan dibahen pamarenta mangurupi napogos. Adong na ripe manjalo, alai adong na na ikkon disuru mulaulaon. Akka sijalo raskin, KISehat, KIPintar, KISejahtera, Bedah Rumah, holan na ripe manjalo. Alai adong do na diloas mangkredit dang marbunga, asa adong modal ni napogos mulaulaon manang cari makan. Misalna: Kredit Untuk Rakyat, Kredit Usaha Kecil Menengah,  Kredit Lunak, Mikro Kredit, Kredit Simpan Pinjam, Credit Union, Credit Union Modifikasi, Kredit Koperasi. Nuaeng on ndang hauma dohot porlak anggur be dalan ni jolma mandapot pansarian tu ngolu siganup ari. Nagumodang akka gaji nama, nadisimpan di bank. Namarpisikan di hauma dohot porlak anggur i, akka tahir-tahir ni na dipanen i do i. Dung masin nuaeng mamanen, ndang adong be na pitik, sipapunguon ni akka napogos. Bohanama lao marsosial? Sabotulna mura do molo olo akka parhepeng na di bank i mamitikkon otik hepengna i tu akka napogos. Misalna, dibahen akka jolma na adong di liat portibion ma e-Banking manang auto debet namandok: “Molo adong sen  di ginjang-ginjang ni hepenghu di rekening Bankhu, dikirimhon ma i ganup bulan tu rekening Panti Asuhan Zarfat, manang tu rekening ni Kementerian Sosial.” Molo dibahen marpulu juta jolma na adong di akka negera-negara na adong di portibion na songon i, pasti nunga mangan jala sejahtera akka jolma napogos na adong di akka panti asuhan, jala Kementerian Sosial boi mambantu akka napogos, huhut mambahen nasida mangula ulaon. Sasen dolar misalna nunga 130 rupia i. Molo adong do ginjangginjang na i 99 sen, ba hali 130 rupia ma masuk tu rekening ni na dituju sian sada rekening sabulan. Marratus juta godang ni rekening Bank nuaengon di akka bank dalam dohot luar negeri. Molo adong marpulu juta halak Amerika dohot Inggris manang halak Indonesia mambahen songon i, selesai do pasti parsoalan mambantu napogos, holan marhitehite tahirtahir ni uang di rekening bank. Sian opatratus ribu ruas ni Huria Kristen, molo adong saratus ribu halak na manongos tu Zarfat, manang tu rekening ulaon Sosial ni Huria Kristen, tahirtahir ni hepengna di bank tiap bulan, tong do tartanggulangi godang masalah hapogoson di negeri on.  Asing sian i dalan mangurupi napogos, marhite na mambayar pajak ma. Pajak pendapatan (gaji) di Jerman saotikna 15 porsen sian gaji ni akka napatut hona pajak (balasting). Di Indonesia piga porsen? Keadian Sosial Bagi Seluruh Rakyat Indonesia (Haadilon sosial tu sude rakyat ni Indonesia) ikkon dapot (terwujud) do di Indonesia. Pajak (balasting) ni napatut hona pajak, somalna sukkup do mambahen keadilan sosial tu sude rakyat ni sada negara (songon Indonesia misalna). Sude ma rakyat karejo tusi. Ndang karejo ni pamarenta i. Holan na mangatur ulaon i do pamarenta, alai ikkon jujur; unang korupsi.[3] Jesus mandok: Leon tu Kesar na sian Kesar, jala lehon tu Jahowa (TUHAN) na sian Jahowa. Pamarenta ikkon boi manjamin kemerdekaan ni rakyatna mandalanhon on.
(2) Hombar tu Hukum Agama, Hukum Adat, nang Hukum Negara pe, diorai do manakko, margabus, masipaootootoan, manolon, mangarupa dongan, mandobo, mamogo upa ni parkarejo, mamburai nanengel, manamban namapitung. Rumang ni akka nadiorai on markalas-kalas do. Adong na kalas rendahan, jala adong nang na kalas tinggi. Kalas rendahan misalna: mangeruterut = manakko); mandubak =margabus), marsimokkel (= paotootohon), marburiapus (= manolon). Dijalo si A sigaret sian karsek ninna disuru si B jala didok si B manggarar, hape ndang songon i (= mangarupa dongan). On pulpenku do on bah, sai ninna, hape nang so pulpenna (=mandobo). “Marsogot ma gajimi ate, ninna; sai matua marsogot didok hape laos so digarar (= mamogo). “He nengel, bege jo hatakkon,” ninna tu nanengel. (= mamburai nanengel). Lewat namapitung disamban, manang didok tu hambirang do dalan, hape di hambirang nunga lubang na bagas ( = mambahen partuktukan tu namapitung). Akka kalas rendahan dope i, alai ipe tung na so jadi ulahonon/bahenon ni akka nabadia (huria/halak Kristen). Molo kalas tinggi, contohna: Mancuci uang (white colar crime) manang mambegal ( = manakko); mamakke media sosial pasahat barita hoax ; mambahen di medsos pandohan na patubu sogo niroha (ucapan kebencian); masiparoaroaan  ( = margabus). Marnarkoba (didok pasonang ngolu hape do na pamauphon) ( = masipaotootoan).  Marsumpah mati ikkon mambunu jolma marhite bom bunuh diri, gabe anggota ni gerakan radikal (= manolon). Mandok kafir na so saagama dohot ibana ( = mangarupa dongan). Pangusaha mangkuras habis barang tambang sian negara on, diboan tu luar negeri, jala ndang mambayar na patut tu negara. Manang manimpan hepengna di Panama, di Swiss, asa unang mambayar pajak di negeri on  ( = mandobo). Manontuhon gaji ni parkarejo ditoru ni Upah Minimum Regional (UMR), jala  sai tarlambat mambayarhon gaji (= mamogo gaji ni parkerejo/buruh).  Manghukum mati na so mamboto salana ( = mamburai na nengel). Manjebak sahalak asa tertangkap tangan manjalo sisip (suap), manang manimpan narkoba ( = mambahen partuktukan = manamban namapitung). On ma deba contoh ni pambahenan kalas tinggi, akka nadiorai  bahenon ni huria/halak Kristen nabadia.
(3) Hamuna dongan sahaporseaon. Sian poda ni Buku Nabadia i do diuhal akka napajongjong NKRI, na gabe sihangoluhonon ni sude panduduk ni Indonesia, i ma prinsip na mandok: Indonesia negara hukum (Rechtsstaat), ndang negara kekuasaan (Machtsstaat). Jala sude jolma di Indonesia sarupa di jolo ni hukum (sama di hadapan hukum). Si Musa nunga mamodahon: Ala nabadia do Huria/Kristen, ala ni i diparentahon tu Huria/Kristen: Ndang jadi papeolonmu uhum di paruhuman, ndang jadi hamu marnidanida bohi, palea halak na pogos, pasangap halak na sangap, ingkon marhite sian hatigoran uhumonmu donganmu. Ndang jadi ho mangalap manaruhon hata mangkata donganmu sabangso, jala ndang jadi ho hehe manindangi dompak mudar ni donganmu, ai Ahu do Jahowa. Ndang jadi hosomonmu donganmu di bagasan roham, alai ingkon marsipaingot ho tu donganmu, asa unang manean dosa ho ala ibana. Ndang jadi baloshononmu na jahat, jala ndang jadi marsunisunian roham tu anak ni bangsom, ingkon haholonganmu donganmu jolma songon dirim, ai Ahu do Jahowa. Dung diamandemen UUD RI 1945 jala struktur pemerintahan di Indonesia diatur hombar tu hasil amandemen i, nunga lam tarida nian na negara hukum negara Indonesia. Nunga torus diusahahon adong undang-undang, dohot paraturan di sude tingkat pemerintahan, na pasti memihak tu hasintongan dohot keadilan tu sude rakyat Indonesia. Nunga boi koreksion manang revision Undang-undang manang paraturan ni pamarenta, molo diskriminatif, molo so sadalan tu UUD 1945.  Godang do hamajuon di Pangondihonon di Hak-hak Azasi Manusia.  Nakorupsi ditakkup diadili. Naparoaroa halak di medsos, ditakkup diadili molo adong na mangaluhon. Sibahen hajahaton tu negera, tu dongan jolma, tu borua, tu dakdanak, sude nasa naboi ditakkup diadili, jala diuhum hombar tu undang-undang. Molo adong uhum dipapeol, gabe hona uhum jolma na bonar, boi do nuaeng mangajuhon “peninjauan kembali”.  Nunga mulai panguhumon “ndang manida bohi” (ai gumodang do akka pejabat tinggi negara nuaeng na dipenjarahon), nunga mulai godang usaha paluaon halak na pogos sian hapogosonna, jala mambahen sangap jolma na patut sangap. Alai adong dope na so haru tigor dipamasa di negara on, i ma na so haru ditindak tegas akka jolma (kelompok) na sai manegai bagas nabadia ni paragama na minoritas di negara on. Sieahan ni sude rakyat Indonesia (tarlumobi halak Kristen) ma i, asa lam ture namarnegara dohot mangolu di negara on. 
Molo didok mangalap manaruhon hata manghata donganmu sabangso, i ma pangalaho gabe provokator. Jala na hehe manindangi mudar ni donganna, i ma akka parjehe, penghianat negara, penghianat huria. Tung so adong do hadomuan ni pangalaho ni provokator dohot parjehe (penghianat) tu ngolu ni akka nabadia.  Molo didok na so jadi hosoman dongan di bagas roha, na mandok asa haholongan do dongan i di bagasan ateate. Jala molo didok tumagon do paingoton dongan i, asa unang sai mardosa iba ala na adong  sala pambahenan ni dongan i, sarupa do i tu na dido ni Apostel Paulus: "Ia tarrimas hamu, unang ma mardosa! Unang ma sanga mate mata ni ari, so mintop rimasmuna (Efesus  4:26)." Molo tapaingot donganta, alai tong ndang olo mardenggan dohot hita manang tong ndang muba rohana, ndang be parsoalan be i di hita. Songon nidok ni Jesus na ma sibahenon tusi: Nipaspashon orbuk ni tano ni alamanna na lohot di patta (ptds. Mat.10:14). TUHAN i na ma mardabudabu tu ibana, na so tarpasingot i.  Pambahenan masipasingotan tarmasuk do pambahenan na so mambaloshon na jahat alo ni na jahat, jala na so olo marsunisuni (balas dendam) hita tu akka dongan na mambahen hasalaan tu hita. Molo olo hita pasingot donganta asa unang sai lisop ibana di dosa i, na takkas do olo hita manghaholongi donganta i doshon dirinta sandiri. Akka naolo masipaingotan, asa mangeahi pangalaho na dumenggan, akka i ma jolma na olo masiaminaminan songon lampak ni gaol, jala masitukkoltukkolan songon suhat di robean. Akka i do Kristen na olo manat mardongan tubu, elek marboru, somba marhulahula, denggan marsihalsihal, biar mida TUHAN Jesus Kristus (biar mida Debata). Dipargogoi TUHAN Jesus Kristus ma hita gabe akka jolma na badia, na boi mambahen sumurung dumenggan parrohaon dohot pambahenanta sian akka jolma paragama na asing di portibi on. Amen.
Pematangsiantar, 28 Januari 2017. Pdt. Langsung Maruli Sitorus (Pdt. LaMBaS).


[1] Di Bibel i jotjot dipaboa, na Jahowa pabadiahon bangsona : “Ahu do Jahowa na pabadiahon hamu/mereka/Israel” (jaha: 2 Musa 31:13; 3 Musa  20:7.8; 21:8.15.23; 22:9.16.32 ; Hes.20:12; 37:28. Jahowa do pabadiahon panurirangNa (Jer.1:5); Jahowa pabadiahon akka napiniona: Sepania 1:7; Kristus do habadiaon di hita (huria/halak Kristen) (1 Kor.1:30); Jesus Kristus pabadiahon hita (Heber 2:11); mudar ni Kristus pabadiahon hita (Heber 13:12). TUHAN  pabadiahon uang (Pangh.17:3); anak buhabaju (4 Musa 3:13; 8:17); pabadiahon bagasjoro (1Raj.9:3; 2 Khron.2:4; 2Chron.7:7; 2Khron.29:17); pabadiahon goarNa (Hes.36:23).
[2] Jolma pabadiahon diri 2 Musa 19:10.14.22; 3 Musa 11:44; 1 Sam.16:5; 1Khron.15:14; 2Chron.5:11; 2Khron.29:15.34; 30:3.15.17.24;31:18; Job 1:5; Jes.30:29; 66:17; Pangk.22:11.
Jolma pabadiahon jolma 2 Musa 28:3; 3 Musa 8:12 (Aron); 28:41; 29:1; 30:30 (Aron dohot akka anakna);  4Musa 3:13 (anak buhabaju).
Jolma pabadiahon ugasan: 2 Musa 29:36.37; 40:10; 3 Musa 8:11; 3 Musa 16:19 (langgatan); 29:44:40:9 (undungundung parluhutan); 2 Musa 40:11 (parburian dohot ojakanna); 3 Musa 27:14.15 (jabu); uang (pangh.17:3); binatang dipelehononhon (4 Musa 6:11); 1 Raj.8:64 (parsitongaan ni alaman)
Jolma pabadiahon tikki : 2 Musa 20:11; Neh.13:22; Jer.17:24.27; Hes.44:24  (ari Sabat) ; 3 Musa 25:10 (taon); 3 Musa 27:16.17.18.19.22.
Jolma pabadiahon goar: Jes.29:33 (goar ni TUHAN).

[3] Akka hata ni TUHAN Jesus Kristus  na manosoi asa ikkon sarihonon na pogos: “Tung sura lam marpogos donganmu, lam surut tahe parbohalon di lambungmu, ingkon tolonganmu do ibana, nang halak dagang nang halak paisolat ibana, asa mangolu ibana di lambungmu. Ndang jadi buatonmu sian ibana bunga ni hepeng manang parlabaan na torbang, ingkon mabiar do ho mida Debatam, asa mangolu donganmu di lambungmu. Ndang jadi paanakkononmu hepengmu mambuat bunga, manang pasalihononmu emem mambuat parlabaan sian i. Ai Ahu do Jahowa, Debatamuna i, naung manogihon hamu ruar sian tano Misir, naeng marbasabasahon tu hamu tano Kanaan, asa Ahu gabe Debatamuna. Tung sura lam marpogos donganmu di lambungmu, pola mangadop ibana tu ho, ndang jadi dohononmu ibana mangula ulaon ni hatoban. Ingkon songon halak gajian manang panginsua ibana di lambungmu, jala mangunduk tu ho, sahat ro di taon parolopolopon. Dung i ingkon malua boti ibana sian ho, ibana tahe rap dohot anakkonna, jala ingkon mulak ibana tu donganna hian, mulak huhut tu partalian ni ompuna.” (3 Musa 25:35-41). “Manang ise na * mangarupa halak na parir, mangaleai Sitompa ibana do; alai * manang ise na pasangap Ibana, asi do rohana mida na pogos.” (Poda 14:31). “Na pasali Jahowa do manang ise na mardenggan basa tu na pogos, jala Ibana mamaloshon denggan basana i tu ibana.” (Poda 19:17). "Tung na so tupa adong di tongatongamuna halak na pogos, ai buas do pasupasuon ni Jahowa ho di tano silehonon ni Jahowa, Debatam tu ho soluhonmu bahen partalianmu" (5 Musa 15:4). "Ai ndang tagamon mansadi adong halak na pogos di tongatonga ni tano i, ala ni do umbahen hutonahon tu ho songon on: Ingkon ringgas ho mamuhai tanganmu mangalehon donganmu na targogot jala na pogos di bagasan tanomi" (5 Musa 15:11). "Patingkos hamu ma uhum tu na metmet dohot tu na sopot so marama, ondihon hamu ma na dangol dohot na pogos" (Psalmen 82:3). "Manang ise na mardenggan basa tu na pogos, ndang tagamon hurangan, alai manang ise na papitpit matana, godang bura manginona tu ibana" (Poda 28:27). "Jadi ninna Jesus ma mandok ibana: Molo naeng sun denggan ho, laho ma ho manggadis artami, parlehon tu angka na pogos, asa mararta ho di banua ginjang; dung i ro ma ho mangihuthon Ahu!" (Mat 19:21). "Ai diboto hamu do asi ni roha ni Tuhanta Jesus Kristus, na mamora hian, gabe pogos ala ni hamu, asa gabe mamora hamu hinorhon ni pogosna i" (II Kor.8:9).