EPISTEL TU MINGGU TRINITAS TGL 11 JUNI 2017
1 MUSA 1:1 – 2:4a
1:1 Di mula ni mulana ditompa Debata langit dohot tano on.
1:2 Dung i tarulang ma tano i gabe halongonan jala holom di atas lung i,
dung i mangareapreap ma Tondi ni Debata di atas ni angka aek.
1:3 Dung i mangkuling ma Debata ninna: Jadi ma ho na tiur! Jadi tiur ma
tutu.
1:4 Nunga denggan na tiur i diida Debata, jadi dibahen Debata ma
parsirangan ni na tiur sian na holom.
1:5 Dung i digoar Debata ma na tiur i arian, goar ni na holom i borngin.
Dung i bot ma ari, torang ma ari muse, i ma ari parjolo.
1:6 Dung i mangkuling muse ma Debata: Jadi ma ho hajangkajang di
parsitongaan ni angka aek bahen parsirangan ni aek tu aek.
1:7 Jadi dipauli Debata ma hajangkajang i, asa disirang aek angka na di
toru ni hajangkajang sian aek angka na di ginjang ni hajangkajang i, gabe
manjadi ma songon i.
1:8 Dung i digoar Debata ma hajangkajang i langit. Dung i bot ma ari,
torang ma ari muse, i ma ari paduahon.
1:9 Dung i ninna Debata ma: Marpungu ma hamu aek, angka na di toru ni
langit i tu sada inganan, asa tarida na mahiang! Gabe manjadi ma songon i.
1:10 Dung i digoar Debata ma na
mahiang i tano, ia parpunguan ni angka aek laut digoar. Jadi nunga denggan
diida Debata.
1:11 Dung i ninna Debata ma: Dipantumburhon tano i ma duhutduhut dohot
suansuanan, na marparbuehon boni, hau angka na marparbuehon bonina di bagasan
tudos tu mansamna be di tano on, gabe manjadi ma songon i.
1:12 Jadi dipantubuhon tano i ma
duhutduhut dohot suansuanan, na marparbuehon bonina tudos tu mansamna dohot hau
na marparbuehon bonina di bagasan, tudos tu mansamna. Dung i nunga denggan
diida Debata.
1:13 Jadi bot ma ari, torang ma
ari muse, i ma ari patoluhon.
1:14 Dung i mangkuling muse ma
Debata: Jadi ma hamu angka panondang di hajangkajang ni langit i, bahen
parsirangan ni arian sian borngin, gabe tanda paboa titik ni padan dohot angka
ari dohot angka taon.
1:15 Jala gabe panondang angka i
di hajangkajang ni langit i, asa dipatiur tano on; dung i manjadi ma songon i.
1:16 Dung i dipauli Debata ma dua
panondang angka na bolon; panondang na bolon, pangguruan ni arian, dohot
panondang na metmet, pangguruan ni borngin, ro di angka bintang.
1:17 Dung i dibahen Debata ma
nasida tu hajangkajang ni langit i, asa disondangi tano on.
1:18 Jala manggomgomi arian dohot
borngin, jala bahen parsirangan ni na tiur sian na holom. Dung i nunga denggan
diida Debata.
1:19 Jadi bot ma ari, torang ma
ari muse, i ma ari paopathon.
1:20 Dung i mangkuling muse ma
Debata: Dipantubuhon angka aek i ma gulokgulok na marhosa, angka na manjirir,
jala marhabangan ma angka pidong di atas tano on martongatonga langit.
1:21 Dung i ditompa Debata ma
angka dengke na balga dohot nasa na marhosa, angka na manjiriri di bagasan aek,
masiboan mansamna ro di nasa pidong angka na masiboan mansamna. Jadi nunga
denggan diida Debata.
1:22 Dung i dipasupasu Debata ma
nasida, ninna ma: Marpinompari ma hamu, asa lam torop jala gohi hamu ma angka
aek ni laut, lam torop ma dohot angka pidong di atas tano on.
1:23 Jadi bot ma ari, torang ma
ari muse; i ma ari palimahon.
1:24 Dung i mangkuling muse ma
Debata: Dipantubuhon tano i ma hosa angka na mangolu masiboan mansamna: Angka
dorbia dohot gulokgulok dohot binatang masiboan mansamna, gabe manjadi ma
songon i.
1:25 Dung i dipauli Debata ma angka
binatang ni tano on masiboan mansamna, dohot angka dorbia masiboan mansamna,
dohot gulokgulok ni tano on masiboan mansamna. Jadi nunga denggan diida Debata.
1:26 Dung i mangkuling muse ma
Debata: Tole ma, itatompa ma jolma, tumiru rupanta, tudos tu pangalahonta, asa
dirajai dengke angka na di laut, dohot pidong angka na martongatonga langit,
dohot angka dorbia, ro di sandok tano on nang sude gulokgulok, angka na
manjirir di atas tano on.
1:27 Jadi ditompa Debata ma jolma
i tumiru rupana, rupana ditiruanhon Debata laho manompa ibana, baoa dohot
boruboru nasida ditompa.
1:28 Dung i dipasupasu Debata ma
nasida, ninna Debata ma tu nasida: Marpinompari ma hamu, asa sopar hamu, jala
gohi hamu sandok tano on, jala patunduk hamu; jala raja i hamu dengke angka na
di laut dohot pidong angka na martongatonga langit ro di sude binatang, angka
na manjirir di atas tano on.
1:29 Dung i ninna Debata ma: Boti
ma i, nunga hulehon tu hamu nasa suansuanan na marparbuehon boni di sandok tano
on, ro di sude hau angka na marparbue sisuanon, bahen panganonmuna ma i.
1:30 Alai anggo tu sude angka
binatang ni tano on dohot tu angka pidong na martongatonga langit, ro di sude
na manjirir di atas tano on, angka na marhosa di bagasan: Bulung ni angka
suansuanan (hulehon) bahen panganonna, gabe manjadi ma songon i.
1:31 Dung i ditilik Debata ma
sude na tinompana i, jadi nunga denggan situtu. Dung i bot ma ari, torang ma
ari muse, i ma ari paonomhon.
2:1 Asa sun ma langit dohot tano on ro di isina sudena.
2:2 Jadi dung sun dibahen Debata jadijadianna i di ari papituhon,
maradian ma Ibana di ari papituhon sian nasa ulaonna, na binahenna i.
2:3 Dung i dipasupasu Debata ma ari papituhon i, jala diparbadiai, ala
na maradian Ibana disi sian nasa jadijadianna, na tinompa ni Debata laho pasunhon.
2:4 Songon i ma panjadijadi ni langit dohot tano, di na tartompa angka
i, di ari panompaon ni Debata Jahowa di tano dohot langit.
TONDI
NI DEBATA MANDONGANI PORTIBI ON DOHOT HAJOLMAON
1. Ganjang situtu turpukon
silapatan, jala sibahenon gabe ngolu ni partondion. Barita taringot tu
panompaon ni portibi on pinatorang ni panurat na mandok goar ni panompa i
Elohyim (diterjemahon: Debata = Dewa Ta = dewa Tertinggi). (Portibi ma tadok dison langit dohot tano
dohot akka galaxi dohot nasa isina be. Molo bumi di hata Batak Toba hasiangan ma i). Dipeakkon barita on di
parmulaan ni buku nabadia na laos paboahon parmulaan (genesis) ni langit dohot tano dohot manang piga sian isi ni langit dohot
tano i. Di balik ni parmulaan i, adong na mamulai, ima Elohyim. Goar on i ma
goar naung somal ditanda di tonga ni akka
bangso semitis na adong di Timur Tengah najolo i (bangso Kanaan; Akkad, Edom,
Moab, dohot naasing). Namaminjam goar do bangso Israel di goar i. Goar ni Debata
ni Israel napinaboa ni Debata sandiri tu Israel marhite si Musa, goar Jahowa (JHWH)
do, najotjot didok Siopat Huruf, Tetra-grammaton) do. Di tikki na mangihut
dikombinasi do goar i gabe Jahowa Elohyim. Di luar ni Israel molo didok Elohyim
manang Elohyin na mandok “akka debata”
do i, ndang sada i, godang do; alai molo di Israel goar Elohyim paboahon sada
debata do i. Tanda ni na sada do Elohyim i ditanda panurat ni 1 Musa 1:1-2:4,
tarida sian akka hata ulaon na
dipakke di barita on tongtong marbentuk tunggal ndang jamak. Jotjot
goar ni Debata nasinomba ni Kristen (misalna: goar: Debata, Allah, TUHAN,
Tuhan) akka goar napininjam , alai pangantusion dohot panandaon tu nadigoari
songon i hombar tu haporseaon na dipatorang di Bibel i. Boasa ndang songon
halak an Kristen i, ndang boi terjemahonon, manang pinjamon goar ni Debata ni
bangso naasing gabe goar ni Debata na nihaporseaanna? “Molo goarna Allah, Allah ma dijou
manang di parhataan dia pe”, ninna. “Jala ndang boi pakkepakkeon ni
paragama na asing goar ni Debata nami!”, ninna. Halak i ma songon i. Na
dirajumi nasida do, ndang Debata naung ditanda akka bangso naasing Debata
nasida i, andorang so ro tu inganan i agama nasida. Jadi ndang hea markuasa
debata nasida i di sada luat andorang so ro agama nasida tusi. Alai ianggo
Kristen, hombar tu nadiboto sian Bibel i, dihaporseai do nunga markuaso Jahowa
manang Elohyim di tonga ni akka bangso na so ditanda Israel hian pe, nang so
sahat dope hakristenon di inganan i, alai goarNa songon goar nadidok di bahasa
ni bangso i. Alana Jahowa Elohyim do sitompa langit dohot tano dohot nasa
isina. (Di halak Batak Toba dijou: Debata, Mulajadi Nabolon, di Arab: al-ilah,
Indonesia: Allah; di Kanaan: Elohyin; di Akkad: il/ilim; di Nias: Lowalangi;
Gorik: Theos; Latin: Deus). Tikki so disondangi Barita Nauli bangso i, asing
dope panandaon nasida tu Debata na ginoaran nasida i sian panandaon na adong di
Bibel i. Asa unang sai lam sala mananda bangso i, ido umbahen ro agama Kristen
pasahat Barita Nauli tu bangso i. Akka panandaon na so maralo tu haporseaon na
sian isi ni Bibel i, ndang dibolokkon hakristenon i, alai di-kontekstualisasi do poda/ajaran ni Bibel i tusi. Di ulaon
mangkontekstualisasi i, akka poda hasipelebeguon
na sanga manggamboi agama ni bangso i, dipaias, asa mulak tikkos haporseaon ni
bangso i tu haporseaon nahinatindanghon ni Bibel i. Maniru pambahenan ni bangso
Israel do i, na maminjam goar Elohyim, jala dikontekstualisasi tu haporseaon ni
Israel (agama Jahowa = agama Israel) manang di-israelisasi. Goar Allah ima goar ni debata partimbo na
nisomba ni halak Quraisy di tano Arab najolo andorang so adong dope agama
Islam. Alai adong akka debata na asing, asing ni i disomba nasida. Kristen pe
di tikki i nunga manjou goar Allah di
tano Arab dohot Mesir, alai Debata Sitolusada diantusi Kristen i
Debatanasida. Dihaporseai Islam, na
Allah do manjou si Muhammad saw gabe panurirang, jala holan Allah do sisombaon
ni jolma. Tarida sian i, tong do namaminjam goar nasida disi, ai nunga goar ni
Debata na nisomba ni halak naasing hian goar i. Molo sian Bibel i, habotoan do,
na adong goar ni Debata ni halak Israel/Kristen goar na so dipinjam sian goar
ni debata naung adong hian, alai tung goar asli ni Debata na mamillit Israel
gabe bangsoNa do. Goar i, i ma goar Jahowa (JHWH). Tikki Jahowa paboa goarNa i didok
Ibana: ehye aser ehyeh = Au adong; Au Mambahen Adong. Dijou
naporsea ma JHWH = Ibana adong; Ibana Mambahen Adong. Ditea goar Jeshua (Jesus) do goar JHWH i, ai
Jesus (Jeshua) = Ibana Adong Paluahon; Ibana Mambahen Adong Haluaon.
2. Sai adong do jolma na menyangkal (mansoadahon) hasintongan ni
barita panompaon na di Bibel on. Didok: Ndang up to date be i. Nunga kolot jala hatadingan zaman barita ni Bibel
i! Ndang toho songon i parjadi ni langit dohot tano dohot nasa isina (akka
galaksi)!, ninna. Dohot lan akka kritik na asing. Ndang mamukka nuaeng be adong
jolma na songon i hatana. Akka anti-Kristen, akka atheis, akka ilmuan-sekuler,
olo do mandok songon i. Alai ala so diantusi do barita ni panompaon na di Bibel
i. Jala godang Kristen ndang diboto manang sai hurang takkas hatoranganna
manang haporseaonna taringot tu barita panompaon na di Bibel i, gabe ala ni i
disangkal jolma ma hatoranganna i, sian i didokma laos dohot disangkal na didok
di Bibel i, hape ndang tardok dope na disoadahon hasintongan na di Bibel i. Mudah-mudahan
ma hatorangan na nilehon dison, ndang gabe sidalian ni halak menyangkal hasintongan ni haporseaon na
di Bibel i, alai lam paampithon parbinotoan ni akka panjaha (na malo) ma tu
hasintongan na ditariashon Bibel i.
Ia akka
naditariashon di 1 Musa1:1-2:4 panindangion ni haporseaon do i, ndang
panindangion ni hasil penelitian ilmiah songon nadapot ni ilmuwan sinuaeng on. Boasa
ikkon haporseaon na manghatai? Ala najolo holan haporseaon dope alat penelitian na adong di jolma i. Jala
haporseaon i, i ma “pos
ni roha do i di angka sihirimon, jala pamotoan na tontu taringot tu na so niida”
(Heb.11:1). Ilmu pasti do haporseaon i, alai ibana marrumang ilmu pasti na
mambukka dalan mangalului akka na
pasti-pasti (na benar-benar) di bagasanna. Molo dung dapot akka na pasti situtu, marhite
akka ilmu pasti na adong di perkembangan ni ilmu ni jolma, tarjalo ni ilmu
pasti haporseaon do i. Jadi ndang maralo ilmu pasti haporseaon tu ilmu pasti
ilmiah. Na jotjot tarjadi, sala masiantusan, jala sala di akka hatorangan. Hasil
ni ilmu pasti ilmiah gabe haporseaon do. Hasil ni ilmu pasti haporseaon,
manjujui asa dilului jolma i akka na pasti marhite ilmu pasti ilmiah. Songon i
do. Pajumpang do duansa i. Molo so boi pajumpang, jolma i do disi na so tolap
pajumpanghon, ndang hasalaan ni ilmu pasti haporseaon i dohot hasil ni ilmu
pasti ilmiah. Hatorangan do na olo kolot, ndang up to date, bahkan sala, ndang haporseaon. Porlu do auhonon ni ganup jolma (na malo dohot
naoto) nidok ni Apostel Paulus: “ Bagasna i, antong, hamoraon,
hapistaran dohot parbinotoan ni Debata! Na so hasigatan do angka uhumna jala na
so habogasan do angka dalanna!” (Rom 11:33). Unang pintor mandele molo so dapot dope sude
dirangrangi hasintongan ni ilmu pasti haporseaon i. Jala unang pintor sombong
molo tar adong dapot ni ilmuwan i saotik hasintongan sian hasil penelitian ilmiah
di bagian ilmu pasti na nitekunanna. Rap
maju ma. Ai tusi do jolma sude tarjou. Sakkap ni TUHAN, ikkon masitomuan do
akka hasintongan i, ndang masitundalan. Haru namasitundalan mardomu do di
tanggurung. Partondihonon ma ilmu pasti haporseaon i, jala ulahonon ma
hasintongan ni ilmu pasti ilmiah i, asa pintor masitomuan. Adong do Tondi ni
Tuhan i manogunogu tusi. Ipe pasti do i.
3. Didok dongan panduga sian hasil
ni penelitian ilmiah ni ilmu pasti, ia langit dohot tano dohot nasa isina, na
tarjadi sandiri do i. Ndang pola adong dohonon debata di balik ni hajajadi ni
saluhutna i, ninna. Alai porlu do dohonon, ia molo adong natarjadi sandiri,
adong do tong dibalik ni i, i ma aha umbahen boi tarjadi sandiri. Jadi
namangonjar asa boi tarjadi sandiri, i ma debatana. Molo niantusan aha nadidokna
di 1 Musa 1:1 i, tarida do disi aha mambahen tarjadi sandiri langit dohot tano
dohot nasa isina i. Didok disi Elohyim. Lapatan ni goar on i ma sude nasa hagogoon/kuasa. Ido dibalik ni sude tarjadina langit dohot
tano. Molo parilmu pasti ilmiah, asing do ra didok goar ni i. Tarjadina i
didok baraʼ (= manompa, tartompa, ditompa).
Hasintongan ni haporseaon do i. Molo so adong hagogoon di balik ni tarjadina
sandiri langit dohot tano i, ndang boi tarjadi i. Jadi unang pintor disangkal
nanidok ni 1 Musa 1:1 i. Diantusi ma. Molo Jahowa do Elohyim i, lapatan ni
Jahowa pe tong do patuduhon aha dibalik ni hajajadi ni akka galaxi dohot isina
i. Jahowa lapatanna: Ibana adong dohot
Ibana
mambahen adong, manang aha pe i. Akka dewa-dewi (na digoari tong di Bibel
i: elohyim) pe natinompa do i, ndang na adong sandiri i.Jahowa do manompa i, i
do umbahen ndang sisombaon elohyim na marlapatan dewa-dewi, akka debata. Mardomu tusi do umbahen didok Jahowa Elohyim (Jahowa, na mambahen
adong/namanompa elohyim.
4. Sada na rikkot botoon ni jolma manang ise pe i. Umbahen boi
tarjadi na adong di langit dohot tano (akka galaxi) dohot isina, na jumolo
adong do rade akka infrastruktur,
dung rade i, adong ma muse akka na tarstruktur
tarjadi di atas ni akka infrastruktur
naung adong i. Ibarat ni pajongjong jabu, ikkon jolo adong do tano inganan ni
jabu i, kosong dope, dung i adong ma fundasina, dung i adong ma dingdingna
dohot satorusna sampe sidung dibangun jala adong isina akka barang dung i pinahan
dohot jolma. Boha jabu i tarbangun, pasti akka na mambangun i do boi
patoranghon i. Tano dohot fundasina i ma infrastruktur ni pambangunan ni jabu
i. Marsiajar sian barita panompaon na di Bibel i do boi jolma songon i
mambangun, manang na di bidang dia pe.
Sian
barita panompaon on pe dilehon do parsiajaran tu jolma: Molo manompa, manang
mambangun manang mambahen manjadi jala sikkop sude (di Bibel i didok: denggan
dohot denggan situtu), ikkon adong do tikki tu ganup tahap. Marmasa (martikki/mangallang tikki) do
ganup na tarjadi. Lomo ni jolma do mandok sadia leleng tikki ni satahap ni masa
i. Di Bibel i didok: sa-yom. Yom boi do antusan i tikki,
masa, era, ari, taon.
Tikki i ma na so taretong mulana dohot ujungna. Mulana i ma tikki mulai
adong natinompa i, ujungna i ma dung mangihut muse natinompa naasing di bagasan
naung adong i. Hurang denggan do molo sai nietongan sadia leleng portibi (bumi,
galaxi) on tartompa, ai so boi pas paretongan ni i. Na denggan di jolma molo boi dibilangi ariari
ni ngoluna, ndang ari-ari ni panompaon. (Sai parrohai ma hami mamilangi akka
ariarinami,...Pslm.90:12). Ala rikkot ni jolma mamilangi ariari ni ngoluna di
tano on do umbahen adong kalender sataon, na patorang 12 bulan, na marisi akka
ari saminggu. Ndang kalender ni panompaon i, jala ndang ukuran ni masa manang leleng ni tikki manompa i
manang portibi tartompa sandiri, dung dilehon gogo tu portibi i manompa dirina
sandiri manang manompa isina. Alai na pasti, adong do akka tahapan ni
panompaon, martikki do sude.
Sian
barita panompaon na di Bibel i, boi do botoon ni jolma ise pe, ia hajajadi ni
portibi marproses do. (Di ginjang nunga didok: Portibi i ma langit dohot tano dohot akka galaxi dohot nasa isina
be). Di Bibel i dipaboa, jolo tarulang do tano i, holom, jala adong aek na
holan alogo adong di atasna. Toho do i, alogo di atas aek, ai sian aek i do ro
alogo, jala di aek dohot di alogo i do adong oxigen, jala oxigen i ma naporlu asa
adong tu namarhosa ( jolma, binatang
dohot suansuanan) muse. Di hata ni haporseaon, alogo i didok Tondi ni Debata, alai na boi lapatan alogo sian Parhagogoon
mambahen manjadi. Tondi (ruaḥ) tong do hagogoon i na ro sian Namarhagogoon
(Elohyim). Tano, langit, aek, naholom, i ma infrastruktur na jumolo dirade di
proses na so habilangan ganjang ni tikkina, asa boi muse disi akka natarstruktur tarjadi
hombar tu prosesna be. Dung i dipaboa ma, na adong do proses ni hajajadi ni na
tartompa i hira na sakhidop mata, i ma songon parjadi ni natiur. Manang tudia
pe jolma lao, parjadi ni natiur tong do sakhidop mata. Mungkin mangeaki tu si sakhidop
i adong na ganjang prosesna. Di hata ni Bibel i sisakhidop i didok: Makkuling
ma Debata, Jadi ma ho naitur jadi tiur ma tutu. Molo so sakhidop mata do
paradong ni natiur, ndang parjadi ni natiur be dohonon i. (Parrohahon ma natiur
binaen ni sillam, sakhidop mata do i). Dipaboa Bibel i ma muse boha prosesna
asa boi leleng martahan natiur na tarjadi holan sakhidop mata i. I ma adong ni
mataniari dohot bulan dohot akka bintang. Ise do mamulai adong natiur i? Sian
sude nasa na adong i, ndang adong i nabarani mandok: Au do mamulai adong natiur
di portibi! Ai godang sian naung adong i na boi mamancarhon hatiuron. Di akka benda
na boi mamancarhon natiur i pe, adong do akka proses ni hagogoon umbahen boi be
i mamancarhon sinondang (na tiur). Tong do mulak tu nanigoaran ni Bibel i,
Elohyim do hagogoon i. Mungkin goar na asing do dipakke akka ilmuan manggoari
hagogoon i (mungkin: tenaga nuklir
didok), ai hak nasida mambahen goar na songon i hombar tu olat ni nabinotona.
Molo ro
natiur, pasti do lao naholom, sian inganan na boi disondangi natiur i. Pasti do
pintor adong parsirangan ni natiur sian naholom, molo ro natiur tu na holom. Hukum
alam do i. Songon godang ni parhataan na adong di hajolmaon ma panggoarion tu
natiur dohot tu na holom i. Di hata Heber didok natiur i yom (Batak: arian; Jerman: Tag; Inggris: Day; Indonesia: siang;
Gorik: hemera; di pengetahuan ilmiah: jelas (?), jala na holom i layelah (Batak: borngin; Jerman: Nacht,
Inggris: Night; Indonesia: malam; Gorik: nukta; di pengetahuan ilmiah: kabur
(?). Manang aha ma goar ni i didok parilmu pasti ilmiah, terserah tu nasida ma.
Nunga
habotoan ia mataniari torus-torusan do galak, ala ni akka tenaga nuklir na
adong di bagasanna. Cahayana mambahen torang, tiur. Ndang mataniari parjolo
mambahen adong na tiur di portibi. Dung pe masuk planet bumi tu garis orbit na manghaliangi mataniari, baru pe asa
gabe mataniari mambahen adong lumeleng natiur di sada inganan (di daerah
khatulistiwa 12 jom), jala di daerah di balik ni nasinondangan ni mataniari i
12 jom golap, ala ndang tombus tusi sondang ni matani ari. Tuani ma marputar
sandiri tano (bumi) i asa boi marganti soring mandapot na tiur sian mata ni ari
i. Aut opat mata ni ari i (adong be di timur, selatan, barat, utara ni bumi)
mago do sude na holom i di bumi. Garis orbit ni bumi laho manghaliangi mataniari
digoari Bibel i hajanghajang (raqyiʿa), jala digoari muse hajanghajang
i langit (šamayim) (hata bentuk plural), ala
marlappis-lappis do langit i. Lappis-lappis na i mulai sian (1) na boi
dihabangi pidong; (2) na manjaga asa unang pintor madabu udan tu tano on, (3) lappis
na boi dihabangi kapal terbang; (4)
batas ni adong ion, (5) batas ni naung boi dihabangi pesawat angkasa
luar; (6) akka garis orbit ni akka
planet manghaliangi mataniari, (7) batas jarak ni sada galaxi tu galaxi na
asing, (8) jala adong dope akka lappis na asing na rikkot luluan ni jolma (di
Bibel i didok: inganan ni Jahowa Debata). I ma godang ni lappis ni langit (šamayim). (Sian Bibel i boi suraon didok
jolma pitu lampis langit i). Mudah-mudahan
ma ndang jolo sega sandiri tano (bumi) on bahenon ni hagogoonna sandiri, manang
ala ni hagogoon na ro mangaleksehon tano on, nunga boi dapot ni jolma sude
lappis ni langit i.
Molo
songon i do proses asa tartompa natiur di tano on, adong arian dohot borngin,
adong ma sipatiuron. Dipanompaon i, dipaboa do na boi marproses sandiri asa
adong na mahiang, inganan ni aek na di toru
ni hajanghajang dohot na di atas ni lappis parjolo/paduahon ni
hajanghajang i. Di balik ni proses i do marperan Debata, i ma na manggerakkon
tarjadi proses i. Tontu akka uap ni aek nangkok do tu ginjang, jala ndang
madabu i saleleng so cukkup boratna gabe udan na madabu tu toru. Toho do i, ditoruni aek hian do sude
tano i, alai boasa gabe boi adong tarida tano i tu ginjang manang na mahiang?
Tong do peristiwa alam i, na boi tarjadi ala dileon panompa i do akka hagogoon
tu akka naung adong tartompa i. Sian barita na di Bibel i pe boi do i botoon.
Molo manguap aek i, moru ma aek na di
atas ni tano i. Molo mambeku deba sian aek i gabe gunung es, moru ma muse aek i
diatas tano i, jala lam tarida ma namahiang. Ala mangolu do tano i, ai dilehon api di bagasanna. Ala ni i boi do lam
uttimbo tano i sian sisik ni aek, ai dionjar api na di bagasan tano i sisik ni
tano i tu ginjang (songon parjadi ni akka gunung/dolokdolok). Jadi sian Bibel
i, tarpikkirhon do prosesna boasa gabe adong laut dohot darat (tano na mahiang)
na tarida di atas ni sisik ni aek. Na tarjadi sandiri do saluhutna i? Sude do
satolop, na adong do hagogoon mambahen tarjadi proses i.
Taringot
tu proses mambahen adong akka suansuanan pe, patut do acungon jempol parcarita
ni barita panompaon on. Lam takkas dipaboa ibana na dilehon Eloyim hagogoon tu
tano i mamproses partubu ni akka suansuanan, segala mansam, jala ganup
suansuanan mandapot hagogoon laho pagodanghon mansamna be. Tano i
do pantubuhon akka suansuanan i. Tano i do nang na manubuhon hau parbinotoan ni
nadenggan dohot naroa, songon i nang hau hangoluan. Dung madabu jolma tu dosa,
jala diuhum tano i ala dosa ni si Adam dohot si Hawa, dipantubuhon tano i ma
akka duriduri dohot akka duhutduhut na marsuga. Sian i dapot botoon, molo adong
akka na sala diula jolma nang di zaman on, adong dope pantubuhonon ni tano i na
manamba hasusaan ni jolma i. Akka hukum
sebab-akibat dope i. Di barita panompaon i, ndang didok disi na disabur
Elohyim akka bibit ni suansuanan i, alai na dipantubuhon tano i do (i ma
suansuanan na mambahen mangan manang sonang jolma, mambahen jolma marsahit, na
manggoda jolma mardosa, dohot na mansugai jolma). Elohyim holan mamarenta tano
i do asa dipantubuhon suansuanan i. Lapataanna, dibalik ni haboion ni tano i
pantubuhon akka suansuanan i adong hagogoon, jala digoari parhaporseaon na
marcarita on, hagogoon i margoar
Elohyim. Adong do parilmu mandok
hagogoon i evolusi (Charles Darwin). Alai evolusi i ma proses dung dibikkas do,
ndang na mamulai i.
Hukum
alam do tong, na so boi mangolu suansuanan ianggo so adong natiur na leleng
manondangi suansuanan i, nang pe naung adong oxigen. Ikkon adong do hatiuron na
mardongan temperatur, jala lumeleng manondangi suansuanan i, i pe asa boi suansuanan i mangolu denggan. I do
umbahen na diatur di portibi i, orbit ni
bumi i tu mataniari, na mambahen cocok sondang dohot temperatur ni mataniari
sahat tu bumi i. Na taratur sandiri do i?
I do, alai dung adong do hagogoon na mamulai pangaturon i asa boi
mardalan sandiri muse. Di hata ni Bibel i didok: Dung i dibahen Debata ma nasida
tu hajanghajang ni langit, asa
disondangi tano on (1 Musa 1:17). Sian i
botoon: adong do garis orbit ni mataniari (di kalangan ni akka galaxi), jala
adong garis orbit ni bumi manghaliangi mataniari. Molo mulak so taratur
pardalan ni tano (bumi) i di orbitna, jala mungkin juo do masa na songon i, ba
namansegai isina do bumi i disi. Tarjadi ma bencana. Bencana alam do goar ni i.
Ndang bencana ilahi i.
Dilehon
Debata ma muse hagogoon tu aek na margoar laut i asa dipantubuhon gulokgulok na
marhosa, akka na manjirir, marhabangan akka pidong, tartompa akka dekke na
balga dohot nasa na marhosa, na manjiriri di bagasan aek. Dileon muse hagogoon
tu ganup nasida asa boi be marpinompari sandiri. Dilehon Debata hagogoon tu
tano i asa dipantubuhon akka na marhosa na mangolu, akka dorbia, gulokgulok
dohot binatang masiboan mansamna. Di 1
Musa 1:24 dipaboa diparenta Debata tanoi i mantubuhon akka i sude; alai di ayat
25 didok dipauli Debata akka i sude. (Denggan situtu terjemahan Hata Batak Toba
on: dipauli, lapatanna : dibahen
naung martubuan i tamba uli). Berarti di na lao
adong akka namarhosa, dorbia dohot akka binatang, gulokgulok di atas
tano on, tano on porlu diurupi laho mantubuhon saluhutna i. Normal do i, molo di
akka proses ni aha pe na adong di tano on sahat tu nuaeng on, nang pe
marhagogoon naung adong i mambahen adong akka na asing sian hadirionna, sai
tong do mamorluhon pangurupion i, di akka proses-proses i. Nang pe naung boi marparbuei, marpinompari
manang martunasi sandiri ganup suansuanan i, alai tong do dihaporluhon ganup
suansuanan i pangurupion sian sinondang ni mataniari. Dorbia natubu sian inana
mamorluhon pangurupion, apalagi ma akka dorbia natubu sian tano i. Campur tangan
ni Debata tu tano i laho mantubuhon akka namarhosa, dorbia, binatang dohot
gulokgulok, didok parbarita panompaon on: Dungi dipauli Debata ma akka binatang
di tanoon masiboan mansamna. Ulaon paulihon i diantusi songon pangurupion
sian Debata tu tano i, ala naung jumolo do diparenta Debata do tano i
mantubuhon akka binatang i, jala dipantubuhon ma; dung i akka naung
dipantubuhon i didok dipauli Debata.
Proses
panompaon di jolma, dipaboa di barita
panompaon on (1Musa 1:1-2:4), holan saotik do, i ma na diparenta Debata dirina sandiri lao manompa jolma. Ianggo
proses parjadina jolma i selengkapna
di 1 Musa 2:7 pe dipaboa. Di barita on, sihol ni roha ni Debata do dipaboa asa
adong jolma na tudos tu pangalahoNa, tumiru rupaNa, dohot sakkap ni Debata
boasa ikkon adong jolma na songon i. (1Musa 1:26-28). Dungi baru pe didok ditompa jolma i hombar tu sakkap i.Adong
do mandok saompu do jolma dohot bodat,
ala dibereng godang parsamaan ni jolma tu bodat. Adong do tutu bodat na songon
jolma, adong jolma na songon bodat. Mungkin golongan darah ni jolma dohot bodat
pe ra adong do na sarupa, alai sahat tu saonari ndang adong dope mudar ni bodat
ditansfusihon tu jolma. Mungkin juo do tarombo ni gen ni jolma dohot gen ni
bodat dipadomudomu na malo. Alai Bibel i ndang manghatai taringot tu boha do
prosesna asa gabe adong jolma songon sinuaeng, alai manghatai taringot tu boha
do prosesna asa gabe adong nanidokna parmulaan
ni jolma do. Molo sa-oppu jolma dohot bodat, tontu sukkunon dope boha do
paradong na oppu parsadaanna i? Bibel i mandok, adong do hagogoon na karejo
mambahen adong jolma na parjolo sahali. Hagogoon i manggana tano, diombushon
hosa tu dalan ni hosana, dilehon tondi tu bagasanna, mangolu ma ibana. Akka kelengkapan
naung adong di bumi on do i sude diramu, dipadomu, dirakit, diassembling.
Nadomu sandiri be do i? Boi juo do i, molo akka na mangolu ganup kelengkapan na
mardomu i. Alai molo akka na mate do i, ba ndatung boi tarrakit sandiri i. Molo
tung pe akka namangolu do ganup komponen i, pasti ikkon adong do hagogoon na
pangoluhon nasida be. Biasana sai hagogoon na ro sian luar ni sada na mate do
na boi mambahen namate i mangolu. Sihamauliatehonon ni jolma dope ala didok di
Bibel i, ia hagogoon na mambahen mangolu akka komponen na adong di portibion,
digoari Elohyim, hombar tu haporseaon ni Israel.
Hombar
tu barita ni Bibel i, sakkap ni Debata do adong jolma tudos tu pangalahona (demut), tumiru rupa (á¹£elem)-na. Ala ni i, molo marnida bohi
ni jolma (jolma dia pe i), sai idaon ma disi pangalaho dohot rupa ni Debata.
Pangalaho na dimaksud dison ndang perangai,
kelakuan, moral, sifat (na tong
boi dicakup lapatan ni hata Batak Toba pangalaho),
alai maksudna rumang, image, Statue,
Abbild do. Ai demut ndang paboahon
perangai, kelakukan, moral, sifat ni Debata i, alai paboahon rumang (bentuk)-na do. Di 1 Musa 1:27 dipaboa,
na dipajadi Debata tikki manompa jolma
i, holan maniruanhon rupa (á¹£elem)-na do tu jolma i, ndang dohot
patudoshon pangalaho (demut)-na. Alai
di 1 Musa 5:1, dicaritahon, na ditompa Debata baoa dohot boruboru i tudos tu
rupa (demut) ni Debata. Hira dua hata
na sinonim idaon hata á¹£elem dohot demut, hape ikkon do bedahonon. Jadi di jolma (baoa dohot boruboru)
i adong á¹£elem (rumang) dohot demut (rupa) ni Debata. Sai diondolhon do ia jolma i
ditompa baoa (zakar = na mar-penis)
dohot boruboru (neqebah = na mar-vagina).
Ndang didok jolma na margaya baoa dohot na margaya boruboru. Jadi molo adong
baoa na margaya boruboru, manang boruboru na margaya baoa, manang jolma na
sipata margaya baoa, sipata margaya boruboru, boi ma panjaha manimbangi atik na
tihas do i. Tihas ndang sahit i, alai nabinoan tubu, na so pas songon tu
nasomal. Alai na jelas, molo tihas pe i, ndang tihas di rumang dohot di rupa ni
jolma, alai tihas di gaya do. Baoa na margaya boruboru tong do adong penis ni
i. Boruboru na margaya baoa tong do adong vagina ni i. Nuaeng on digoari baoa
na margaya boruboru gay; jala
boruboru na margaya baoa digoari lesbian;
jala jolma (baoa manang boruboru) na sipata margaya baoa, sipata margaya
boruboru digoari bisex manang waria (wanita-pria). Nuaeng on akka
jolma na digoari gay, lesbian, waria, sedang manuntut asa negara nang agama dohot
adat manolopi parsaripeon (perkawinan)
ni jolma na sarupa jenis kelaminna. Maksudna
asa sude manolopi kawin baoa tu baoa, borua tu borua, lesbian tu lesbian, gay
tu gay, waria tu waria. Boha do parjadi ni i ate? Ndang mangalanggar kodrat ni
jolma i sandiri i? Alana kawin (nikah) manang marripe, muli, mangoli,
married, Trauung, heirated, (di Bibel i didok: dipasupasu/Heber: yebarek),
na masuk do penis (zakar) ni baoa tu
vagina (neqebah) ni boruboru jala
tarjadi coitus (Dibahen igit ni baoa
i marparbue renteng ni boruboru i, asa gabe adong pinompar ni na kawin/marripe
i). Ianggo so adong do tarjadi songon i, ndang na kawin/marripe goar ni i; alai
na rap modom do i, na sajabu do i, na sapodoman do i, na masidondondondonan do
i, na masiogosogosan do i, alai ndang na kawin i. Molo baoa tu baoa do, borua
tu borua, lesbian tu lesbian, gay tu gay, waria tu waria, ndang tolap ni i
kawin, jala pasti kodrat ni i do ndang boi kawin. Jadi molo adong akka na
songon i na sai manuntut kawin manang mangido pakawinon, pasti do panuntuton ni
roha dohot pangidoan na mangalanggar kodrat ni jolma i sandiri do i. Manang ise
na sengaja mangalanggar kodrat ni jolma manang olo diajak mangalanggar kodrat
ni jolma, pasti do pardosa i. Ibana mardosa tu dirina sandiri, tu donganna
dohot tu Debatana. Ikkon tegas do huria mangalo dosa na songon on. Akka huria
naung manolopi perkawinan sejenis na adong di Eropa, dohot di Amerika dohot
manang didia pe, pinangido asa humatop bertobat,
mangaku dosa tu Debata Jahowa di bagasan Jesus Kristus. Unang be dioloi
pakawinhon jolma na sarupa jenis kelaminna. Akka negara naung mambahen undang-undang na
manolopi perkawinan sejenis humatop
ma diuba undang-undang na i, paima so ro dope akka hamaolon naumposi tu negara i.
Ra sukkunon ni jolma do: Antong aha do naboi siulaon ni akka gay, lesbian
dohtot waria i? Ndang adong mangorai gay dohot gay sajabu, sapodoman, lesbian
dohot lesbian sajabu, sapodoman, waria dohot waria sajabu, sapodoman. Lomo
nasida do aha siulaon nasida di jabuna dohot diulaonna be, alai dihatoropan
ndang boi lomolomona mambahen songon na di jabuna. Ganup do jolma ikkon songon
i. Molo marsatahi gay dohot gay, manang lesbian dohot lesbian, manang waria
dohot waria, mandok asa rap nasida nadua mamearo (memelihara) dakdanak sampe magodang, boi do i, alai dosa do i di
nasida molo didok nasida dakdanak i tubuna.
Holan na pagodanghon do nasida boi dohonon. Ndang na mangadopsi nasida dohonon.
Paling-paling parorot naboi nasida dohonon.
Ndang boi dohonon nasida bapakna dohot inongna, ai gabus do molo didok songon
i. Ndang sai gabusan dakdanak dohot jolma na asing. Molo adong gay dohot gay na rap dohot
napinarorotna mandok: hami sakeluarga
manang sarumatangga do, naboi do dohononna i, alai ndang boi dohononna: Hami saripe do! Ai beda do sakeluarga
dohot saripe. Nasakeluarga ndang dope hasil ni perkawinan i, alai na saripe takkas
do hasil ni perkawinan i. Contohna: Komodo, buaya, biawak, landorung, ilik,
cicak, sakeluarga do i sude (ala mirip rumangna), alai ndang saripe sudena i. Di
Eropa (di tonga ni halak Barat) adong do sada baoa, sada borua, dohot sada biang sajabu, jala
didok tu pamarenta nang tu hatoropan na
sakeluarga do nasida natolu; alai ndatung saripe halak i natolu, ai so adong
kawin halak i. Molo akka gay, lesbian, waria mamukka organisasina (misalna:
sarikatna, punguanna, sijulejulena, garejana, partaina), tong do hak nasida i.
Alai di sude organisasi nasida i ndang boi patupaonna perkawinan sejenis, ai dosa do i. Jala molo adong naung mangulahon perkawinan sejenis di nasida, ikkon
sisirangon do i, asa unang rarat dosa i. Na boi do kawin sada gay tu sada
lesbian, ai adong be do penis dohot
vagina ni i. Molo so marhasil pe coitus, ndang holan nasida na mangalami na
songon i, dohot do akka baoa nang borua (ripe) naung impoten, manang ripe naung
targanggu/sega akka ulaula lao marpinompar di nasida. Hinataan on dison, asa
ganup do umboto didia letak ni dosa dohot na so dosa, molo maradophon lesbian,
gay, waria dohot transgender. Ala didok diturpuk on, baoa dohot boruboru do
jolma i ditompa, jala dipasupasu (dipakawin). Porlu do nang dohonon dison aha do lapatan ni
boasa ikkon dipukka [di-kloning (?)]
Jahowa borua sian baoa i? Alusna: Asa unang masa do perkawinan sejenis di tongatonga ni hajolmaon.
5. Hata pasupasuan nadipasahat
Debata tu jolma i (1 Musa 1:28) dalan mangalehon hagogoon dohot huaso do i tu
jolma i. Gogo dohot huaso i pakkeon ni jolma i laho marpinompari asa sopar, laho manggoki tano on, laho patunduk
tano on, laho mangarajai dekke,
pidong, sude binatang, dohot akka namanjirir di tano on. Hagogoon dohot
huaso nadilehon tu jolma i sasintongna na netral do i. Ndang boi puntenon i
atik na gogo dohot huaso na jahat manang na denggan. Songon piso do i di tangan
ni sasahalak. Songon i do nang sifat ni huaso dohot gogo nanilehon ni Debata tu
akka na adong di panompaon i. Laos i do nang sifat ni akka gogo dohot huaso na
dapot ni jolma sahat tu nuaeng on. Molo
denggan dipakke gogo dohot huaso i, ba denggan pangontakna tu hajolmaon. Molo
so denggan dipakke gogo dohot huaso i, ba mansegai ma pangontakna tu hajolmaon.
Dituntut do tanggunjawab sian ganup jolma laho mamakke gogo dohot huaso
najinalona. Tanggungjawab mamakke gogo dohot huaso i ndang holan laho
patundukkon tano on, laho mangarajai akka pangisi ni tano dohot laut, alai dohot
do laho marpinompari asa sopar, nang laho manggoki tano on. Sega do ulaon
patundukkon tanoon dohot ulaon mangarajai pangisi ni tanoon, molo sega ulaon
marpinompar dohot molo sega ulaon manggoki tano on. Songon i do nang sabalikna:
Molo denggan parpinomparon (di kuantitas dohot di kualitas), denggan ulaon
manggoki tano on, pasti denggan do ulaon patunduk tano on dohot ulaon
mangarajai pangisi ni tano on. Nuaeng on, umbahen na sega do parpinomparon ni
jolma umbahen lam susa jala lam sega hajolmaon dohot tano on rodi pangisina. Najolo,
molo didok marpinompari ma hamu, berarti ganup jolma mangusahahon na sada gabe dua. Lapatanna: amanta i
adong pomparanna dua; jala inanta i adong pomparanna dua, jadi gabe opat ma
anakkon ni saripe. Alai ianggo nuaeng molo didok marpinompari ma hamu
marlapatan do i asa ganup jolma mangusahahon nadua gabe sada. Lapatanna: sada ama dohot sada ina na marsaripe
sukkup ma holan sada anakkonna. Alana nunga pagodanghu jolma, ndang habalanjoan
ni tano on be. Jala panggoki ni jolma di
tano on pe ndang sintong. Adong na paponjot hu, alai adong na mansai langa
jolma di bagian-bagian ni tano i. Ikkon mansai koras na ma panjagaon tu jolma
i, asa gogo dohot huasona patundukkon tano on dohot mangarajai pangisi ni bumi
on, unang sala dipakke jolma i. Ikkon gabe pasupasu tu hajolmaon, tu bumi dohot
pangisina, pamakkeon ni jolma di hagogoon dohot huaso nadilehon tu jolma i.
6. Sabagian sian mansam ni akka
parbue dohot bulung ni suansuanan gabe sipanganon ni jolma dohot binatang. Atas mandat sian
Debata do i dipaboa di barita panompaon i. Ndang adong dipaboa di barita
panompaon i na boi allangon ni jolma daging ni binatang. Dimulana i, vegetarian
do jolma i. Di pudian ni ari pe gabe siallang jagal jolma i. Marojakan tu
mandat on, saguru tu jolma i sandiri do atik na sahali manghabishon do
bahenonna sude akka suansuanan i allanghononna, manang na bonihononna do akka
suansuanan i, asa lam tu godangna suansuanan na songon i nang pe dibuat jolma i
deba sian i laho allangonna. Molo pintor
sihabis-habis do dibahen jolma i akka na rikkot tu ngoluna i, jolma i sandiri
do na sega, jala na susa situtu, ai so adong be naboi allangonna. Jadi sian
barita panompaon on nunga ikkon boi antusan ni jolma sakkap ni Debata, boasa
ikkon suansuanan na mamparbuehon boni dohot hau na mamparbue sisuanon dilehon
Debata boi panganon ni jolma i. Asa diboto jolma i do na ikkon bonihonon
dohot suanhononon ni jolma i do suansuanan
songon nabinuatna gabe panganonna, asa adong buatonna muse. Molo dibuat sada,
ikkon bonihonon jala suanhonon ni jolma i saribu ganti ni nabinuatna i. Marhite
na songon i, boi ma gabe lam makmur
jolma i. Ala holan bulung-bulung do sipanganon ni binatang-binatang, ndang hea
dirajumi akkka binatang i gabe sisega suansuanan.
7. Dievaluasi Debata do akka na
tarjadi di panompaon i. Nang pe so sude naung gabe adong i ndang holan hasil ni
pambahenanNa manang hasil karyaNa langsung, tardapot ibana do di ganup tahap na
tarjadi sude denggan jala dung sidung
onom tahap partikkian dipunten Debata sude naung adong i nunga denggan situtu. Maningkathon sian nunga denggan situtu gabe tu
lobi dumenggan situtu, ndang mungkin
be i. Debata sandiri ndang be martahi laho maningkathon naung denggan situtu
asa gabe lobi dumenggan situtu. Maradian na ma di tahi Debata, jala maradian do
Ibana di tikki tahap papituhon. Na mungkin tarjadi di tikki paska-panompaon
ndang be tamba denggan na denggan situtu, alai olo na ma lam moru denggan ni
nadenggan situtu i, manang gabe mulak holan denggan, manang turun muse gabe hurang denggan. Moru
hadengganon i molo akka naung diparenta Debata manghasilhon na boi hasilhononna
be ndang mangulahon parenta i; manang ganup naung manjalo gogo dohot huaso
hombar tu fungsina mambahen asa denggan, ndang mamakke hagogoon dohot huaso i mambahen
gabe denggan manang gabe pasupasu. Ala masirainrainan do akka naung tartompa di
tahap tikki parjolo sahat tu na tartompa di tahap tikki paonomhon, molo adong
pe sada sian na tartompa i ndang di fungsi dohot turgasna be, sursar jala sega
do sude naung adong i. Misalna, molo ndang boi be aek ni laut i mangalehon uap air na manaek tu hajanghajang, pasti
do ndang ro be udan; molo ndang boi be aek ni laut i beku di Kutub Utara dohot
di kutub Selatan, tong do hancur manang sega sandiri bumi on. Molo so adong be
bulung ni hau na boi mamproduksi oksigen, ala nunga sude suda dibuat jolma
dohot akka binatang, ba mate pusok sandiri akka namarhosa i. Molo ndang tolap
ni ozon be manahan radiasi ni mataniari, ba maderder ma akka daging ni jolma di
bumi on. Disakkapi Debata do asa boi marsundut-sundut jala sahat tu na ro ajal
ni hasiangan on boi daion (nikmatan)
ni jolma i rap dohot pangisi ni langit dohot tano hinadenggan-situtu ni saluhut naung tartompa i. Ala ni
i do umbahen ditempathon Debata jolma i di porlak na di Eden, asa adong
paulaula dohot mangaramoti sude naung denggan situtu i. Jadi manang didia pe
jolma ditempathon manang maringanan, adong dua tamba tugasna na porlu situtu i
ma mangula bumi dohot mangaramoti
bumi. I ma tamba ni turgas ni jolma, asing ni turgas marpinompari asa sopar, manggoki bumi, patundukkon bumi dohot mangarajai sude pangisi ni bumi. Diulahon
jolma i ma dua turgas tambahan i dalam rangka mangulahon turgas na
opatnari: Marpinompari asa adong mangula dohot mangaramoti; manggoki bumi asa
diula denggan jala diramoti; patunduk bumi i ma mangula bumi denggan jala
mangaramoti bumi; mangarajai pangisi ni bumi laos mangulahon na denggan tu
pangisi ni bumi dohot mambahen pangaramotion tu pangisi ni bumi i. Molo songon i do, boi ma lumeleng jolma i dohot pomparanna mampartahanhon keadaan denggan-situtu ni naung tartompa
i huhut ma-nikmati-sa.
8. Mangujungi barita panompaon di
1Musa 1:1-2:4 dipaboa na maradian do Debata
di tikki tahap papituhon (di bahasa ni Bibel i didok: di ari papituhon). Alai
aha do arti ni maradian (istirahat, wayyišbot
< šabat)? Na jelas, sian ari papituhon i
ndang na Rest In Peace alias mate Debata.
Mansai godang mangantusi maradian lapatanna
ndang mangkarejoi karejo. Ala ni i, marhite barita on, pangihut ni agama Israel
torus mangaturhon akka na so boi karejohonon ni jolma di ari papituhon, di ari
sabbat, laho patuduhon na takkas pabadiahon ari Sabbat i. Holan akka ulaon na
keadaan terpaksa ma naboi ulahonon di ari Sabbat i. Di 1Musa 2:2 dohot 3 didok: Debata maradian sian nasa ulaonna, nabinahenna i; dohot sian
nasa jadijadianna, na tinompa ni Debata laho pasunhon. Sian karejo panompaon i do Debata maradian, alai
sian ulaonNa na mangihut ndang maradian Ibana. Dison do boi antusan nanidok ni
Jesus: Na mangula do Damang rasirasa nuaeng; Ahu pe mangula do (Yoh.5:17). Ulaon ni Debata dung sidung panompaon
i (di ari papituhon) saotikna: manganikmati
denggan ni naung tartompa i na didok nunga denggan situtu; dohot mangaramoti akka naung tartompa i asa
unang moru keadaanna na denggan-situtu i. Molo diparhatoho do akka ulaon on
diula Debata do di ari papituhon i, boi ma antusan boasa tung tarrimas Debata tikki targanggu Ibana manganikmati
hadengganon ni naung tartompa i, di na madabu i tu dosa si Hawa dohot si Adam. Lao
mangaramoti naung denggan situtu i do umbahen na tarpaksa dipabali Debata si
Adam dohot si Hawa sian porlak na di Eden i. Gabe ndang boi be jolma i
manganikmati hinadenggan ni naung tartompa i, ala na hona uhum i nasida. Molo
ulaon mangaramoti naung tartompa i do diula Debata di ari Sabbat i, jolma i pe
boi do manorushon ulaonNa mangaramoti naung tartompa i di ari Sabbat i. Ulaon mangarmoti akka naung tartompa i do
umbahen na pamalum akka na marsahit Tuhan Jesus di tikki ari Sabbat. Akka na
songon on do siparrohahonon dohot sipartondihonon ni akka pangihut ni Jesus na
di tikki sinuaeng on.
9. Sian akka pangantusion na
dipatorang di ginjang i, boi do lam togu haporseaon jala padenggan partondion
mangihuthon Jesus Kristus:
a. Hagogoon dohot huaso ni Debata
mangula do sahat tu tikkion di tonga-tonga ni sude naung tartompa dohot nanaeng
tartompa. Tondi ni Debata torus do mangareapreap pasahathon hagogoon dohot
huaso ni Debata tu nasa naung tartompa,
asa torus tarjadi akka hasil sian naung tartompa i, na manguduti akka naung adong i. Mangula do
tong hagogoon dohot huaso ni Debata di hajolmaon, asa boi jolma i mangula dohot
mangaramoti naung tartompa i huhut mangula ulaon naung dipasupasuhon Debata tu
jolma i.
b. Marhite barita panompaon i na
paboahon boha Debata manompa, asa boi ganup tahap denggan jala marujung tung
denggan situtu, marsiajar do jolma mambangun akka sibangunonna, tarmasuk mambangun hajolmaon gabe hajolmaon
na denggan situtu.
c. Sihamauliatehonon ni sude ilmuwan
do adong barita panompaon na di Bibel i, na mangajak nasida lam pabagashon
akka ilmuna dohot pagodang akka temuanna
(hasil penelitianna), ai sude na i lam patuduhon hasintongan ni barita
panompaon na di Bibel i do.
d. Di panompaon i, masirainrainan do
naung tartompa i, na sada tu nasada. Ala ni i ikkon ganup naung tartompa i
mardalan di naung diaturhon hagogoon dohot huaso naung dipasahat tu ganup
nasida. Molo adong na manimbil, dalan laho mansegai sude naung tartompa i na ma
i.
e. Sian proses ni panompaon i dapot
botoon do, na martikki do ganup. Adong mulana dung i adong tikki mangalakka tu
tahap namangihut, adong muse ujungna. Sasintongna na manompa dohot naung
tartompa ndang hea maradian, alai na mangganti ulaonna be do. Didok maradian
Debata sasintongna na mangganti ulaonNa
do. Sian ulaon mangurus akka naung
tartompa, diganti dohot mangaramoti naung tartompa i. Mangula diganti dohot
mangaramoti. Disi ma tarida pamujion tu Debata na mamulai panompaon i, jala na
tongtong mandongani naung tartompa i marhite TondiNa.