EVANGELIUM TU MINGGU TRINITAS (MINGGU UEM) TGL. 11 JUNI 2017

23.02.00 0 Comments A+ a-

2 KORINTUS 13:11-13

13:11    Onpe, ale angka dongan, sai las ma rohamuna, sai olo ma hamu patoguon jala apoan, sada ma    pingkiranmuna; radoti hamu ma dame i, asa didongani Debata, Parholongroha jala Pardame i, hamu!
13:12    Masitabian ma hamu marhitehite umma na badia. Na manongos tabi tu hamu saluhut angka na badia i.
13:13    Sai didongani asi ni roha ni Tuhan Jesus Kristus dohot holong ni roha ni Debata dohot parsaoran ni Tondi Parbadia ma hamu saluhutna!
Teks/Terjemahan:
Molo dibandinghon terjemahan ni turpuk on di hata Indonesia (LAI-TB) dohot di hata Batak Toba (LAI-BT), adong do na ikkon pahantuson, tarlumobi di ayat 11a i. Hata Batak Toba didok: “Onpe, ale angka dongan, sai las ma rohamuna, sai olo ma hamu patoguon jala apoan,”; di hata Indonesia didok: “Akhirnya, saudara-saudaraku, usahakanlah dirimu supaya sempurna. Terimalah segala nasihatku!”. Di hata Gorik didok: “loipon, adelfoi, chairete, katartizesthe, parakaleisthe”(=  akkup ni i, ale akka dongan, marlas ni roha ma hamu, gabe sikkop ma hamu, olo ma hamu apulan/akhirnya, hai saudara-saudara, bersukacitalah, jadilah sempurna, terhiburlah); hata Latin: De cetero, frates, gaudete, perfecti estote, exhortamini invicem, (= akhirnya, saudara-saudara, bergembiralah, usahakan sempurna, terimalah anjuranku).” Terjemahan Batak Toba “patoguon” dibahen lapatan ni hata katartizesthe; jala hata “apoan” songon terjemahan ni parakaleisthe.Akka terjemahan na ikkon antusan sian lapatan ni hata Gorik i do na dua hata Batak Toba i. 

TONDI PORBADIA MANDONGANI HURIANA
1.      Hamuna nahinaholongan di bagasan holong na sian Tuhanta Yesus Kristus. Turpuk jamita evangelium tu hita di minggu trinitas on dienet sian tolu ayat parpudi di Surat Napaduahon ni  Apostel Paulus tu Huria Korintus (On Epistel di minggu trinitas taon 2014).  Marrumang hata pengujungi (panutup), mardongan sosososo, masipasahatan tabi, dohot hata pasupasuan. Mansai lambok hata  ni apostel i tu huria i. Diingot ibana do hata ni Tuhan na mandok: “Martua ma halak na lambok roha, ai teanon nasida do tano on”, (Mat.5:5). Diingot apostel i naginuruhonna sian Psalmen i na mandok: “Alai sai na teanon ni angka parlambohi do sogot tano i, jala hahilashononna hinadeak ni hadameon” (Psalm 37:11). Tung halambokon i do tutu na boi manghamonanghon mansai torop jolma gabe pangihut ni Kristus, jala asa tongtong nasida hot di haporseaon, panghirimon dohot haholongon pinodahon ni Tuhan i.  Dung masitongosan surat apostel i dohot huria i, dapot ni apostel Paulus do na songon i di Huria Korintus. Dung mansai godang poda dohot ajar ni Barita Nauli dipasahat apostel i tu huria i di suratna na parjolo (surat andorang so surat 1 Korintus na di Bibel i) tu huria Korintus, mardongan halambokon alai tajom, boi do dihamonanghon ibana Huria Korintus satia tu Jesus Kristus dohot hot di parsaoran nauli maradophon apostel Paulus. Tung diparsinta roha ni Apostel Paulus do adong hadameon ni huria dohot hadameon ni partondion di tongatonga ni Huria Korintus, dung salpu na gaor i nasida ala ni akka na marhorong-horong (sahat tu na gabe marbolat) di huria (adong horong ni si Paulus, horong ni si Apolos, horong ni si Kefas, horong ni si Kepas dohot horong ni Kristus. Ala so diboto nasida mamakke parhorongon i gabe pasupasu tu ngolu ni huria, gabe marhangaluton huria i. Alai dung ro sipaingot, diantusi nasida ma na boi do hape  gabe pasupasu bahenon ni huria tu ngoluna molo adong parhorongon di huria i. Boi dibahen “parhorongon” ndang maningkat gabe parbolatan.  Dihamauliatehon Apostel Paulus do tu Tuhan i, ala boi do diatasi huria Korintus akka parbolatbolatan na masa di tongatonga nasida. Hot di nasida panindangion na taringot tu Kristus i, songon nahinirim ni roha ni apostel i na didokna di suratna na 1 Kor.1:6.  
2.      Porlu do jolo takkas botoon akka dia ma dipodahon, jala diparulakulakkon si Paulus podana, na rikkot jaloon jala peopon ni huria i, laho manjujui huria i mambahen ngoluna sikkop, asa tarjakkon nasida akka pasupasu na sian Debata, Sitolusada i. Di na masa parhorongon di huria Korintus, dipodahon apostel Paulus, asa sude horong i patunduk diri tu silang ni Kristus i, ndang tu akka poda pandidion, manang tu poda hajahudion manang poda hagorikon (1 Kor.1:10-17). Nang pe haotoon silang i dietong jolma (Gorik), di akka na laho mago ma i, manang “partuktukan” (di halak Jahudi) (di akka na so olo paluaon ma i), alai tung bisuk dohot hagogoon ni Jahowa do i, jala ikkon mangasahon i do huria di parngoluonna. Kristus i do fundasi ni ngolu bahenon. Tuhan i do na manontuhon ise na sala ise na sintong, ala ni i huria ndang masiuhumuhuman, ai TUHAN i do Panguhum. Ipe di ari paruhuman i do i patuduhononna. “Nuaeng on” ikkon masipasintong-sintongan do. Asa boi songon i, ikkon ganup ma masipaturoru dirina be. Molo adong nadiinsahi ala ni Kristus i, mamasumasu ma na diinsahi i. Dipasingot si Paulus asa unang be dosa i manggopgop di ngolu ni Huria Korintus. Naung tarbarita do Korintus on ala ni gok ni parmainanon (percabulan) na masa di bagasnna, sampe molo didok jolma “hakorintuson” marlapatan do i: tung akka pangalaho parmainanon (percabulan) ma i. Ikkon gantion ni sude ruas ni Huria Korintus pangalaho i dohot “hakristuson”, na marlapatan: tung akka pangalaho nabadia, namarmoral, na sintong hombar tu poda ni Kristus, sude pangalaho ni huria i  jala nasida mampengaruhi ngolu ni jolma di Korintus. Parjuanghonon ni huria i ma sampe budaya uruuru “hakorintuson” naung dicaphon tu halak Korintus, marganti gabe budaya/pangalaho “hakristuson” i ma budaya pamujion tu halak Korintus i, ala pengaruh ni hakristenon nasida (jaha 1 Kor. 1-5). Asa dao ruas ni huria i sian pangalaho parmainanon, ganup ma baoa mangoli sada boru jala satia ibana marripehon i. Ganup “isteri”(ina) setia ma tu “suami”(harajaan)-na, dohot sabalikna. Deba sian nanidokna on, namangulakkon na ma si Paulus, ai nunga hea i dipaingothon ibana (taringot tu asa unang marmainan)  di suratna adorang so surat 1 Korintus on ( diulakkon di 1 Kor.6:14-7:1).   Dipaingot apostel Paulus, asa molo adong ruas sama ruas marparkaro, unang ma dilului hasintongan marhite na lao maruhum tu akka sipargeduk (hakim na adong ni pengadilan negeri tikki i), alai ikkon ma tu huria i mangalualu, jala huria i ikkon tolap mambahen hasintongan na sasintong ni sintongna sijaloon ni na marparkaro i. Dipasingot apostel Paulus asa akka naung tarsunat di hajahudion manang ndang tarsunat ala agama na so mananda sunat agamana hian andorang so tardidi gabe siihuthon Kristus, unang pola laho operasi plastik pasuang sibursibur naung disunat i, manang operasi plastik manggotap sibursibur na adong di ibana. “Ia songon i ganup, di na tarjou i ibana, laos songon i ma ibana tongtong” (1 Kor.7:20), ninna si Paulus. Huria na baru tubu i (jongjong taon 50 dK) dihaliangi akka hasipelebeguon na mansai gogo dope. Ala ni i dipaingot Apostel Paulus asa bolonghonon ni ganup ruas haporseaon hasipelebeguon sian dirina be, ia tung  pe diallang ibana dope akka pelean tu akka begu/dewa-dewi i, alai unang be  diallang sipanganon na songon i ianggo gabe partuktukan di dongan. Ndang mardosa ianggo holan mangallang sipanganon do (1Kor.6-8).  Dipaingot si Paulus do huria i asa maniru jala mangihuthon apostel na songon ibana (1 Kor.9). Huria i nunga gabe natinompa naimbaru, gabe Israel naimbaru, ala ni i unang be mulak tu natinompa na leleng dohot tu Israel naung mumut i. Dipaingot do asa ganup parompuan ikkon ma marsaongsaong (markerudung) molo di hatoropan, nang pe naung markerudung do i nian ala naung ganjang obukna. Jala ndang rikkot parsoalhonon, parompuan markerudung manang so markerudung. Na rikkot, ganup parompuan i tong pasangaphon TUHAN (Yesus Kristus) tikki martutup obuk manang so martutup obuk. Tikki marulaon nabadia pe unang adong na mabuk (tenggen), ai nabadia do ulaon i. Jadi ikkon badia sude. Unang adong na marparmeammeam ulaon nabadia i, ai daging dohot mudar ni Kristus mardongan hata ni Tuhan Jesus Kristus do sijaloon disi. Asa gabe hangoluan Ulaon Nabadia i, ndang gabe hamatean tu akka parsidohot. Hasadaon ni huria ikkon songon hasadaon ni pamatang na mansai godang ruasna, luar- dalam. Marragam alai sada. Diihot holong agave naung dipatuduhon Jesus songon dia (1 Kor.10-13). Marragam do akka silehonlehon ni Jahowa tu jolma, alai sude ikkon sada dohot pasadahon huria i; jala ala ni i ikkon atur ma di akka di akka parpunguan mambahen akka silehonlehon i gabe pamujian di Jahowa jala mambangun huria i, ndang boi masisolukkon solukna. Dipatardas Apostel Paulus taringot tu haheheon ni Kristus, na gabe patumonaan ni haheheon ni hajolmaon di ajal ni hasiangan on.  Ala sundat do Apostel i ro manopot Huria Korintus, surat na ma ditongos laho manogunogu nasida. Surat na parade hinsa/hiras ni roha (2 Kor.2:3.4.9). Ndang gabe bagian ni Bibel surat nidok na on. Alai di surat 2 Korintus, diarbis apostel i do aha na hea didok ibana di suratna on (2 Kor.10:1-13:10: Taringot tu haapostelonna). Nunga mulak denggan parsaoran ni huria Korintus dohot apostel Paulus, jala mardongan las ni roha ibana manongos surat 2 Korintus on (surat na paopathon na ma on ditongos ibana tu huria Korintus). Sian naopat surat i, dua masuk tu Bibel, dua ndang masuk tu Bibel. Ala surat parjolo dohot patoluhon ndang dapot be. Di 2 Korintus dipaingothon Apostel Paulus do huria i: Mauliate ni rohana mamereng parhuriaon di Korintus, na dirajumi rohana na dohot do nasida manghilala naniae ni apostel i manghophop barita nauli. Sikkat ni dirina ma surat 2 Korintus on asa boi nasida muse rap marlas ni roha.  Dipaingothon na ikkon siampunan do akka parsala. Ikkon gabe akka parhobas ni padan naimbaru ma sude pangula ni huria. Tung na so olo marnaloja (ndang olo tawar hati) mambaritahon barita nauli i dohot mamparjuanghon hasintonganna, ia tung pe ikkon sampe agoan hosa. Parhobas ni padan naimbaru laos parhobas ni pardengganan akka naung natinompa naimbaru di bagasan Kristus. I do diula si Paulus. Dipaingothon apostel i asa tuntas bahenon ni Huria Korintus na so adong be hasipelebeguon di ngolu nasida, asa tung haru rimpas habadiaon nasida dohot biar nasida mida Jahowa (Yesus Kristus). Pos roha ni apostel Paulus masileonan roha huria dohot ibana, asa jumpa las ni roha sikkat ni arsak ni roha. Akka parhobas ni padan naimbaru, parhobas pardengganan, ikkon do gabe parhobas ni haholongon. Ala ni i do umbahen sarihonon akka huria napogos (songon na di Jerusalem). Ummartuaan do na mangaleon sian na manjalo. Ingot ma: Na manaburhon otik, otik do gotilonna; jala na manaburhon managam pasupasu, mangalap pasupasu di na manggotil.  Ganup ma nionjar ni rohana, unang ma sian muruk manang sian na so tarjua; ai dihaholongi Debata do na las roha mangalehon!  Alai marhuaso do Debata, mangusehon saluhut asiasi tu hamu, asa sandok tuk situtu di hamu jala marlobilobi hamu, laho patupahon saluhut ulaon na denggan;  hombar tu na tarsurat: "Na manaburi ibana, mangalehon tu angka na pogos; hot do hatigoranna i ro di salelenglelengna." (2 Kor.9:6-9). Disosoi apostel i huria i lam takkas mananda si Paulus dohot mangihuthon haburjuonna manghophop baritanauli. Disosoi Apostel i asa olo huria i manguji dirina sandiri atik na hot jongjong di baritanauli nasintong, jala tangiang ni apostel Paulus,  asa tung haru togu (sempurna) nasida. Akka on ma garis besar ni sipaingot ni apostel Paulus laho patoguhon haporseaon ni Huria Korintus.  (Molo di tikki marjamita, ndang hapajojoran ni parjamita sudena i tu sijamitaanna duapulu minit. Dipillit ma dia na tung mansai ampit sian sipaingot ni apostel Paulus i, na boi hona tu jamita sian 1 Kor.13:11-13: i ma na gabe alasan marlas ni roha, na gabe dalan asa lam sikkop / asa lam togu di parhuriaon, jala apoapo dia ma tung mansai rikkot nuaeng peopon ni huria sinuaeng; boha carana saroha-sapikkiran; mangaradoti dame; masitabian di bagasan umma nabadia, jala boha bahenon manjakkon pasupasu sian Jahowa (Jesus Kristus) pinasahat ni apostel Paulus).
3.      Hata loipos > loipon dipakke 55 hali di Padan Naimbaru, na marlapatan: na deba (Mat.22:6; 25:11; 27:49; Ul.AP.27:44; ) na asing (Luk.8:10; Ul.Ap.28:9; Rom 11:7; Luk.24:10; 1 Kor.7:12; 1 Kor.9:5; 1 Kor.11:34; 1 Kor.15:37; 2 Kor.12:13;Gal.2:13; Ep.2:3; 2Ptr 3:16; Pangk.20:5), na diatas ni i = na asingnari: Luk.12:26); nuaeng (Mat.26:56; Mrk.14:41; 2Tim 4:8(-); Heb.10:13 (-), dongan (Mark.16:13; Luk.18:9; Ul.AP.17:9; Plp.4:3; 1Tim5:20; donganna (Ul.Ap.2:37;),  ), na leban (Luk.18:11; Ul.Ap. 5:13; Rom 1:13; 2Kor.13:2; 1Tes.4:13; 1Tes.5:6 ),  saep (Ul.Ap. 27:20;), dukkon ni i (1 Kor.1:16; Gal.6:17; Ep.6:10 ), jumolo (1Kor.4:2), tu joloan on (1Kor.7:29), onpe (2 Kor.13:11), humaliang (Plp.1:13), akkup ni i (Plp.3:1; 4:8: 1Tes.4:1; 2Tes.3:1); na tading (Pangk.2:24; 3:2; 8:13; 9:20; 11:13; 12:17; 19:21). Didok si Hasan Sutanto, lapatan ni hata on di hata Indonesia: “yang lain, yang tertinggal; selanjutnya; mulai sekarang; lau; akhirnya; masih; sementara ini”, nang pe so sude akka lapatan on di pakke di Padan Naimbaru (PBIK II, 493). Molo naeng mangondolhon na rikkot dohononna tamba ni naung dipandokkoni, didok ma hata loipos (>loipon). Jadi mansai denggan do hata loipon di 2 Kor.13:11 lapathonon: na deba nari,...; asing ni i, ...; dongan ni i,...; dukkon ni i, ...; akkup ni i, ...; udutna.... Onpe dibahen LAI – BT terjemahanna di 1 Kor.13:11, ala dirajumi di bagian hata pangujungi ni Apostel Paulus na ma sidohononna. Hata Indonesiana: jadi,... Mansai arga ma tutu tangihonon ni huria i na nidok ni apostel Paulus on, umbahen didok ibana: Loipon, ai akka sidohononna songon udut ni akka naung pinatorangna di suratna i, on ma pudun ni sude naung pinatorang na i, asa ulahonon ni huria jala jakkonon nasida. Ai tu aha hata pinaganagana, ianggo tong do so ditakkup roha. Tu aha adong nawa cita, ianggo so tarida dipambahenan ni rakyat dohot pamarentana. Molo dung adong nawacita, loipon (dukkon ni i), tarida ma di programna, diulaon na nyata mambahen makmur rakyatna. Songon i ma rikkotna mandok : loipon! Udutna, tamba ni i, akkup ni i, asing ni i, onnnnn maaaa: .... (takkas torang ma dibahen siulaon, asa boi masiula ulaonna, hombar tu turgasna).
4.      Sai las ma rohamuna!, ninna si Paulus tu huria i. Las ma roha ni huria i, (1) ala adong dope Apostel Paulus mangalehon sipaingot dohot sipasingot tu nasida, na manogunogu nasida di dalan na sumintong sian akka dalan naung tinanda ni hajolmaon.(2) ala nunga boi nasida mambahen parhorongon  na masa di huria i gabe pasupasu tu pangoluon ni huria i. Ai ganup horong nunga marusaha mambahen asa sehat jala maju huria i. (3) Ala nunga lam boi disesa nasida “hakorintuson” sian ngolu ni huria, jala diganti nasida dohot ”hakristuson”. (4) Ala naung lam tu dengganna parsaoran nasida tu Apostel Paulus, jala gok las ni roha  ma  nasida molo dileon Tuhan i tikki di nasida pajumpang muse. (5) Ala nunga lam godang na satia marrumatangga, jala dao sian parmainanon akka ruas ni huria i. (5) Ala nunga lam tarida pengaruh nasida di masyarakat, jala ndang dimusui pamarenta nasida, jala Jahudi na sai manghasogohon nasida nunga diopopi pamarenta. (6) Ala nunga lam taratur nasida mangulahon ulaon nabadia songon pinodahaon ni apostel i. Godang dope alasan ni huria i marlas ni roha.
5.      Sai olo ma hamu patoguon ( gabe sikkop ma hamu/usahakanlah dirimu supaya sempurna). Nunga tung godang tutu naung diusahahon huria i laho pature dirina, parngoluonna dohot partondionna (haporseaonna dohot panghirimonna songon i haholongon nasida) hombar tu poda na nilehon ni Apostel i, alai dipangido apostel i dope asa olo nasida patoguon, asa lam eakan nasida hasikkopon (kesempurnaan) ni sude naung niusahahon nasida i. Ikkon gabe sikkop (sempurna) hatoguon ni haporseaon, hasatiaon, panghirimon, panghaholongion, hasadaon dohot hakompakon nasida. Mansai godang dope siulaon laho marbarita nauli, pararathon harajaon ni Tuhan Jesus Kristus, jala hasikkopon, hatoguon manang hasempurnaon ni parngoluon ni huria i do na gabe modal utama, naumporlu, mambahen boi sukses ulaon i. Asa sukses ulaon marbaritanauli, pajongjong akka huria ni Jesus Kristus, unang adong sian ruas ni huria i na gabe “retes” di haporseaon, panghirimon, haholongon, semangat, hakompakon, hasatiaon. Haporsukon na tinaon ni huria i pe, molo na ikkon ma marporsuk ala ni jahat ni portibi on dohot ala ni anti-Kristus/anti Kristen, ikkon ma sempurna haporsukon i, unang tanggungtanggung; jala ikkon ma togu ganup naporsea (siihuthon Jesus i) di haporseaonna, panghophoponna, hasadaonna, hakompakonna, panghaholongion dohot panghirimon dohot hasatiaonna nasida. Marlakku do nang tu huria sinuaeng on hata on. Tarlumobi tu akka dongan siihuthon Jesus na adong nuaeng di ibukota, songon Huria Korintus na adong di ibukota ni propinsi Akhaya tikki i.
6.      Sai olo ma hamu apoan. (Terimalah segala nasihatku) (sai olo ma hamu apulan). Molo adong na mandele, tangis-tangis ala adong parukkilon diae, apulan ma ibana. Molo adong na so olo mangallang indahanna, apoan ma ibana asa olo mangan. Molo adong na manjua manjalo na denggan, apoan ma ibana olo manjalosa. Molo adong na takkang, nasihatan (pasingoton) ma ibana asa unang sai takkang.  Nang pe naung diboto apostel Paulus naung mulai masuk tu roha ni huria Korintus akka sipasingotna dohot akka podana tu huria i, disosoi ibana do huria i asa tung sikkop manjalo sude akka naung ni podahonna marhite akka suratna i. Dalan tu hangoluan na denggan di tano on dohot tu hangoluan sogot di surgo hasonangan i do akka poda ni apostel Paulus i. Diarophon roha ni Apostel Paulus, tung songon boni ni siarum naung nisaburhon di tano na ugan ma Huria Korintus i, na mambahen martamba-tamba dope na denggan di sude panggulmiton ni ngolu ni jolma di kota na balga i, dohot sahat tu na humaliangna. Gabe boi huria i inganan ni akka pidong na marragam (ragam ni jolma) marasar jala marpinompari. Ala ni i do umbahen tung takkas Apostel Paulus mangapoi huria i. Hata apoapo, i ma hata na mansai lambok, na mangalehon semangat naimbaru, panukkolion dohot pangurupion na mansai manolong huria i mangolu denggan jala mangulahon missina.  Nang Huria Kristen sinuaeng, tung olo ma apoan asa marintegritas, mangolu denggan, mangulahon turgas sadenggan ni dengganna tung boha be borat ni tantangan na sai rongom ro sian anti-Kristen i.
7.      Sada ma pikkiranmuna (Sehati sepikir lah kamu) (Gorik: froneite; Latin: idem sapite). Sadar situtu do Apostel Paulus, ianggo parhorongon  na adong di Huria Korintus ndang sesa botul, alai ndang be manghorhon parbolatan di nasida. Nga boi gabe pasupasu tu huria i parhorongon i dibahen nasida. Alai asa lam humatop nasida maju, jala gabe pasupasu nasida tu sude na humaliang, jala gabe sitiruon nasida, ikkon boi do sada pikkiran nasida. Alai boha ma bahenon nasida i?  Nunga diajari jala dipodahon Apostel i, boha bahenonna boi sada pikkiran nasida, ndang pe asing-asing be horongna di huria i (misalna: adong horong sinintuaan ni St Andrea, adong horong sinintuaan ni St Petrus; sinintuaan ni St Paulus; sinintuaan ni St Apollos; sinintuaan ni St Poibe; sinintuaan ni St Maria; sinintuaan ni St Jakobus; dohot horong na asing nari dope). Ai nunga dipatudos Apostel Paulus, ia huria i songon sada pamatang do, jala goarna pe “pamatang ni Kristus” do. Mansai torop do akka bagian-bagianna (horongna), misalna: horong ulu (na uluna i ma Kristus), horong tangan; horong pat, horong butuha; horong tanggurung; dohot horong na asing dope). Sude na i sada do, nang pe asing-asing be turgasna. Horong ulu misalna: adong do disi: mata, igung, baba, pinggol, dila, huling-huling, utok-utok. Sudena tunduk tu Kristus, dung i masiboan ulaonna be ganup bagian ni ulu i, nang pe asing be panghatahon ni akka ulaonna be. Ai dila mandai do hata ni ulaonna; baba mangkudap do; mata marnida/ mamereng/ manaili do; utok-utok mamikkirhon do; igung manganggo do; pinggol mambege do; hulinghuling manghilala do. Songon i do di ganup horong ni pamatang i, i ma: di horong pat, horong tangan, horong butuha, horong tanggurung. Adong be bagian-bagianna. Jala ganup bagian adong hata ni ulaonna, na marasing-asing be. Asing-asing be do hata ni ulaonna be, alai ganup sian nasida mamboan pasupasu tu pamatang i, ndang holan tu horong i sandiri. Molo adong dua na sammassam (misalna: pat; tangan; pinggol; mata), ndang pagulut i di ulaonna; jala ndang masalisi akka horong i; alai gabe saling melengkapi do. Songon i do di huria,molo adong dua horong na sammassam (misalna: punguan ina; punguan ama; manang parkoor), ndatung pola ikkon pamateon deba punguan (horong) koor i, alai ikkon pangoluon do, alai ikkon boi nasida ndang marbada, jala ndang ala ni bada; jala boi nasida saling melengkapi. Adong do horong di pamatang i na ikkon holan sada, ndang boi dua. Misalna: utukutok; butuha; ateate. Songon i do di huria. Adong do horong na so boi dua sammassam di huria, misalna: Ketua majelis manang pimpinan huria.  Sian contoh nilehon ni apostel Paulus i, boi do takkas huria Korintus mambahen nasida “sada pikkiran”. Sada ni pikkiran nasida, taringot tu : mambahen huria i maju jala lam tamba ruasna; mambahen huria i takkas huria “ampuna ni Kristus”, huria na mar-ulu-hon Tuhan Jesus Kristus; mambahen huria i mamora di parartaon dohot di partondion; mambahen adong akka pagaran ni huria i. Huria Korintus boi do sapikkiran taringot tusi. Dung i ganup horong na adong di huria i, masibahen programna, rap masitungkoltungkolan nasida mangalului dana program. Molo hurang dana (hepeng), ndang sundat ulaon, ala ganup do nasida marlumba markorban dohot markurban. Taratur do marpungu akka wakil ni ganup horong na adong di huria i laho padomu akka “derap langkah” laho pamajuhon huria i, hombar tu sakkap naung sapikkiran nasida. Boi songon i ala sehat do “mangalir” mudar di pamatang i, sehat “mudar ni Kristus”( i ma HATA-Na) mangalir (mampanghorhon) di (tu) sude horong na adong di pamatang ni Kristus i.
8.      Radoti hamu ma dame i (dan hiduplah dalam damai sejahtera) (Gorik: eireneuete; Latin: pacem gabete). Nuaeng on nunga lam diboto hajolmaon di dia rikkotna radotan dame i. Radotan dame i di diriniba sandiri; radotan dame i tu (di) dongan jolma; radotan dame i tu portibi na humaliang iba; radotan dame i tu Debata na sinombaniba. Ala adong do dua massam dame, i ma dame na boi lehonon ni portibi on dohot dame na boi lehonon ni Jahowa (Jesus Kristus). Dame nadua massam on, rikkot do radotan di parngoluon ni jolma. Asa boi lestrari (kekal) dame nadilehon portibi on, ditingkathon ma dame i tu dame na dilehon Tuhan i. Ia dame nadilehon portibi on, sammassam sian detente, manang cease fire/genjatan senjata  manang moratorium manang parjanjian dame dope tingkatan ni i. Di tonga ni jolma na marbada alai mambahen dame na songon i, boi do pintor bikkas muse porang, jala prang i umposi sian porang naung salpu. Ai saleleng mandalani dame na nileon ni portibi on, sai masiasa gogona do akka na mardame i, ai sai tagam do rohana be naeng mapultak muse porang maralohon donganna na mardame i. Ai di dame nanileon ni portibi on, ndang adong (maol do) usaha mangagohon bonsir ni parbadaan i, jala ndang adong disi “pangampunion” ni hasalaan ni akka na marbada/marporang i. Molo di dame nadilehon Jahowa (Jesus Kristus) naumporlu diusahahon i ma mambutbut, mangagohon aha do urat manang bonsir ni parbadaan i. Dung disesa urat ni parbadaan i, dame nadipatupa ndang be detente, genjatan senjata, moratorium manang parjanjian dame; alai dame na takkas do, jala dibahen ndang parjanjian dame, alai parpadanan dame do. Dung dapot parpadanan dame i, akka namarbada/marporang hian pintor boi ma marsaor, jala ndang canggung-canggung, ai nunga masisesaan dosa nasida, jala nasida gabe boi rap manghatai asa sapikkiran (sapartahian) laho mambahen denggan akka hajolmaon di pihak-pihak naung marpadan mardame i. Di halak Batak Toba, umborat do uhuman tu na mangalanggar padan sian tu na mangalanggar janji. Gumodang do pasupasu tu na hot di padan sian nasa na hot di janji. Taringot tu janji didok do: Janji nipajanji-janji, molo niose janji, boi muse diulaki. I do umbahen adong “wib = waktu Indonesia Batak”, adong ehetan “janji kuli” (ndang janji koling, hansit roha ni halak koling annon). (Kuli sai marjanji do i ro di tikki na tepat, alai ndang hea ditepati janjina i. Molo nisukkun kuli i andigan tepatanna janjina, pintor dialusi do: “Marsogot! Ahu marjanji!” Hape marsogot na i tong ndang tepat waktu). Alai taringot tu padan didok do: “Dekke ni Sabulan, disi tonggina dohot tabona; akka siose padan, tu ripurna tu magona.”  Jadi, na mangose padan, nunga boi agoon, manang pisaton asa sesa ibana sian tano on. Boha bahenon ate, hata Batak “janji” adong do di hata Indonesia “janji”, alai ndang adong hata Indonesia na pas lapatanna tu hata Batak Toba “padan”. Hata Indonesia “janji” disarupahon do i dohot “sumpah”. Jala “sumpah” ndang dope manghamham lapatan ni “padan”.  Ndang dianjurhon Kristen “bersumpah” alai “berjanji” do, alai  mangolu di bagasan  “padan” do. Ikkon sahat do sieakan tu “padan”  molo ulahonon mangaradoti dame, songon pinangido ni Apostel Paulus. Marpadan iba tu diriniba, na ikkon bahenon nadumenggan tu diriniba. Marpadan dohot dongan jolma na ikkon bahenonna be kerukunan, hamenakon, hadengganon tu dongan jolma. Marpadan dohot portibi nahumaliang, na so jadi masisegaan. Marpadan dohot TUHAN, na so jadi ulakan mardosa, jala TUHAN menesa akka dosa na tarlanjur; rap patupahon hasonangan ni jolma di portibi on.
9.      Mangaradoti dame martujuan do i ninna Apostel Paulus “asa didongani Debata, Parholongroha jala Pardame i, hamu” (i ma akka siradoti dame i na adong dihuria i).  Ala mansai maol do mangaradoti dame ( i ma ulaon mamprakarsai dame; mangusahahon/mangula asa tarjadi dame i di bagasan padan; mangalestarihon dame naung disahaphon di bagasan padan i). Bayanghon ma maolna diula si Nelson Mandela patupa dame di Afrika Selatan, tikki mansai hebo dope politik apartheid di negara i. Bayanghon ma maolna mangula “dame nadipadanhon” di tongatonga ni hajolmaon namarragam agamana  di portibi on. Akka pamimpin agama na adong i, sahat tu saonari ndang adong dope namarsatolop mambahen “padan hadameon” di tongatonga ni akka pangihut ni agama-agama i. Alai nunga dicatat portibi on, manang ise pe na sai mangalakka laho mangaradoti dame i, tarida do sai didongani Debata Jahowa (Jesus Kristus), Parholong dohot Pardame i do. Tarmasuk tu akka nadidongani Tuhan i do di ulaon mangaradoti damei amanta Bishop Desmond Tutu, Yasser Arafat, Yitzak Rabin, A.A.Maramis, Sukarno, Muhammad Hatta, Roem-Royen, akka siula dame ni Protestan dohot Katolik na maneken padan dame di kota Muenster, Jerman, dung porang reformasi saleleng ni 30 taon (1630 dK). Mudah-mudahan ma Paus sinuaeng (Paus Francis) dohot sude gareja Lutheran marhite LWF, olo maneken padan dame na hot salelengna  di tikki parningotan 500 taon Reformasi Luther 2017 on. Tarbukka do nuaeng akka kesempatan tu akka paragama na marrragam i gabe tokoh siradoti dame, asa unang sai adong be sibakkar bagasjoro, teroris atas nama agama,  sibunu na so saagama dohot ibana; unang adong be namasiambatan diulaon paragamaon, di Indonesia on. Dijamin do pandonganion ni Jahowa (Jesus Kristus) tu akka jolma na songon i. Ganup ma maniru dohot manguduti ulaon patupa dame naung dipukka akka penganjur parjolo ni ganup agama, ai ganup do nasida nasihol di dame na hot. Jala ganup do Debata na sinomba ni manang paragama dia pe i, jala manang dia pe goar ni i dijou, Debata na sihol di dame na hot do i. Sala do molo sai adong na manjouhon goar ni Debatana hape laho marporang manang mambunu jolma na asing. Ndang Debata na sintong be Debata na songon i. Situndalhonon do Debata na sai rela goarNa dipanjoujouhon hape laho mangasa bada, laho marporang, laho mangasangi, laho mambunu, manjahati jolma na asing. Ndang hinata molo gabe adong phobia di jolma i, molo dibege dipanjoujouhon goar ni Debata i hape laho mambunu jolma na asing.  Molo Kristen manjouhon: Jesus!, ninna nanget, laho mangido tolong do di hagogotan,  ndang laho manusai jolma na asing. Donganan ni Tuhan i do marhite TondiNa i akka namangaradoti dame na sian TUHAN i.  
10.  Masitabian ma hamu marhitehite umma nabadia. (Berilah salam seorang kepada yang lain dengan cium yang kudus). Nunga gabe paradatan “umma nabadia” di tonga-tonga ni akka bangso semitis (Israel, Arab, Mesir, Libanon, Palestina) sahat tu nuaeng on. Nang di tonga-tonga ni halak Kristen pe di portibi on, nunga gabe hasomalan i. Molo pajumpang, pintor masiummaan, alai ndang masiummaan bibir, ai molo masiummaan bibir, gabe umma sexual na ma i, ndang badia be. Umma nabadia i ma umma na so pahehe nafsu sexual, alai tung takkas umma na patuduhon tulus ni roha na tung mardongan (maraleale) nasida di bagasan holong (agave) na sian Tuhan   do na masiummaan i. Umbahen didok Apostel Paulus ikkon di bagasan “umma nabadia” do umma ni halak Korintus i, asa mago do kesan “hakorintuson” sian nasida, jala takkas nasida patuduhon “hakristuson” di umma nasida i. Nang di tikki pamasumasuon parbagason pe, ikkon umma nabadia i do bahenon ni akka oroan i di jolo ni langgatan/di jolo ni pandita/huria i. Di jolo ni hatoropan pe, ndang sala i molo masiummaan marhite umma nabadia akka baoa tu baoa, borua tu borua. Dihaol, diumma hurumna manang bohina, marganti soring nasida. Sahali be pe nunga cukup i, unang pola tolu hali songon binaen ni akka partimur-tengah. Molo baoa tu borua do pajumpang di hatoropan (tarlumobi namarbao di halak Batak Toba), ummanasida nabadia cukup ma masilehonan tangan manang masitabian (naung jojot didok “masijalangan”, laho mandok “masisalaman”). Marhite umma nabadia i, diida halak ma na tung mansai hottot parsaoran ni akka pangihut ni Jesus Kristus i. Dao ma sian pangihut ni Jesus Kristus pangalaho na masiauaan, sai songon na so masitandaan,  molo pajumpang. Tung dipatarida ruas ni huria i ma, hahottoton ni paralealeon, parsahuriaon, pardonganon, holong, marhite umma nabadia i di jolo ni hatoropan, asa gabe manogu hajolmaon i gabe pangihut ni Jesus Kristus. Tanda na didongani Tondi Porbadia do akka jolma na tolap masiummaan marhite umma nabadia.
11.  Sada nari pangalaho sihasomalhonon di tongatonga ni siihuthon Jesus, i ma: masitongosan tabi. Na manongos tabi tu hamu saluhut akka na badia i, ninna Apostel Paulus. Nuaeng nunga lam mura ulaon na masitongosan tabi on, ala ni maju ni alat komunikasi nuaeng on. Adong ma i marhite surat, telegram, email, facebook, twitter, line, watsapp, hangout, telepon seluler, iPad dohot akka alat canggih na asing. Di akka surat-suratna tu huria i Apostel Paulus jotjot do manggoari akka nadipasahat tabina tu huria i. Di surat 2 Korintus on holan secara umum didok: “saluhut akka na badia i”. Patuduhon naung godang situtu do akka nabadia i, ndang hajojoranna be.  Marhite na mandok songon i, ndang adong be na lupa nanggo sada, na so dipasahat tabina. Jadi ndang holan tikki mandok hata, sai nigoaran akka goar ni pembesar na hadir di tempat i laho manghormati, dohot do tikki manurat, marfacebook, martwitter. Marhite na masitongosan tabi, boi do i manggerakkon akka namasitongosan tabi i laho mangula ulaon nadenggan, misalna mangurupi napogos na aso adong uang ubatna tikki marsahit, dohot mambahen akka ulaon na denggan na asing.  Tong do tanda na mangula Tondi Porbadia di akka jolma i, molo olo masitongosan tabi,  manang tikki mamakke alat komunikasi naasing, masitongosan tabi. Rikkot situtu do i, ai na masihaholongan do na masitongosan tabi. Jala akka namasihaholongan i do boi manguba portibi on tu na dumenggan.
12.  Ndang adong be natumabo sian molo dapotan hata pasupasuan iba sian dongan. Manutup suratna 2Korintus, hata pasupasuan do dipasahat Apostel Paulus tu huria Korintus: “Sai didongani asi ni roha ni Tuhan Jesus Kristus dohot holong ni roha ni Debata dohot parsaoran ni Tondi Parbadia ma hamu saluhutna!” (Kasih karunia Tuhan Yesus Kristus, dan kasih Allah, dan persekutuan Roh Kudus menyertai kamu sekalian) (Gorik: He charis tou kuriou Iesou Christou kai he agape tou theou kai he koinonia tou hagiou pneumatos meta panton humon. Latin: Gratia Domini Iesu Christi et caritas Dei et communicatio Sancti Spiritus cum omnibus vobis. Heber: Ḥesed ha’adȏn Yesȗ‘a hammašyiaḥ we’ahabat  ha’ælohyim wehitberȗt beruḥ haqqodeš ‘im cullekem) (Disalin dison di akka parhataan i, atik tung beha adong na giot naeng manghatahon hata pasupasuan on, di bagasan sada sian parhataan i, asa boi diapil). Hata pasupasuan on jotjot dipasahat pandita tikki mangujungi ulaon kebaktian. Ndang marmaksud Apostel Paulus laho mangganti hata pasupasuan nabinaen ni si Musa di 4 Musa 6:24-26. Alai asa tung takkas do tarida Jahowa Sitolusada i pasahathon pasupasuNa  tu ganup na mangihuthon Ibana di bagasan Yesus Kristus jala na marsaor tu hajolmaon marhite TondiNa i.  Hata pasupasuan on didok marrumang “votum” manang “kepastian”, ndang marrumang sihirimon. Jadi hurang tikkos do terjemahan Batak Toba i na mandok sai didongani. Ikkon songon di hata aslina i do: Asi ni roha ni Tuhan Jesus Kristus.... d.u. [meta = manggoki (di)] hamu saluhutna.
Di pasupasu ni Jahowa Sitolusada on, jumolo do didok Apostel Paulus “Jesus Kristus”, dung i, “Debata” (Ama), dung i “Tondi Porbadia”. Na disengaja Apostel Paulus do songon i urutanna, ndang songon urutan nidok ni Jesus tikki marsuru siseanna laho borhat mandidi di bagasan goar ni Jahowa (Ama, Anak dohot Tondi Porbadia, Mat.28:19-20). Alai molo adong pe namandok: Holong ni roha ni Debata Ama, asi ni roha ni Tuhan Jesus Kristus, dohot Parsaoran ni Tondi Porbadia ma manggoki hamu saluhutna”, tong do ndang marpanghurangi i. Alasan ni Apostel Paulus mambahen urutan na songon i, ala masirainan do akka binahen ni Jahowa Sitolusada i: Asi ni roha – holong – parsaoran, jala Apostel Paulus mamillit pasupasu “asi ni roha” i na tarlumobi ondolhonon.
Pasupasu  sijaloon ni huria i didok asi ni roha; holong; dohot parsaoran. Molo binoto hinakkam ni pasupasu on, antusan ma pangondolhonon di tikki mangkutip pasupasu on. Pasupasu aha ma hinakkamna molo didok Asi ni roha ni Tuhan Jesus Kristus? Asi ni roha manghamham lapatan ni “basabasa”, “denggan basa” , “silehonlehon”, “asiasi”,  “mauliate”. Di bagasan hata asi ni roha dirimpun ma sude nasa nabinahen ni Jahowa di bagasan Jesus Kristus, asa haru boi jolma i mulak marhasonangan, songon dimulana i di porlak na di Eden, jala asa boi mulus masuk jala mangolu di Eden (Firdaus/Paradeiso) na di surgo hasonangan i. Ala sai dosa do na mambahen sega ngolu ni jolma, jala tung so tolap ni jolma i do marhite gogona dohot hapistaranna palua dirina sian panggopgop (pembelengguan) ni dosa i, dibolokkon Tuhan Jesus ma dosa i sian diri ni jolma i jala digotap rante ni dosa i na sai manggopgop diri ni jolma i. Sudena i diula Jesus Kristus holan ala ni asi ni rohaNa, ndang ala na dipapujipuji jolma i Jesus umbahen na disesa/diampuni dosa i. Ala na digotap Jesus do sorop ni dosa i, jala lokkang dosa i sian diri ni jolma i, umbahen na dipuji jolma i Jesus. Jadi manang aha na porlu di jolma i saleleng ngoluna di tano on, parbue ni asi ni roha ni Jahowa di bagasan Jesus Kristus na ma sudena i.  Dung jolma i gabe jolma naung nisesaan dosana, nunga boi be jolma i mambahen manang aha pe  laho patupa na dumenggan tu ngoluna siganup ari, jala holan sada do subangna, i ma unang madabu jolma i tu dosa, di ganup pambahenanna i laho padenggan ngoluna siganup ari i. Asa unang madabu tu dosa, sai marpanukkun tu Jahowa (Jesus Kristus) ma jolma i, unang marpanukkun tu manang dia pe i na tinompa ni Jahowa (Jesus Kristus). Gumodang jala dumenggan do naboi lehonon ni Jahowa (Jesus Kristus) tu jolma i molo marpanukkun tu Jahowa (Jesus Kristus) jolma i, sian na boi leonon ni akka natinompa i tu jolma i. Misalna: Porlu di jolma i boi martempat tinggal dohot mangolu di Mars. Molo dipangido i tu Jahowa (Jesus Kristus), ndang holan tinggal dohot mangolu disi leononNa, dohot do hasonangan di jolma i di Mars. Naporlu, ndang adong dosa, tikki mangulahon ganup tahap ulaon sampe boi sahat di Mars jala manukkangi jabu disi, mambahen pabrik oksigen, dohot mambahen adong allangon. Dosa dison dohot do akka hasalaan teknik naboi manegai program i, manang “penghianatan” ni parkarejo, dohot na asing na marpardomuan tu ulaon i. Jadi ndang holan sikap na sala tu Jahowa (Jesus Kristus) dohonon dosa di akka ulaon pasaut sintasinta i. Di ganup tahap  ni ulaon i, molo na denggan diula, pasti do akkuan ni sude parsidohot tu ulaon i, na adong asi ni roha ni Jahowa (Tuhan Jesus Kristus) di bagasanna. Jadi mansai rikkot ma tutu dapotan asi ni roha jolma i di panggulmit ni ngoluna. Martua ma namananda Jesus Kristus Tuhan Parasi Roha, na manjakkon pasupasu asi ni roha sian Jesus Kristus.
Molo nijaha Bibel i jala niantusan isina,  boi simpulhonon do, na tung ala holong ni Jahowa (Debata Ama) do umbahen boi martahan hajolmaon sahat tu nuaeng on. Holong ni Jahowa do tu hajolmaon umbahen na disuru AnakNa Nasasada i patupa dohot pasahat asi ni roha tu hajolmaon i (Joh.3:16). Jahowa, Debata Parrimas, manguba hadirionNa dohot  pambahenanna tu hajolmaon gabe Jahowa (Debata) Parholong. Naaturan siripashononNa hajolmaon i, gabe diloas ibana mangolu di bagasan haluaon, malua (mardeka) sian dosa, sian pangago ni Sibolis, malua sian rohana na sai naeng manega donganna jolma dohot portibi na niingananna, ditopa muse gabe jolma na olo mangaramoti natinompa ni Jahowa, dohot manghaholongi donganna jolma. I ma pasupasu holong ni roha napinarsinta ni Apostel Paulus dapot jala daion ni huria Korintus (jolma na manjalo pasupasu on). Molo jolma na dapotan holong ni Jahowa (Ama ni Jesus Kristus), boi ma i bebas di bagas ni Jahowa, bebas di portibi on, alai habebasonna i ndang habebason na manegai, tung habebason laho mambahen (markaryahon) akka na denggan do. Hajolmaon na manghangoluhon holong ni Jahowa, i do bangso na dumenggan ngoluna dohot naummaju di segala bidang. Nunga tarbukti i, sahat tu nuaeng on.
Ndang sonang ngolu ni jolma molo so adong do namandongani. Tong dope hurang sonang ngolu ni jolma i, molo holan jolma dohot natinompa naasing do donganna. Ikkon dohot do “Debata” (=huaso na so tarkuasaan ni jolma i) dongan ni jolma i, baru pe sikkop dihilala jolma i ngoluna. Ala ni i do umbahen mansai rikkot  do adong parsaoran ni jolma dohot Debata. Ndang semangat jolma i mangolu di tano on ianggo so adong do naumbalga kuasana sian kuasa ni jolma i donganna di tano on. Mansai denggan tu jolma i molo Debata napinarsaoranna i Debata na manogunogu jolma i tu hadameon, tu hadengganon, dohot tu hasonangan ni jolma. Debata naloakon jala narintik do molo adong Debata na manogunogu jolma tu hasusaan jala laho masisusaan, molo marsaor jolma tu Debata na songon i. Di na mangalului parsaoran tu Debata jolma i, ro do Debata mandapothon jolma i marrumang Tondi Porbadia, asa dapot ni jolma i parsaoran na denggan, jala jolma i tarramoti di hangoluan na denggan. Nunga dipatorang Tuhan Jesus Kristus aha patupaon ni Tondi Porbadia molo marsaor jolma i dohot Tondi i. Tondi on manogunogu jolma napogos tu hamoraon, paluahon na tarhurung, mambahen marnida namapitung, malua akka naginosagosa, pasahat taon parasinirohaon, mangondihon jolma, mangapul; mangajari  portibi on taringot tu dosa dohot taringot tu hapintoron dohot taringot tu uhum; hasintongan. Sandok gabe akka jolma na gok “hikmat” (bisuk) do jolma na masuk tu parsaoran ni Tondi Porbadia. Pasupasu na songon i ma na sahat tu jolma i molo dihatahon pasupasu songon nanirumushon ni Apostel Paulus on. Martua ma jolma na marsaor dohot Debata di bagasan Tondi Porbadia ni Jahowa (Jesus Kristus). Amen.
Pematangsiantar, 11 Agustus 2016. Pdt. Langsung Maruli Basa Sitorus (Pdt. LaMBas).