EVANGELIUM TU MINGGU TRINITAS (MINGGU UEM) TGL. 11 JUNI 2017
2 KORINTUS 13:11-13
13:11 Onpe, ale angka dongan, sai las ma
rohamuna, sai olo ma hamu patoguon jala apoan, sada ma pingkiranmuna; radoti hamu ma dame i, asa
didongani Debata, Parholongroha jala Pardame i, hamu!
13:12 Masitabian ma hamu marhitehite umma na
badia. Na manongos tabi tu hamu saluhut angka na badia i.
13:13 Sai didongani asi ni roha ni Tuhan Jesus
Kristus dohot holong ni roha ni Debata dohot parsaoran ni Tondi Parbadia ma
hamu saluhutna!
Teks/Terjemahan:
Molo dibandinghon
terjemahan ni turpuk on di hata Indonesia (LAI-TB) dohot di hata Batak Toba
(LAI-BT), adong do na ikkon pahantuson, tarlumobi di ayat 11a i. Hata Batak
Toba didok: “Onpe, ale angka dongan, sai las ma rohamuna, sai olo ma hamu
patoguon jala apoan,”; di hata Indonesia didok: “Akhirnya, saudara-saudaraku, usahakanlah dirimu supaya sempurna. Terimalah
segala nasihatku!”. Di hata Gorik didok: “loipon, adelfoi, chairete,
katartizesthe, parakaleisthe”(= akkup ni
i, ale akka dongan, marlas ni roha ma hamu, gabe sikkop ma hamu, olo ma hamu apulan/akhirnya, hai saudara-saudara,
bersukacitalah, jadilah sempurna, terhiburlah); hata Latin: De cetero,
frates, gaudete, perfecti estote, exhortamini invicem, (= akhirnya,
saudara-saudara, bergembiralah, usahakan sempurna, terimalah anjuranku).” Terjemahan
Batak Toba “patoguon” dibahen lapatan ni hata katartizesthe; jala hata “apoan” songon terjemahan ni parakaleisthe.Akka terjemahan na ikkon
antusan sian lapatan ni hata Gorik i do na dua hata Batak Toba i.
TONDI PORBADIA
MANDONGANI HURIANA
1.
Hamuna
nahinaholongan di bagasan holong na sian Tuhanta Yesus Kristus. Turpuk jamita
evangelium tu hita di minggu trinitas on dienet sian tolu ayat parpudi di Surat
Napaduahon ni Apostel Paulus tu Huria
Korintus (On Epistel di minggu trinitas taon 2014). Marrumang hata pengujungi (panutup), mardongan
sosososo, masipasahatan tabi, dohot hata pasupasuan. Mansai lambok hata ni apostel i tu huria i. Diingot ibana do
hata ni Tuhan na mandok: “Martua ma halak na lambok roha, ai teanon nasida do
tano on”, (Mat.5:5). Diingot apostel i naginuruhonna sian Psalmen i na mandok: “Alai
sai na teanon ni angka parlambohi do sogot tano i, jala hahilashononna hinadeak
ni hadameon” (Psalm 37:11). Tung halambokon i do tutu na boi manghamonanghon
mansai torop jolma gabe pangihut ni Kristus, jala asa tongtong nasida hot di
haporseaon, panghirimon dohot haholongon pinodahon ni Tuhan i. Dung masitongosan surat apostel i dohot huria
i, dapot ni apostel Paulus do na songon i di Huria Korintus. Dung mansai godang
poda dohot ajar ni Barita Nauli dipasahat apostel i tu huria i di suratna na
parjolo (surat andorang so surat 1 Korintus na di Bibel i) tu huria Korintus,
mardongan halambokon alai tajom, boi do dihamonanghon ibana Huria Korintus
satia tu Jesus Kristus dohot hot di parsaoran nauli maradophon apostel Paulus. Tung
diparsinta roha ni Apostel Paulus do adong hadameon ni huria dohot hadameon ni
partondion di tongatonga ni Huria Korintus, dung salpu na gaor i nasida ala ni
akka na marhorong-horong (sahat tu na gabe marbolat) di huria (adong horong ni
si Paulus, horong ni si Apolos, horong ni si Kefas, horong ni si Kepas dohot
horong ni Kristus. Ala so diboto nasida mamakke parhorongon i gabe pasupasu tu
ngolu ni huria, gabe marhangaluton huria i. Alai dung ro sipaingot, diantusi
nasida ma na boi do hape gabe pasupasu
bahenon ni huria tu ngoluna molo adong parhorongon di huria i. Boi dibahen
“parhorongon” ndang maningkat gabe parbolatan. Dihamauliatehon Apostel Paulus do tu Tuhan i,
ala boi do diatasi huria Korintus akka parbolatbolatan na masa di tongatonga
nasida. Hot di nasida panindangion na taringot tu Kristus i, songon nahinirim
ni roha ni apostel i na didokna di suratna na 1 Kor.1:6.
2. Porlu do jolo takkas botoon akka
dia ma dipodahon, jala diparulakulakkon si Paulus podana, na rikkot jaloon jala
peopon ni huria i, laho manjujui huria i mambahen ngoluna sikkop, asa tarjakkon
nasida akka pasupasu na sian Debata, Sitolusada i. Di na masa parhorongon di
huria Korintus, dipodahon apostel Paulus, asa sude horong i patunduk diri tu
silang ni Kristus i, ndang tu akka poda pandidion, manang tu poda hajahudion
manang poda hagorikon (1 Kor.1:10-17). Nang pe haotoon silang i dietong jolma
(Gorik), di akka na laho mago ma i, manang “partuktukan” (di halak Jahudi) (di
akka na so olo paluaon ma i), alai tung bisuk dohot hagogoon ni Jahowa do i,
jala ikkon mangasahon i do huria di parngoluonna. Kristus i do fundasi ni ngolu
bahenon. Tuhan i do na manontuhon ise na sala ise na sintong, ala ni i huria
ndang masiuhumuhuman, ai TUHAN i do Panguhum. Ipe di ari paruhuman i do i
patuduhononna. “Nuaeng on” ikkon masipasintong-sintongan do. Asa boi songon i,
ikkon ganup ma masipaturoru dirina be. Molo adong nadiinsahi ala ni Kristus i,
mamasumasu ma na diinsahi i. Dipasingot si Paulus asa unang be dosa i
manggopgop di ngolu ni Huria Korintus. Naung tarbarita do Korintus on ala ni
gok ni parmainanon (percabulan) na masa
di bagasnna, sampe molo didok jolma “hakorintuson” marlapatan do i: tung akka
pangalaho parmainanon (percabulan) ma
i. Ikkon gantion ni sude ruas ni Huria Korintus pangalaho i dohot
“hakristuson”, na marlapatan: tung akka pangalaho nabadia, namarmoral, na
sintong hombar tu poda ni Kristus, sude pangalaho ni huria i jala nasida mampengaruhi ngolu ni jolma di
Korintus. Parjuanghonon ni huria i ma sampe budaya uruuru “hakorintuson” naung
dicaphon tu halak Korintus, marganti gabe budaya/pangalaho “hakristuson” i ma
budaya pamujion tu halak Korintus i, ala pengaruh ni hakristenon nasida (jaha 1
Kor. 1-5). Asa dao ruas ni huria i sian pangalaho parmainanon, ganup ma baoa mangoli
sada boru jala satia ibana marripehon i. Ganup “isteri”(ina) setia ma tu “suami”(harajaan)-na,
dohot sabalikna. Deba sian nanidokna on, namangulakkon na ma si Paulus, ai
nunga hea i dipaingothon ibana (taringot tu asa unang marmainan) di suratna adorang so surat 1 Korintus on (
diulakkon di 1 Kor.6:14-7:1). Dipaingot apostel Paulus, asa molo adong ruas
sama ruas marparkaro, unang ma dilului hasintongan marhite na lao maruhum tu
akka sipargeduk (hakim na adong ni pengadilan negeri tikki i), alai ikkon ma tu
huria i mangalualu, jala huria i ikkon tolap mambahen hasintongan na sasintong
ni sintongna sijaloon ni na marparkaro i. Dipasingot apostel Paulus asa akka
naung tarsunat di hajahudion manang ndang tarsunat ala agama na so mananda
sunat agamana hian andorang so tardidi gabe siihuthon Kristus, unang pola laho
operasi plastik pasuang sibursibur naung disunat i, manang operasi plastik
manggotap sibursibur na adong di ibana. “Ia songon i ganup, di na tarjou i
ibana, laos songon i ma ibana tongtong” (1 Kor.7:20), ninna si Paulus. Huria na
baru tubu i (jongjong taon 50 dK) dihaliangi akka hasipelebeguon na mansai gogo
dope. Ala ni i dipaingot Apostel Paulus asa bolonghonon ni ganup ruas
haporseaon hasipelebeguon sian dirina be, ia tung pe diallang ibana dope akka pelean tu akka
begu/dewa-dewi i, alai unang be diallang
sipanganon na songon i ianggo gabe partuktukan di dongan. Ndang mardosa ianggo
holan mangallang sipanganon do (1Kor.6-8).
Dipaingot si Paulus do huria i asa maniru jala mangihuthon apostel na
songon ibana (1 Kor.9). Huria i nunga gabe natinompa naimbaru, gabe Israel
naimbaru, ala ni i unang be mulak tu natinompa na leleng dohot tu Israel naung
mumut i. Dipaingot do asa ganup parompuan ikkon ma marsaongsaong (markerudung)
molo di hatoropan, nang pe naung markerudung do i nian ala naung ganjang
obukna. Jala ndang rikkot parsoalhonon, parompuan markerudung manang so
markerudung. Na rikkot, ganup parompuan i tong pasangaphon TUHAN (Yesus
Kristus) tikki martutup obuk manang so martutup obuk. Tikki marulaon nabadia pe
unang adong na mabuk (tenggen), ai nabadia do ulaon i. Jadi ikkon badia sude.
Unang adong na marparmeammeam ulaon nabadia i, ai daging dohot mudar ni Kristus
mardongan hata ni Tuhan Jesus Kristus do sijaloon disi. Asa gabe hangoluan
Ulaon Nabadia i, ndang gabe hamatean tu akka parsidohot. Hasadaon ni huria
ikkon songon hasadaon ni pamatang na mansai godang ruasna, luar- dalam.
Marragam alai sada. Diihot holong agave naung dipatuduhon Jesus songon dia (1
Kor.10-13). Marragam do akka silehonlehon ni Jahowa tu jolma, alai sude ikkon
sada dohot pasadahon huria i; jala ala ni i ikkon atur ma di akka di akka
parpunguan mambahen akka silehonlehon i gabe pamujian di Jahowa jala mambangun
huria i, ndang boi masisolukkon solukna. Dipatardas Apostel Paulus taringot tu
haheheon ni Kristus, na gabe patumonaan ni haheheon ni hajolmaon di ajal ni
hasiangan on. Ala sundat do Apostel i ro
manopot Huria Korintus, surat na ma ditongos laho manogunogu nasida. Surat na
parade hinsa/hiras ni roha (2 Kor.2:3.4.9). Ndang gabe bagian ni Bibel surat
nidok na on. Alai di surat 2 Korintus, diarbis apostel i do aha na hea didok
ibana di suratna on (2 Kor.10:1-13:10: Taringot tu haapostelonna). Nunga mulak
denggan parsaoran ni huria Korintus dohot apostel Paulus, jala mardongan las ni
roha ibana manongos surat 2 Korintus on (surat na paopathon na ma on ditongos
ibana tu huria Korintus). Sian naopat surat i, dua masuk tu Bibel, dua ndang
masuk tu Bibel. Ala surat parjolo dohot patoluhon ndang dapot be. Di 2 Korintus
dipaingothon Apostel Paulus do huria i: Mauliate ni rohana mamereng parhuriaon
di Korintus, na dirajumi rohana na dohot do nasida manghilala naniae ni apostel
i manghophop barita nauli. Sikkat ni dirina ma surat 2 Korintus on asa boi
nasida muse rap marlas ni roha. Dipaingothon
na ikkon siampunan do akka parsala. Ikkon gabe akka parhobas ni padan naimbaru
ma sude pangula ni huria. Tung na so olo marnaloja (ndang olo tawar hati) mambaritahon barita nauli i
dohot mamparjuanghon hasintonganna, ia tung pe ikkon sampe agoan hosa. Parhobas
ni padan naimbaru laos parhobas ni pardengganan akka naung natinompa naimbaru
di bagasan Kristus. I do diula si Paulus. Dipaingothon apostel i asa tuntas
bahenon ni Huria Korintus na so adong be hasipelebeguon di ngolu nasida, asa
tung haru rimpas habadiaon nasida dohot biar nasida mida Jahowa (Yesus Kristus).
Pos roha ni apostel Paulus masileonan roha huria dohot ibana, asa jumpa las ni
roha sikkat ni arsak ni roha. Akka parhobas ni padan naimbaru, parhobas
pardengganan, ikkon do gabe parhobas ni haholongon. Ala ni i do umbahen
sarihonon akka huria napogos (songon na di Jerusalem). Ummartuaan do na
mangaleon sian na manjalo. “Ingot ma: Na manaburhon otik,
otik do gotilonna; jala na manaburhon managam pasupasu, mangalap pasupasu di na
manggotil. Ganup ma nionjar ni rohana,
unang ma sian muruk manang sian na so tarjua; ai dihaholongi Debata do na las
roha mangalehon! Alai marhuaso do
Debata, mangusehon saluhut asiasi tu hamu, asa sandok tuk situtu di hamu jala
marlobilobi hamu, laho patupahon saluhut ulaon na denggan; hombar tu na tarsurat: "Na manaburi
ibana, mangalehon tu angka na pogos; hot do hatigoranna i ro di
salelenglelengna." (2 Kor.9:6-9). Disosoi apostel i huria i lam takkas
mananda si Paulus dohot mangihuthon haburjuonna manghophop baritanauli. Disosoi
Apostel i asa olo huria i manguji dirina sandiri atik na hot jongjong di
baritanauli nasintong, jala tangiang ni apostel Paulus, asa tung haru togu (sempurna) nasida. Akka on ma garis besar ni sipaingot ni apostel
Paulus laho patoguhon haporseaon ni Huria Korintus. (Molo di tikki marjamita, ndang hapajojoran ni
parjamita sudena i tu sijamitaanna duapulu minit. Dipillit ma dia na tung
mansai ampit sian sipaingot ni apostel Paulus i, na boi hona tu jamita sian 1
Kor.13:11-13: i ma na gabe alasan marlas ni roha, na gabe dalan asa lam sikkop
/ asa lam togu di parhuriaon, jala apoapo dia ma tung mansai rikkot nuaeng
peopon ni huria sinuaeng; boha carana saroha-sapikkiran; mangaradoti dame;
masitabian di bagasan umma nabadia, jala boha bahenon manjakkon pasupasu sian
Jahowa (Jesus Kristus) pinasahat ni apostel Paulus).
3. Hata
loipos > loipon dipakke 55 hali di Padan Naimbaru, na marlapatan: na deba (Mat.22:6; 25:11; 27:49;
Ul.AP.27:44; ) na asing (Luk.8:10;
Ul.Ap.28:9; Rom 11:7; Luk.24:10; 1 Kor.7:12; 1 Kor.9:5; 1 Kor.11:34; 1
Kor.15:37; 2 Kor.12:13;Gal.2:13; Ep.2:3; 2Ptr 3:16; Pangk.20:5), na diatas ni i = na asingnari:
Luk.12:26); nuaeng (Mat.26:56;
Mrk.14:41; 2Tim 4:8(-); Heb.10:13 (-), dongan
(Mark.16:13; Luk.18:9; Ul.AP.17:9; Plp.4:3; 1Tim5:20; donganna (Ul.Ap.2:37;), ), na
leban (Luk.18:11; Ul.Ap. 5:13; Rom 1:13; 2Kor.13:2; 1Tes.4:13; 1Tes.5:6 ), saep (Ul.Ap. 27:20;), dukkon ni i (1 Kor.1:16; Gal.6:17; Ep.6:10 ), jumolo (1Kor.4:2), tu joloan
on (1Kor.7:29), onpe (2
Kor.13:11), humaliang (Plp.1:13), akkup ni i (Plp.3:1; 4:8: 1Tes.4:1;
2Tes.3:1); na tading (Pangk.2:24;
3:2; 8:13; 9:20; 11:13; 12:17; 19:21). Didok si Hasan Sutanto, lapatan ni hata
on di hata Indonesia: “yang lain, yang tertinggal; selanjutnya; mulai sekarang;
lau; akhirnya; masih; sementara ini”, nang pe so sude akka lapatan on di pakke
di Padan Naimbaru (PBIK II, 493). Molo naeng mangondolhon na rikkot dohononna
tamba ni naung dipandokkoni, didok ma hata loipos
(>loipon). Jadi mansai denggan do
hata loipon di 2 Kor.13:11
lapathonon: na deba nari,...; asing ni i, ...; dongan ni i,...; dukkon ni i,
...; akkup ni i, ...; udutna.... Onpe
dibahen LAI – BT terjemahanna di 1 Kor.13:11, ala dirajumi di bagian hata
pangujungi ni Apostel Paulus na ma sidohononna. Hata Indonesiana: jadi,... Mansai arga ma tutu tangihonon
ni huria i na nidok ni apostel Paulus on, umbahen didok ibana: Loipon, ai akka sidohononna songon udut
ni akka naung pinatorangna di suratna i, on ma pudun ni sude naung pinatorang
na i, asa ulahonon ni huria jala jakkonon nasida. Ai tu aha hata pinaganagana,
ianggo tong do so ditakkup roha. Tu aha adong nawa cita, ianggo so tarida
dipambahenan ni rakyat dohot pamarentana. Molo dung adong nawacita, loipon (dukkon ni i), tarida ma di
programna, diulaon na nyata mambahen makmur rakyatna. Songon i ma rikkotna
mandok : loipon! Udutna, tamba ni i,
akkup ni i, asing ni i, onnnnn maaaa: .... (takkas torang ma dibahen siulaon,
asa boi masiula ulaonna, hombar tu turgasna).
4. Sai las ma rohamuna!, ninna
si Paulus tu huria i. Las ma roha ni huria i, (1) ala adong dope Apostel Paulus
mangalehon sipaingot dohot sipasingot tu nasida, na manogunogu nasida di dalan
na sumintong sian akka dalan naung tinanda ni hajolmaon.(2) ala nunga boi
nasida mambahen parhorongon na masa di
huria i gabe pasupasu tu pangoluon ni huria i. Ai ganup horong nunga marusaha
mambahen asa sehat jala maju huria i. (3) Ala nunga lam boi disesa nasida
“hakorintuson” sian ngolu ni huria, jala diganti nasida dohot ”hakristuson”.
(4) Ala naung lam tu dengganna parsaoran nasida tu Apostel Paulus, jala gok las
ni roha ma nasida molo dileon Tuhan i tikki di nasida
pajumpang muse. (5) Ala nunga lam godang na satia marrumatangga, jala dao sian
parmainanon akka ruas ni huria i. (5) Ala nunga lam tarida pengaruh nasida di
masyarakat, jala ndang dimusui pamarenta nasida, jala Jahudi na sai
manghasogohon nasida nunga diopopi pamarenta. (6) Ala nunga lam taratur nasida
mangulahon ulaon nabadia songon pinodahaon ni apostel i. Godang dope alasan ni
huria i marlas ni roha.
5. Sai olo ma hamu patoguon ( gabe
sikkop ma hamu/usahakanlah dirimu supaya
sempurna). Nunga tung godang tutu naung diusahahon huria i laho pature
dirina, parngoluonna dohot partondionna (haporseaonna dohot panghirimonna
songon i haholongon nasida) hombar tu poda na nilehon ni Apostel i, alai dipangido
apostel i dope asa olo nasida patoguon, asa lam eakan nasida hasikkopon (kesempurnaan) ni sude naung niusahahon
nasida i. Ikkon gabe sikkop (sempurna)
hatoguon ni haporseaon, hasatiaon, panghirimon, panghaholongion, hasadaon dohot
hakompakon nasida. Mansai godang dope siulaon laho marbarita nauli, pararathon
harajaon ni Tuhan Jesus Kristus, jala hasikkopon, hatoguon manang hasempurnaon
ni parngoluon ni huria i do na gabe modal utama, naumporlu, mambahen boi sukses
ulaon i. Asa sukses ulaon marbaritanauli, pajongjong akka huria ni Jesus
Kristus, unang adong sian ruas ni huria i na gabe “retes” di haporseaon,
panghirimon, haholongon, semangat, hakompakon, hasatiaon. Haporsukon na tinaon
ni huria i pe, molo na ikkon ma marporsuk ala ni jahat ni portibi on dohot ala
ni anti-Kristus/anti Kristen, ikkon ma sempurna haporsukon i, unang
tanggungtanggung; jala ikkon ma togu ganup naporsea (siihuthon Jesus i) di haporseaonna,
panghophoponna, hasadaonna, hakompakonna, panghaholongion dohot panghirimon dohot
hasatiaonna nasida. Marlakku do nang tu huria sinuaeng on hata on. Tarlumobi tu
akka dongan siihuthon Jesus na adong nuaeng di ibukota, songon Huria Korintus
na adong di ibukota ni propinsi Akhaya tikki i.
6. Sai olo ma hamu apoan. (Terimalah segala nasihatku) (sai olo ma
hamu apulan). Molo adong na mandele, tangis-tangis ala adong parukkilon diae, apulan
ma ibana. Molo adong na so olo mangallang indahanna, apoan ma ibana asa olo
mangan. Molo adong na manjua manjalo na denggan, apoan ma ibana olo manjalosa. Molo
adong na takkang, nasihatan
(pasingoton) ma ibana asa unang sai takkang. Nang pe naung diboto apostel Paulus naung
mulai masuk tu roha ni huria Korintus akka sipasingotna dohot akka podana tu
huria i, disosoi ibana do huria i asa tung sikkop manjalo sude akka naung ni podahonna
marhite akka suratna i. Dalan tu hangoluan na denggan di tano on dohot tu hangoluan
sogot di surgo hasonangan i do akka poda ni apostel Paulus i. Diarophon roha ni
Apostel Paulus, tung songon boni ni siarum naung nisaburhon di tano na ugan ma
Huria Korintus i, na mambahen martamba-tamba dope na denggan di sude
panggulmiton ni ngolu ni jolma di kota na balga i, dohot sahat tu na
humaliangna. Gabe boi huria i inganan ni akka pidong na marragam (ragam ni jolma) marasar jala marpinompari. Ala ni i do umbahen tung takkas Apostel
Paulus mangapoi huria i. Hata apoapo, i ma hata na mansai lambok, na mangalehon
semangat naimbaru, panukkolion dohot pangurupion na mansai manolong huria i
mangolu denggan jala mangulahon missina. Nang Huria Kristen sinuaeng, tung olo ma apoan
asa marintegritas, mangolu denggan, mangulahon turgas sadenggan ni dengganna
tung boha be borat ni tantangan na sai rongom ro sian anti-Kristen i.
7. Sada ma pikkiranmuna (Sehati sepikir lah kamu) (Gorik: froneite; Latin: idem sapite). Sadar situtu do Apostel Paulus, ianggo
parhorongon na adong di Huria Korintus
ndang sesa botul, alai ndang be manghorhon parbolatan di nasida. Nga boi gabe
pasupasu tu huria i parhorongon i dibahen nasida. Alai asa lam humatop nasida
maju, jala gabe pasupasu nasida tu sude na humaliang, jala gabe sitiruon
nasida, ikkon boi do sada pikkiran nasida. Alai boha ma bahenon nasida i? Nunga diajari jala dipodahon Apostel i, boha
bahenonna boi sada pikkiran nasida, ndang pe asing-asing be horongna di huria i
(misalna: adong horong sinintuaan ni St Andrea, adong horong sinintuaan ni St
Petrus; sinintuaan ni St Paulus; sinintuaan ni St Apollos; sinintuaan ni St
Poibe; sinintuaan ni St Maria; sinintuaan ni St Jakobus; dohot horong na asing
nari dope). Ai nunga dipatudos Apostel Paulus, ia huria i songon sada pamatang
do, jala goarna pe “pamatang ni Kristus” do. Mansai torop do akka bagian-bagianna
(horongna), misalna: horong ulu (na uluna i ma Kristus), horong tangan; horong
pat, horong butuha; horong tanggurung; dohot horong na asing dope). Sude na i
sada do, nang pe asing-asing be turgasna. Horong ulu misalna: adong do disi:
mata, igung, baba, pinggol, dila, huling-huling, utok-utok. Sudena tunduk tu
Kristus, dung i masiboan ulaonna be ganup bagian ni ulu i, nang pe asing be panghatahon
ni akka ulaonna be. Ai dila mandai do hata ni ulaonna; baba mangkudap do; mata
marnida/ mamereng/ manaili do; utok-utok mamikkirhon do; igung manganggo do;
pinggol mambege do; hulinghuling manghilala do. Songon i do di ganup horong ni
pamatang i, i ma: di horong pat, horong tangan, horong butuha, horong
tanggurung. Adong be bagian-bagianna. Jala ganup bagian adong hata ni ulaonna,
na marasing-asing be. Asing-asing be do hata ni ulaonna be, alai ganup sian
nasida mamboan pasupasu tu pamatang i, ndang holan tu horong i sandiri. Molo
adong dua na sammassam (misalna: pat; tangan; pinggol; mata), ndang pagulut i
di ulaonna; jala ndang masalisi akka horong i; alai gabe saling melengkapi do. Songon i do di huria,molo adong dua horong na
sammassam (misalna: punguan ina; punguan ama; manang parkoor), ndatung pola
ikkon pamateon deba punguan (horong) koor i, alai ikkon pangoluon do, alai
ikkon boi nasida ndang marbada, jala ndang ala ni bada; jala boi nasida saling melengkapi. Adong do horong di
pamatang i na ikkon holan sada, ndang boi dua. Misalna: utukutok; butuha;
ateate. Songon i do di huria. Adong do horong na so boi dua sammassam di huria,
misalna: Ketua majelis manang pimpinan huria.
Sian contoh nilehon ni apostel Paulus i, boi do takkas huria Korintus
mambahen nasida “sada pikkiran”. Sada ni pikkiran nasida, taringot tu : mambahen
huria i maju jala lam tamba ruasna; mambahen huria i takkas huria “ampuna ni
Kristus”, huria na mar-ulu-hon Tuhan Jesus Kristus; mambahen huria i mamora di
parartaon dohot di partondion; mambahen adong akka pagaran ni huria i. Huria
Korintus boi do sapikkiran taringot tusi. Dung i ganup horong na adong di huria
i, masibahen programna, rap masitungkoltungkolan nasida mangalului dana
program. Molo hurang dana (hepeng), ndang sundat ulaon, ala ganup do nasida
marlumba markorban dohot markurban. Taratur do marpungu akka wakil ni ganup horong
na adong di huria i laho padomu akka “derap
langkah” laho pamajuhon huria i, hombar tu sakkap naung sapikkiran nasida. Boi
songon i ala sehat do “mangalir” mudar di pamatang i, sehat “mudar ni Kristus”(
i ma HATA-Na) mangalir (mampanghorhon) di (tu) sude horong na adong di pamatang
ni Kristus i.
8. Radoti hamu ma dame i (dan hiduplah dalam damai sejahtera)
(Gorik: eireneuete; Latin: pacem gabete). Nuaeng on nunga lam
diboto hajolmaon di dia rikkotna radotan dame i. Radotan dame i di diriniba
sandiri; radotan dame i tu (di) dongan jolma; radotan dame i tu portibi na
humaliang iba; radotan dame i tu Debata na sinombaniba. Ala adong do dua massam
dame, i ma dame na boi lehonon ni portibi on dohot dame na boi lehonon ni
Jahowa (Jesus Kristus). Dame nadua massam on, rikkot do radotan di parngoluon
ni jolma. Asa boi lestrari (kekal) dame nadilehon portibi on,
ditingkathon ma dame i tu dame na dilehon Tuhan i. Ia dame nadilehon portibi
on, sammassam sian detente, manang cease fire/genjatan senjata manang moratorium manang parjanjian dame dope tingkatan ni i. Di tonga ni jolma na marbada
alai mambahen dame na songon i, boi do pintor bikkas muse porang, jala prang i umposi
sian porang naung salpu. Ai saleleng mandalani dame na nileon ni portibi on,
sai masiasa gogona do akka na mardame i, ai sai tagam do rohana be naeng
mapultak muse porang maralohon donganna na mardame i. Ai di dame nanileon ni
portibi on, ndang adong (maol do) usaha mangagohon bonsir ni parbadaan i, jala
ndang adong disi “pangampunion” ni hasalaan ni akka na marbada/marporang i. Molo
di dame nadilehon Jahowa (Jesus Kristus) naumporlu diusahahon i ma mambutbut,
mangagohon aha do urat manang bonsir ni parbadaan i. Dung disesa urat ni
parbadaan i, dame nadipatupa ndang be detente, genjatan senjata, moratorium
manang parjanjian dame; alai dame na takkas do, jala dibahen ndang parjanjian
dame, alai parpadanan dame do. Dung
dapot parpadanan dame i, akka namarbada/marporang hian pintor boi ma marsaor,
jala ndang canggung-canggung, ai nunga masisesaan dosa nasida, jala nasida gabe
boi rap manghatai asa sapikkiran (sapartahian) laho mambahen denggan akka
hajolmaon di pihak-pihak naung marpadan mardame i. Di halak Batak Toba, umborat
do uhuman tu na mangalanggar padan sian tu na mangalanggar janji. Gumodang do
pasupasu tu na hot di padan sian nasa na hot di janji. Taringot tu janji didok
do: Janji nipajanji-janji, molo niose janji, boi muse diulaki. I do umbahen
adong “wib = waktu Indonesia Batak”, adong ehetan “janji kuli” (ndang janji
koling, hansit roha ni halak koling annon). (Kuli sai marjanji do i ro di tikki
na tepat, alai ndang hea ditepati janjina i. Molo nisukkun kuli i andigan
tepatanna janjina, pintor dialusi do: “Marsogot! Ahu marjanji!” Hape marsogot
na i tong ndang tepat waktu). Alai taringot tu padan didok do: “Dekke ni
Sabulan, disi tonggina dohot tabona; akka siose padan, tu ripurna tu magona.” Jadi, na mangose padan, nunga boi agoon,
manang pisaton asa sesa ibana sian tano on. Boha bahenon ate, hata Batak “janji”
adong do di hata Indonesia “janji”, alai ndang adong hata Indonesia na pas
lapatanna tu hata Batak Toba “padan”. Hata Indonesia “janji” disarupahon do i
dohot “sumpah”. Jala “sumpah” ndang dope manghamham lapatan ni “padan”. Ndang dianjurhon Kristen “bersumpah” alai
“berjanji” do, alai mangolu di
bagasan “padan” do. Ikkon sahat do
sieakan tu “padan” molo ulahonon
mangaradoti dame, songon pinangido ni Apostel Paulus. Marpadan iba tu diriniba,
na ikkon bahenon nadumenggan tu diriniba. Marpadan dohot dongan jolma na ikkon
bahenonna be kerukunan, hamenakon,
hadengganon tu dongan jolma. Marpadan dohot portibi nahumaliang, na so jadi
masisegaan. Marpadan dohot TUHAN, na so jadi ulakan mardosa, jala TUHAN menesa
akka dosa na tarlanjur; rap patupahon hasonangan ni jolma di portibi on.
9. Mangaradoti
dame martujuan do i ninna Apostel Paulus “asa
didongani Debata, Parholongroha jala Pardame i, hamu” (i ma akka siradoti
dame i na adong dihuria i). Ala mansai
maol do mangaradoti dame ( i ma ulaon mamprakarsai
dame; mangusahahon/mangula asa tarjadi dame i di bagasan padan;
mangalestarihon dame naung disahaphon di bagasan padan i). Bayanghon ma maolna
diula si Nelson Mandela patupa dame di Afrika Selatan, tikki mansai hebo dope
politik apartheid di negara i. Bayanghon ma maolna mangula “dame nadipadanhon”
di tongatonga ni hajolmaon namarragam agamana
di portibi on. Akka pamimpin agama na adong i, sahat tu saonari ndang
adong dope namarsatolop mambahen “padan hadameon” di tongatonga ni akka
pangihut ni agama-agama i. Alai nunga dicatat portibi on, manang ise pe na sai
mangalakka laho mangaradoti dame i, tarida do sai didongani Debata Jahowa
(Jesus Kristus), Parholong dohot Pardame i do. Tarmasuk tu akka nadidongani
Tuhan i do di ulaon mangaradoti damei amanta Bishop Desmond Tutu, Yasser
Arafat, Yitzak Rabin, A.A.Maramis, Sukarno, Muhammad Hatta, Roem-Royen, akka
siula dame ni Protestan dohot Katolik na maneken padan dame di kota Muenster,
Jerman, dung porang reformasi saleleng ni 30 taon (1630 dK). Mudah-mudahan ma
Paus sinuaeng (Paus Francis) dohot sude gareja Lutheran marhite LWF, olo
maneken padan dame na hot salelengna di
tikki parningotan 500 taon Reformasi Luther 2017 on. Tarbukka do nuaeng akka
kesempatan tu akka paragama na marrragam i gabe tokoh siradoti dame, asa unang
sai adong be sibakkar bagasjoro, teroris atas nama agama, sibunu na so saagama dohot ibana; unang adong
be namasiambatan diulaon paragamaon, di Indonesia on. Dijamin do pandonganion
ni Jahowa (Jesus Kristus) tu akka jolma na songon i. Ganup ma maniru dohot
manguduti ulaon patupa dame naung dipukka akka penganjur parjolo ni ganup
agama, ai ganup do nasida nasihol di dame na hot. Jala ganup do Debata na
sinomba ni manang paragama dia pe i, jala manang dia pe goar ni i dijou, Debata
na sihol di dame na hot do i. Sala do molo sai adong na manjouhon goar ni
Debatana hape laho marporang manang mambunu jolma na asing. Ndang Debata na
sintong be Debata na songon i. Situndalhonon do Debata na sai rela goarNa
dipanjoujouhon hape laho mangasa bada, laho marporang, laho mangasangi, laho
mambunu, manjahati jolma na asing. Ndang hinata molo gabe adong phobia di jolma
i, molo dibege dipanjoujouhon goar ni Debata i hape laho mambunu jolma na
asing. Molo Kristen manjouhon: Jesus!,
ninna nanget, laho mangido tolong do di hagogotan, ndang laho manusai jolma na asing. Donganan ni
Tuhan i do marhite TondiNa i akka namangaradoti dame na sian TUHAN i.
10. Masitabian ma hamu marhitehite umma
nabadia. (Berilah salam seorang kepada yang lain
dengan cium yang kudus). Nunga gabe paradatan “umma nabadia” di tonga-tonga
ni akka bangso semitis (Israel, Arab, Mesir, Libanon, Palestina) sahat tu
nuaeng on. Nang di tonga-tonga ni halak Kristen pe di portibi on, nunga gabe
hasomalan i. Molo pajumpang, pintor masiummaan, alai ndang masiummaan bibir, ai
molo masiummaan bibir, gabe umma sexual na ma i, ndang badia be. Umma nabadia i
ma umma na so pahehe nafsu sexual, alai tung takkas umma na patuduhon tulus ni
roha na tung mardongan (maraleale) nasida di bagasan holong (agave) na sian
Tuhan do na masiummaan i. Umbahen didok
Apostel Paulus ikkon di bagasan “umma nabadia” do umma ni halak Korintus i, asa
mago do kesan “hakorintuson” sian nasida, jala takkas nasida patuduhon
“hakristuson” di umma nasida i. Nang di tikki pamasumasuon parbagason pe, ikkon
umma nabadia i do bahenon ni akka oroan i di jolo ni langgatan/di jolo ni
pandita/huria i. Di jolo ni hatoropan pe, ndang sala i molo masiummaan marhite
umma nabadia akka baoa tu baoa, borua tu borua. Dihaol, diumma hurumna manang
bohina, marganti soring nasida. Sahali be pe nunga cukup i, unang pola tolu
hali songon binaen ni akka partimur-tengah. Molo baoa tu borua do pajumpang di
hatoropan (tarlumobi namarbao di halak Batak Toba), ummanasida nabadia cukup ma
masilehonan tangan manang masitabian (naung jojot didok “masijalangan”, laho
mandok “masisalaman”). Marhite umma nabadia i, diida halak ma na tung mansai
hottot parsaoran ni akka pangihut ni Jesus Kristus i. Dao ma sian pangihut ni
Jesus Kristus pangalaho na masiauaan, sai songon na so masitandaan, molo pajumpang. Tung dipatarida ruas ni huria
i ma, hahottoton ni paralealeon, parsahuriaon, pardonganon, holong, marhite
umma nabadia i di jolo ni hatoropan, asa gabe manogu hajolmaon i gabe pangihut
ni Jesus Kristus. Tanda na didongani Tondi Porbadia do akka jolma na tolap
masiummaan marhite umma nabadia.
11. Sada
nari pangalaho sihasomalhonon di tongatonga ni siihuthon Jesus, i ma:
masitongosan tabi. Na manongos tabi tu
hamu saluhut akka na badia i, ninna Apostel Paulus. Nuaeng nunga lam mura
ulaon na masitongosan tabi on, ala ni maju ni alat komunikasi nuaeng on. Adong
ma i marhite surat, telegram, email, facebook, twitter, line, watsapp, hangout,
telepon seluler, iPad dohot akka alat canggih na asing. Di akka surat-suratna
tu huria i Apostel Paulus jotjot do manggoari akka nadipasahat tabina tu huria
i. Di surat 2 Korintus on holan secara umum didok: “saluhut akka na badia i”.
Patuduhon naung godang situtu do akka nabadia i, ndang hajojoranna be. Marhite na mandok songon i, ndang adong be na
lupa nanggo sada, na so dipasahat tabina. Jadi ndang holan tikki mandok hata,
sai nigoaran akka goar ni pembesar na hadir di tempat i laho manghormati, dohot
do tikki manurat, marfacebook, martwitter. Marhite na masitongosan tabi, boi do
i manggerakkon akka namasitongosan tabi i laho mangula ulaon nadenggan, misalna
mangurupi napogos na aso adong uang ubatna tikki marsahit, dohot mambahen akka
ulaon na denggan na asing. Tong do tanda
na mangula Tondi Porbadia di akka jolma i, molo olo masitongosan tabi, manang tikki mamakke alat komunikasi naasing,
masitongosan tabi. Rikkot situtu do i, ai na masihaholongan do na masitongosan
tabi. Jala akka namasihaholongan i do boi manguba portibi on tu na dumenggan.
12. Ndang
adong be natumabo sian molo dapotan hata pasupasuan iba sian dongan. Manutup
suratna 2Korintus, hata pasupasuan do dipasahat Apostel Paulus tu huria
Korintus: “Sai didongani asi ni roha ni Tuhan Jesus Kristus
dohot holong ni roha ni Debata dohot parsaoran ni Tondi Parbadia ma hamu
saluhutna!” (Kasih karunia Tuhan Yesus Kristus, dan kasih
Allah, dan persekutuan Roh Kudus menyertai kamu sekalian) (Gorik: He charis tou kuriou Iesou Christou kai he
agape tou theou kai he koinonia tou hagiou pneumatos meta panton humon. Latin:
Gratia Domini Iesu Christi et caritas Dei
et communicatio Sancti Spiritus cum omnibus vobis. Heber: Ḥesed ha’adȏn Yesȗ‘a hammašyiaḥ we’ahabat
ha’ælohyim wehitberȗt
beruḥ haqqodeš ‘im cullekem) (Disalin dison di akka
parhataan i, atik tung beha adong na giot naeng manghatahon hata pasupasuan on,
di bagasan sada sian parhataan i, asa boi diapil). Hata pasupasuan on jotjot
dipasahat pandita tikki mangujungi ulaon kebaktian. Ndang marmaksud Apostel
Paulus laho mangganti hata pasupasuan nabinaen ni si Musa di 4 Musa 6:24-26. Alai
asa tung takkas do tarida Jahowa Sitolusada i pasahathon pasupasuNa tu ganup na mangihuthon Ibana di bagasan Yesus
Kristus jala na marsaor tu hajolmaon marhite TondiNa i. Hata pasupasuan on didok marrumang “votum”
manang “kepastian”, ndang marrumang sihirimon. Jadi hurang tikkos do terjemahan
Batak Toba i na mandok sai didongani.
Ikkon songon di hata aslina i do: Asi ni roha ni Tuhan Jesus Kristus.... d.u. [meta = manggoki (di)] hamu saluhutna.
Di
pasupasu ni Jahowa Sitolusada on, jumolo do didok Apostel Paulus “Jesus Kristus”,
dung i, “Debata” (Ama), dung i “Tondi Porbadia”. Na disengaja Apostel Paulus do
songon i urutanna, ndang songon urutan nidok ni Jesus tikki marsuru siseanna
laho borhat mandidi di bagasan goar ni Jahowa (Ama, Anak dohot Tondi Porbadia,
Mat.28:19-20). Alai molo adong pe namandok: Holong ni roha ni Debata Ama, asi
ni roha ni Tuhan Jesus Kristus, dohot Parsaoran ni Tondi Porbadia ma manggoki
hamu saluhutna”, tong do ndang marpanghurangi i. Alasan ni Apostel Paulus
mambahen urutan na songon i, ala masirainan do akka binahen ni Jahowa
Sitolusada i: Asi ni roha – holong – parsaoran, jala Apostel Paulus mamillit
pasupasu “asi ni roha” i na tarlumobi ondolhonon.
Pasupasu
sijaloon ni huria i didok asi ni roha; holong; dohot parsaoran. Molo
binoto hinakkam ni pasupasu on, antusan ma pangondolhonon di tikki mangkutip
pasupasu on. Pasupasu aha ma hinakkamna molo didok Asi ni roha ni Tuhan Jesus Kristus? Asi ni roha manghamham lapatan
ni “basabasa”, “denggan basa” , “silehonlehon”, “asiasi”, “mauliate”. Di bagasan hata asi ni roha dirimpun ma sude nasa
nabinahen ni Jahowa di bagasan Jesus Kristus, asa haru boi jolma i mulak
marhasonangan, songon dimulana i di porlak na di Eden, jala asa boi mulus masuk jala mangolu di Eden
(Firdaus/Paradeiso) na di surgo hasonangan i. Ala sai dosa do na mambahen sega
ngolu ni jolma, jala tung so tolap ni jolma i do marhite gogona dohot
hapistaranna palua dirina sian panggopgop (pembelengguan)
ni dosa i, dibolokkon Tuhan Jesus ma dosa i sian diri ni jolma i jala digotap
rante ni dosa i na sai manggopgop diri ni jolma i. Sudena i diula Jesus Kristus
holan ala ni asi ni rohaNa, ndang ala na dipapujipuji jolma i Jesus umbahen na
disesa/diampuni dosa i. Ala na digotap Jesus do sorop ni dosa i, jala lokkang
dosa i sian diri ni jolma i, umbahen na dipuji jolma i Jesus. Jadi manang aha
na porlu di jolma i saleleng ngoluna di tano on, parbue ni asi ni roha ni
Jahowa di bagasan Jesus Kristus na ma sudena i. Dung jolma i gabe jolma naung nisesaan dosana,
nunga boi be jolma i mambahen manang aha pe
laho patupa na dumenggan tu ngoluna siganup ari, jala holan sada do
subangna, i ma unang madabu jolma i tu dosa, di ganup pambahenanna i laho
padenggan ngoluna siganup ari i. Asa unang madabu tu dosa, sai marpanukkun tu
Jahowa (Jesus Kristus) ma jolma i, unang marpanukkun tu manang dia pe i na
tinompa ni Jahowa (Jesus Kristus). Gumodang jala dumenggan do naboi lehonon ni
Jahowa (Jesus Kristus) tu jolma i molo marpanukkun tu Jahowa (Jesus Kristus)
jolma i, sian na boi leonon ni akka natinompa i tu jolma i. Misalna: Porlu di
jolma i boi martempat tinggal dohot mangolu di Mars. Molo dipangido i tu Jahowa
(Jesus Kristus), ndang holan tinggal dohot mangolu disi leononNa, dohot do
hasonangan di jolma i di Mars. Naporlu, ndang adong dosa, tikki mangulahon
ganup tahap ulaon sampe boi sahat di Mars jala manukkangi jabu disi, mambahen
pabrik oksigen, dohot mambahen adong allangon. Dosa dison dohot do akka
hasalaan teknik naboi manegai program i, manang “penghianatan” ni parkarejo,
dohot na asing na marpardomuan tu ulaon i. Jadi ndang holan sikap na sala tu
Jahowa (Jesus Kristus) dohonon dosa di akka ulaon pasaut sintasinta i. Di ganup
tahap ni ulaon i, molo na denggan diula,
pasti do akkuan ni sude parsidohot tu ulaon i, na adong asi ni roha ni Jahowa
(Tuhan Jesus Kristus) di bagasanna. Jadi mansai rikkot ma tutu dapotan asi ni
roha jolma i di panggulmit ni ngoluna. Martua ma namananda Jesus Kristus Tuhan
Parasi Roha, na manjakkon pasupasu asi ni roha sian Jesus Kristus.
Molo
nijaha Bibel i jala niantusan isina, boi
simpulhonon do, na tung ala holong ni Jahowa (Debata Ama) do umbahen boi
martahan hajolmaon sahat tu nuaeng on. Holong ni Jahowa do tu hajolmaon umbahen
na disuru AnakNa Nasasada i patupa dohot pasahat asi ni roha tu hajolmaon i
(Joh.3:16). Jahowa, Debata Parrimas, manguba hadirionNa dohot pambahenanna tu hajolmaon gabe Jahowa (Debata)
Parholong. Naaturan siripashononNa hajolmaon i, gabe diloas ibana mangolu di
bagasan haluaon, malua (mardeka) sian dosa, sian pangago ni Sibolis, malua sian
rohana na sai naeng manega donganna jolma dohot portibi na niingananna, ditopa
muse gabe jolma na olo mangaramoti natinompa ni Jahowa, dohot manghaholongi
donganna jolma. I ma pasupasu holong ni roha napinarsinta ni Apostel Paulus
dapot jala daion ni huria Korintus (jolma na manjalo pasupasu on). Molo jolma
na dapotan holong ni Jahowa (Ama ni Jesus Kristus), boi ma i bebas di bagas ni
Jahowa, bebas di portibi on, alai habebasonna i ndang habebason na manegai,
tung habebason laho mambahen (markaryahon) akka na denggan do. Hajolmaon na
manghangoluhon holong ni Jahowa, i do bangso na dumenggan ngoluna dohot
naummaju di segala bidang. Nunga
tarbukti i, sahat tu nuaeng on.
Ndang
sonang ngolu ni jolma molo so adong do namandongani. Tong dope hurang sonang
ngolu ni jolma i, molo holan jolma dohot natinompa naasing do donganna. Ikkon
dohot do “Debata” (=huaso na so tarkuasaan ni jolma i) dongan ni jolma i, baru
pe sikkop dihilala jolma i ngoluna. Ala ni i do umbahen mansai rikkot do adong parsaoran ni jolma dohot Debata.
Ndang semangat jolma i mangolu di tano on ianggo so adong do naumbalga kuasana
sian kuasa ni jolma i donganna di tano on. Mansai denggan tu jolma i molo
Debata napinarsaoranna i Debata na manogunogu jolma i tu hadameon, tu hadengganon,
dohot tu hasonangan ni jolma. Debata naloakon jala narintik do molo adong
Debata na manogunogu jolma tu hasusaan jala laho masisusaan, molo marsaor jolma
tu Debata na songon i. Di na mangalului parsaoran tu Debata jolma i, ro do
Debata mandapothon jolma i marrumang Tondi Porbadia, asa dapot ni jolma i
parsaoran na denggan, jala jolma i tarramoti di hangoluan na denggan. Nunga
dipatorang Tuhan Jesus Kristus aha patupaon ni Tondi Porbadia molo marsaor
jolma i dohot Tondi i. Tondi on manogunogu jolma napogos tu hamoraon, paluahon
na tarhurung, mambahen marnida namapitung, malua akka naginosagosa, pasahat
taon parasinirohaon, mangondihon jolma, mangapul; mangajari portibi on taringot tu dosa dohot taringot tu
hapintoron dohot taringot tu uhum; hasintongan. Sandok gabe akka jolma na gok “hikmat” (bisuk) do jolma na masuk tu
parsaoran ni Tondi Porbadia. Pasupasu na songon i ma na sahat tu jolma i molo
dihatahon pasupasu songon nanirumushon ni Apostel Paulus on. Martua ma jolma na
marsaor dohot Debata di bagasan Tondi Porbadia ni Jahowa (Jesus Kristus). Amen.
Pematangsiantar,
11 Agustus 2016. Pdt. Langsung Maruli Basa Sitorus (Pdt. LaMBas).