JAMITA SIAN EVANGELIUM TU MINGGU V DUNG TRINITAS TGL 16 JULI 2017
JESAYA 55:10-13
55:10 Ai songon
hadadabu ni udan dohot ambolas sian langit, jala ndada mulak boti tusi, nda
jolo dibornohi tano i jala dipagabe, asa martumburi, jala dilehon boni tu halak
panabur dohot roti tu halak na manganhon.
55:11 Ikkon songon
i do hataki na ruar sian pamanganku: Ndang mulak boti tu ahu, ikkon bahenonna
do lomo ni rohaku, jala manjadi tu na hutongos.
55:12 Ai ikkon di
bagasan las ni roha hamu borhat, jala di
bagasan hadameon hamu pataruon; pangiaron ni angka dolok dohot robean soarana marolopolop di
jolomuna, jala nasa hau di ladang martopaptopap tangan.
55:13 Sikkat ni
tadatada tubu ma sampinur, jala singkat ni latong tubu ma bunga na hushus; i ma
bahen barita di goar ni Jahowa, bahen tanda salelenglelengna, na so olo hambar.
HATA NI
JAHOWA JESUS KRISTUS NA IKKON MANJADI
JALA MAMBAHEN JOLMA SINUAENG ON DI BAGASAN DAME DOHOT HADENGGANON
1. Hamuna
dongan sahaporseaon na hinaholongan di bagasan holong na sian TUHANta Jesus
Kristus. Najolo masa do di tonga ni halak Batak Toba “manolon”, alai ianggo
naueng nunga dilarang i, ala ndang hombar i tu poda ni hakristenon, ala adong
di bagasannana mandok goar ni TUHAN di tikki so ture dalanna, manang adong
dibagasanna hasipelebeguon. “Manolon” i ma mangasahon goar ni debata manang
sumangot ni ompu, mandok sidohonon na ikkon masa tu diriniba molo iba parsala,
jala ikkon masa tu diri ni aloniba molo iba na tikkos. Tikki didok hata i,
dibahen sada pambahenan songon dia ma na marsala i dijoloan ni ari. Misalna
dibuat bojak ranggang, jala diribakkon bojak i, huhut didok: “Sai songon bojak on ma parmate ni siulahon hasalaan i.
Molo au i, tu au ma masa i, alai molo so au i, tu na manuhas au i ma masa i”,
ninna. Hata panolonon na asing mandok: “Dekke ni Sabulan, disi tonggina, disi
tabona; siose padan tu ripurna tu magona.” Nang pe hata “panolonon” on dibahen
najolo, di jaman ni hasipelebeguon, alai dietong do sahat tu saonari marlakku
i, jala ala ni i tung mansai rikkot do di tonga ni halak Batak Toba mangingot
dohot mandalanhon padan ni ompuna najolo i, tarlumobi di padan parmargaon.
Tarida ma i di akka panjouon ni partuturon di tikki adong ulaon adat (unjuk
manang saur matua). Akka na tarlibat di panolonon i sahat tu pomparanna sai
manuluthon hasasaut ni tolon i di bagasan ngolu nasida sandiri dohot di ngolu
ni akka pomparanna. Molo adong na mate tompu, mate so suman, sai didok ma i ala
ni pangontak ni panolonon i. Molo sada marga sai lam marpinsur, jala laos punu,
didok ma i ala lupa tu padan ni ompuna najolo. Alai molo lam mardohar do na
manolon i, dirajumi jolma ma na so parsala ompuna najolo tikki na manolon i.
Halak Batak Toba mandok, hata nanidok di panolonon pasti do tarjadi i, nang pe
holan hata ni jolma sambing do i, jala ndang hata ni Debata i. Ai “hori ihot ni
doton, hata do siingoton”, ninna halak Batak Toba. Mangula do hata i,
marpangontak, marpanghorhon, jala mambahen masa na masa. Ala na songon i do
hebat ni hata ni halak Batak, umbahen diorai manolon, ai adong di bagasanna
ulaon manguhumi, na turun temurun. Pinaboa
on dison, asa ganup do mamboto: Haru hata ni jolma boi songon nanidok i, ba lam
HATA ni JAHOWA DEBATA ma? Humebat sian hata ni jolma dope HATA ni JAHOWA
DEBATA, pangontakna, panghorhonna, hagoonna mambahen masa na masa.
2. HATA
di hata Heber didok dabar, ’omer; di hata Gorik: logos, rhema. Bagas jala bidang do akka
lapatan ni akka hata on, alai na ringkas i ma dipaboa dison. Dabar i ma akka hata na haruar sian
pamangan na mandok na toho jala mambahen masa na masa. Adong do i na marrumang
boaboa (tarmasuk tuson hatorangan, turiturian), parsuruon/parenta, pangoloion,
panjuaon, joujou, hatontuan (tarmasuk tuson padan, janji, sumpa). Sude na i
mampanghorhon tu nadapotan hata i. ’Omer
i ma akka nahinatahon ni simakkudap paboahon akka naung masa dohot na nanaeng
masa, jala siparrohahonon ni ganup naumbegesa dohot naumbotosa. Akka hatontuan
na nisurathon, na wajib didalanhon
halak na marhahonaan tu panghataion i, didok do i ’amar. Molo logos di
halak Junani, naharuar sian simakkudap i ndang holan mangula, mampanghorhon,
mambahen masa namasa, alai boi do patuduhon dirina marhite rumang (wujud) pinillitna sandiri asa haru
takkas bahenonna ulaonna. Di halak Batak Toba sipelebegu, logos na songon i ditanda marhite tabas (mantera) na boi ro manjumpai sadasada jolma marrumang natarida
dibereng mata satokkin. Rhema i ma
akka nahinatahon asa dibege jala diparrohahon halak, alai adong do sian hata i
na boi gabe hangoluan manang gabe hamamago tu namambege, hombar tu isi ni rhema i, jala boha sikap ni jolma na
mambege rhema i. Marhagogoon do HATA.
Ala ni i do ndang siparmeammeamon HATA (Unang marhata hoax didok nuaeng). Ai
molo pinarmeammeam hata, mangontak do i tu iba, olo gabe masa na so lomo ni
roha, masa bada, sampe na sahat tu penjara. Alai hata do parsimboraan, na boi
gabe partahanan dohot parsaulian, sibahen masa hadomuan dohot pardamean. I do
umbahen masa songon nidok ni umpasa: “Barisbaris ni gaja di rura Pangaloan,
molo marsuru raja dae do so oloan, ai molo nioloan dapot do parsaulian, molo so
nioloan sai masa do harugian.” Risirisi
hata ni jolma, lamotlamot hata ni begu, lamboklambok hata ni TUHAN. Dia ma
harision ni hata ni halak Batak Toba? Ala marlakku jala masa di nasida
pangontak ni hata on: “Siboru puas
siboru namora, molo dung puas, sae soada mara.” Dia ma lamot ni hata ni begu?
Ala marpangontak do pangulpukon ni datu na pasahat tona ni sumangot ni ompu, na
mandok: “Asa gabe jala mamora hamu sude pomparanku, unang pasombu hamu
holiholiku ambolong di adaran i, bahen hamu au tu batu na pir, asa mamasumasu
sahala-ku tu hamu.” Lamot situtu hata ni begu na songon on. Dia ma lambok ni
hata ni TUHAN? HataNa lambok manjou: "Ro ma hamu tu Ahu, hamu angka na
loja jala na sorat, asa hupasonang hamu!' (Matius 11:28). "Dok ma tu
nasida: Songon sintongna mangolu ahu, ninna Tuhan Jahowa, tung na so lomo do rohangku mida hamatean ni halak
parjahat i, so ingkon mida hamumulak ni parjahat i tumadingkon dalanna i nian,
asa mangolu ibana. Antong sai mulak ma
hamu tumadingkon dalanmuna angka na jahat i! Boasa tung tagonan mate hamu, ala
pinompar ni Israel?" (Hes.33:11). Lambok situtu HATA ni TUHANta i, jala
ikkon/pasti do masa na songon i. Alai boha do tahe hata ni sibolis? Marpalait
do hata ni sibolis. Songon na masa tu si boruboru, na gabe margoar si Hawa i:
“Dung i ninna ulok i ma mandok boruboru i: Ndang na tutu hamu mate. Ai diboto
Debata do, sadari dipangan hamu sian i, tonggor ma matamuna, gabe doshon Debata
hamu umboto na denggan dohot na roa” (1Musa 3:4-5). Hata ndang martuhor. Alai marhagogoon
do HATA. Ala ni i, ikkon ma hata nadenggan hatahonon, asa masa akka nadenggan
di tonga ni hajolmaon dohot di portibi on.
3. Panurirang
na manurathon surirangna di buku ni Jesaya jilid dua on, na mangolu di tikki tarbuang
halak Juda tu Babel (sazaman dohot panurirang Hesekiel, dipudian ni panurirang
Jeremia) (antara taon 587 ask – 515 asK) patudoshon HATA ni Jahowa na haruar
sian pamangan ni Jahowa tu udan dohot ambolas na madabu sian langit tu tano,
jala mambornoki tano hadabuanna, jala ala nabornok i tano i, gabe boi ma
martubuan di tano i akka suansuanan na marparbue na hasea di jolma dohot di
suansuanan i. Tutu, sada tudosan na tarbatas do i. Lobi sian udan dohot ambolas
i dope hagogoon, pangontak, panghorhon
ni hata ni Jahowa Debata tu akka nanihonaanna. Alai asa mura takkupon ni
halak Juda na tarbuang i dohot jolma sinuaeng, dipillit ma tudosan na sederhana on. Jojal manang gabe gurun, tano bakkalbakkal do tano molo so
hea tonu dibahen aek. Udan ma nahumatop manonui tano na bolak. Molo tung adong
pe akka boni (bibit) ni suansuanan di tano
i, ianggo so adong do aek mamornoki, ndang marlata (tubu) boni i. Taboto do
takkas na songon i nang sian barita panompaon i: “Tagan so adong dope di tano
on nasa ramba, jala tagan so martumbur dope nasa bulungbulung di ladang, ai
ndang dope diparo Debata Jahowa udan tu
tano on, jala ndang adong dope jolma na mangula tano i. Alai martimpul ma uap
sian tano on, gabe dibornohi sandok sisik ni tano on” (1Musa 2:5-6). Najolo di
tano Juda na so adong irigasi, tung holan udan do diarop roha ni jolma na boi
mambornoki tano, jala laos udut tusi na manontuhon hadengganon ni ngolu ni
jolma. Mauliate ma di Jahowa Debata na mangatur iklim asa boi ro udan di
tikkina be. Molo adong do dalan na asing laho mamornoki tano i, olo do ndang
parduli jolma ro manang so ro udan i. Di Isarel nuaeng, ala naung boi
disalurhon mual tio (air tawar) tu sude negeri nasida, tu dolok nang tu rura,
tu kota nang tu parhorsikan (gurun pasir), ndang be holsoan nasida ro manang so ro udan.
Alai porlu do
botoon, na ikkon adong do boni di tano sibornokan ni udan i, asa boi tubu
suansuanan disi, jala marparbue na denggan. Molo so adong do boni disi, parcuma
do udan i ro, nang pe digoari udan i “udan paremean”, manang udan sipahapitu
manang udan sipahasada, manang udan pasupasuan, udan nene, manang udan
panaburon manang udan gotilon
patumonaan. Jadi ikkon adong do boni di tano na mahiang i paimahon ro udan i. Jala
boni i ikkon ma boni nadenggan jala ndang na martihas.
Molo tudosan ni
ulaon marbarita nauli ma haroro ni udan i laho mambahen tubu boni na di tano gurun pasir i, akka dia ma boni na ikkon
paradeon (adong ) di ngolu ni jolma i, asa molo dung ro hata ni Jahowa Jesus
Kristus tusi gabe martubuan akka boni i? Boni na ikkon adong i songon on ma:
paradaton na mambangun hajolmaon; hasintongan; haporseaon monoteistik; perikemanusiaan, hasadaon, demokrasi,
haadilon, dohot lan dope boni na asing na denggan. Molo sai tartanom (ndang boi
mullop) dope boni na songon i di ngolu ni sada bangso, molo ro HATA ni TUHAN
Jahowa Jesus Kristus, pintor boi ma i martubuan, marjarogar, jala gabe
namanontuhon di ngolu ni bangso i, dung i marparbue. Parbuena i ma akka boni na
dumenggan dope sian boni indukna (ibarat ni akka boni unggul), asa boi muse
tubu akka na dumenggan di tonga ni bangso i. Asing ni i hasilna molo tubu akka
boni na “modom” i hian, i ma “roti” hangoluan na boi dinikmati akka jolma di
tonga ni bangso i. “Roti” na nidok dison i ma suasana ngolu na mansai denggan,
ala gabe sukkup sude akka na rikkot tu ngolu siganup ari.
4. Molo
ro HATA ni TUHAN, ndang mulak boti HATA ni TUHAN i tu TUHAN, so jolo dibahen
lomo ni roha ni Jahowa (TUHAN), jala manjadi tu jolma (tu natinompa ni Jahowa)
na gabe hahonaan ni HATA i. Molo songon i do, siluluan on do: Aha do hata ni
Jahowa Debata? Si Jeremia pasahat HATA
ni Jahowa na mandok tarbuang Juda 70 taon lelengna[1],
na mandok asa bangunon ni bangso Juda kota di dia nasida maringan[2];
adong na paboahon na mulak do bangso Israel tu tano Juda.[3]
Hira sude do isi ni buku Jesaya Jilid Dua marisihon hata surirang taringot tu
haluaon ni Israel/Juda dohot “pemulihan”
ni Israel/Juda/Jerusalem. Sude hata ni Jahowa on pasti (jala nunga tarbukti di
sejarah ni Israel/Juda naung) masa na didok di hata ni Jahowa i. Aha do
HATA ni Jahowa Jesus Kristus tu bangso Indonesia manang tu Huria Kristen nuaeng
on? Hampir so adong be na olo paboahon tegas, aha hata ni Jahowa Jesus Kristus
tu bangso Indonesia. Hata sipasingot na ma na boi dohonon: “Sai na makmur, sejahtera, maju, mamora jala marhasonangan do hamu saluhut bangso
Indonesia, so mardiaimbar, asalma tongtong hamu rukun, dame, masi-tukkoltukkolan,
masiaminaminan, ndang marbolatbolat ala ni akka agama, houm dohot haroroanmuna
be, asalma jujur, ndang korupsi, karejo hombar tu hamaloonna be, mangula jala
mangolu hamu hombar tu lapatan ni Pancasila, bhinneka tunggal ika,
pandalanhonon tu undang-undang dasar 1945 na konsisten dohot pangantusion na
denggan taringot tu parbangsoonmuna bangso Indonesia; jala marsiadu hamu
saluhutna mambahen hamajuon i.” Dibalik ni hata sipasingot on, pasti do boi
dapot ni ganup paragama di Indonesia hata ni TUHANna be na manjujui mangoloi
sipasingot on. Dibagasan sipasingot on ma nang Huria Kristen nian mangolu jala
mandalanhon parhuriaonna be.
5. Adong
do alasan manjujui Huria dohot bangso Indonesia mangoloi sipasingot on. Alana
diparbaga Jahowa Jesus Kristus do, songon nanidok ni HATA-Na na mandok: “Ai ikkon di bagasan las ni roha hamu borhat, jala di bagasan
hadameon hamu pataruon; pangiaron ni angka
dolok dohot robean soarana marolopolop di jolomuna, jala nasa hau di ladang
martopaptopap tangan. Sikkat ni
tadatada tubu ma sampinur, jala singkat ni latong tubu ma bunga na hushus; i ma
bahen barita di goar ni Jahowa, bahen tanda salelenglelengna, na so olo hambar.
Ndang lomo roha ni Jahowa Jesus Kristus, bangsoNa sai torus didondoni arsak,
hagaoron, jala sai holan na mangandungi. Ndang lomo roha ni Jahowa, bangso
Israel/Juda torus tarbuang. Ikkon borhat bangso na i di bagasan las ni roha
maninggalhon habuangan i, maninggalhon arsak, dohot pardangolan i. Halak na di
bagasan las ni roha i ma halak naung dapotan panghirimon na denggan jala
marsemangat lao mangeahi aha nahinirim ni rohana i. Sihirimon ni bangso Juda
tikki i i ma : boi mulak tu Jerusalem, boi mambangun bagasjoro ni Jahowa muse;
boi mambangun parik ni Jerusalem muse, boi mangatur pamarentaon na muse; boi
pangoluhon paragamaon nasida muse; boi mambangun hajolmaon nasida muse. Aha ma panghirimon naung dapotta nuaeng di
tikkion? Boi mambangun Indonesia di segala bidang rap dohot dongan sabangso di
Indonesia. Boi maragama mansai denggan, tarmasuk boi sonang maribadah dohot
mambangun akka bagasjoro pamujion tu Jahowa Jesus Kristus. Boi mangolu di
bagasan dame, aman, jala kreatif. Boi marpinompari di bagasan hadengganon. Boi
mangan jala dapotan dalan ni ngolu na denggan. Boi marpolitik, marekonomi,
marsosial, marbudaya, maragama/marhuria, marlingkungan, marilmu,
marparbinotoan, markreasi, manjaga negara
denggan. On ma panghirimonta naung dapotta di Indonesia na luarbiasa on.
Syarat utama laho
boi mangeaki nadihirim roha i, ikkon adong hadameon di tonga ni bangso on. Dung
mardame do akka tinggal-tinggal ni bangso Israel dohot Juda na di habuangan i,
umbahen boi nasida dipataru lao mulak tu Jerusalem. Ndang diingot nasida be
parbadaan ni si Jerobeam dohot si Rehabeam, parbadaan ni Harajaon Israel Utara
(Samaria) dohot Harajaon Israel Selatan (Juda). Sude pangambat tu hasadaon
dohot hadameon ni nasida, dibolokkon nasida. Parsalisian agama pe dibolokkon
nasida. Di Indonesia, ndang songon pengalaman ni Israel pengalaman ni akka suku
bangsa na adong di Indonesia on. Boi jumpang hadameon di tonga ni bangso
Indonesia na marragam di segala hal i, molo olo do ganup horong konsisten tu
akka naung ditolopi gabe konsensus nasional. Misalna konsisten
manjujung Negara Kesatuan Republik Indonesia, ndang Negara Khilafah Indonesia.
Konsisten manjujung ideologi Pancasila; manjujung bhinneka tunggal ika,
manjujung undang undang dasar 1945 i; jala konsisten rap mambangun Indonesia di
bagasan hajujuron, hatuluson, jala hombar tu haboion ni Indonesia sandiri.
6. Boi
akka dolok dohot robean marsoara nagogo jala marolopolop, jala nasa hau
martopaptopap tangan, molo diurus bangso on do ngolu ni nahumaliang (“lingkungan hidup”)-na. Dia adong hau na
boi mambahen songon i molo dung do gundul sude dolok i dirambah. Toho do ikkon
uruson akka hau di dolok i. Tugas do i mangganti tadatada dohot sampinur.
Mangganti hau na marsugasuga, na so boi pargunahonon ni jolma dohot hau na so marsugasuga jala na mansai porlu
pakkeon ni jolma laho mambangun jabu dohot bangunan na asing. Jala ikkon sanga
do sahat tu na matoras akka hau sampinur i, baru pe asa dipanen, jala ikkon
adong boni ni sampinur na tubu bahen sikkatna. Sada ditaba, saratus sikkatna. Ikkon
gantion do latong (sibahen gatal jala maderder daging ni jolma molo hona
rintopna) dohot bunga na hushus ( suansuanan na manjou jolma marroan holan
manganggo uapna na hushus i). Di naung disakkapi Presiden Jokowi mambahen Taman
Huta Ginjang di Toba, asa marroan touris manganggo haanguron ni akka suansuanan disi, tung mansai las roha
ni sude pangisi ni Toba. Alai molo so jadi do i, tung siarsakhonon do i. Ai
tahi i hombar tu hata ni Jahowa Jesus Kristus do i. Sedangkan holan hutan Pinus
do adong di lambung ni kota Yogyakarta, nunga tung mangusanggus angurna tu
portibi on, mambahen ro mariburibu jolma holan mangonsop udara segar di inganan
i. Molo adong harangan na diurus Huria asa lestari jala manggusanggus angurna
tu portibi on, na mambahen tarbarita do goar ni Jahowa na binahen ni Huria i.
Jala molo lestari do ulaon na songon i, gabe tanda salelenglelengna do i na so
olo hambar, di tonga ni hajolmaon. Haru hutan pinus na marsurat RIMBA CIPTAAN
na adong di Samosir jala boi jahaon najolo sian dalan panatapan mandapothon
Parapat, haru sai diingot jolma na hea mamereng i najolo sahat tu nuaeng on.
Tarlumobi ma molo adong hutan sampinur marribu hektar, mardongan hutan bunga
nahushus (hutan pohon murad), pasti tung tarbarita do goar ni Jahowa, jala gabe
bahen pujian di goarNa molo huria do na mambahen hutan i. Taeaki ma i,
tahangoluhon ma hata ni Jahowa, jala tabahen dirinta be gabe inganan HATA ni
Jahowa Jesus Kristus na marparbue jala hasilna porlu tu akka boni i dohot tu
akka hajolmaon. Asa butong jolma i marhite sipanganon partondion dohot
sipanganon pardagingon. Amen.
Pematangsiantar, tgl. 1 Juli 2017. Pdt. Langsung
Maruli Basa Sitorus (Pdt. LaMBaS).
[1] Jer.25: 11-13: “Jala sandok tano on gabe halongonan,
gabe timbunan batu, jala parhatobanon ni raja sian Babel angka bangso on *
pitupulu taon lelengna. Alai ia dung gok na pitupulu taon i marlulu ma ahu
dompak raja ni Babel dohot dompak bangsona, ala hajahatonnasida ninna Jahowa,
dohot dompak tano ni halak Kasdim, jala bahenonku do i gabe halongonan saleleng
ni lelengna. Jala paroonku ma tu tano i saluhut hata, angka naung hulumbahon
tusi, ro di luhut na tarsurat di bagasan buku on, naung sinurirangkon ni si
Jeremia taringot tu saluhut angka bangso i.”
[2] Jer.29:4-7: “Songon on do hata ni Jahowa Zebaot, Debata
ni Israel, tu saluhut naung tarbuang, angka na hubuangkon sian Jerusalem tu
Babel: Pauli hamu angka bagas, laos ingani hamu, jala pungka hamu angka porlak,
laos pangan hamu parbuena! Buat hamu ma parompuan bahen jolmamu, asa tumubuhon
anak dohot boru hamu; paorohon hamu anakmuna jala boruhon hamu borumuna, asa
tumubuhon anak dohot boru nasida, asa sopar hamu disi, jala unang moru
bilanganmuna. Ringkoti hamu huhut hasonangan ni huta habuanganmuna na hubahen
i, jala tangiangkon hamu nasida tu Jahowa, ai molo marhasonangan huta i,
marhasonangan ma dohot hamu.”
[3] Jer.30:18.20-22: “Songon on do hata ni Jahowa: Ida ma,
* mulak ma togihononku angka na tarbuang sian undungundung ni si Jakkob jala
marpangulahi rohangku mida angka ingananna; jala ingkon paulion muse huta i di
atas dolokna jala bagas parhabangsaan i inganan songon uhumna hian. Ia
anaknasida ingkon songon di na robi do, jala parluhutanna ingkon hot di
jolongku, jala marlulu do ahu sogot tu saluhut halak na mangarupa ibana. Jala *
jujungan ihutanna, ingkon ro sian ibana, jala rajana bangkit sian tongatongana
laos ahu pajonokkon ibana, asa jumonok ibana tu ahu, ai tung ise ma na hum
sumeahon dirina laho jumonok tu ahu, ninna Jahowa? Jadi ingkon hamu gabe
bangsongku, jala ahu gabe Debatamuna.”