EPISTEL MINGGU VIII SETELAH TRINITAS TGL. 17 JULI 2016: 1 MUSA 18: 1-10a
1
MUSA
18:1 Dung i diida si Abraham ma Jahowa di tombak
Mamre, tongon hundul ibana di baba pintu ni undungundungna,
di parngiar (dumenggan: parpilngas) ni
ari.
18:2 Dung i manaili ma ibana, gabe diida ma tolu
halak jongjong di jolona. Jadi dung diida marlojong
ma ibana manomunomu nasida sian baba pintu ni undungundungna, jala dipatukki tu tano.
18:3 Dung i ninna ma: Molo asi rohaM marnida ahu,
ale Tuhanku, sai unang laos i naposoM on.
18:4 Ua binoan aek i otik, asa diburi hamu
totmuna, jala mangunsande hamu di toru ni hau on.
18:5 Asa huboan sagusagu santopik, gabe togar
rohamuna, dung i tulus hamu, ai ala ni do umbahen
na ro hamu tu lambung ni naposomuna on. Jadi ninna nasida ma: Bahen ma songon na nidokmu.
18:6 Dung i humalaput ma si Abraham tu
undungundungna, mandapothon si Sarah, ninna ma: Halaputi ma ne niitak arga tolu bale, dogili bahen sagusagu!
18:7 Marlojong ma ianggo si Abraham manopot
inganan ni lombu, jala dibuat anak ni lombu sada na mokmok, jala na uli, dilehon ma tu naposo, na humalaput
paulihon i.
18:8 Dung i diboan si Abraham ma susu na
nialhotan dohot susu na tata dohot anak ni lombu na pinauli i, jala dipampeakkon tu jolonasida; jongjong ma ianggo ibana
di lambungnasida, di toru ni
hau i, jadi mangan ma nasida.
18:9 Dung i ninna nasida ma tu ibana: Didia do si
Sarah, jolmami? Di undungundung indi do, ninna.
18:10 Dung i didok ma: Sai na mulak do Ahu tu ho
taon i songon on, ida adong ma anak ni si Sarah, jolmami.
MANANG ISE MANOMU JALA MANGHALAPUTI MANAMUEI SURUAN
NI JAHOWA (YESUS KRISTUS), TARULI PASUPASU DO
1.
Apostel
Petrus, apostel Paulus, apostel namanurat surat tu halak Heber, samasama mangondolhon
tu Huria Kristen asa mangaringkoti partamueon. “Ringkot ma rohamuna
masitamuean; unang marungutungut!” (I Petrus
4:9). “Antoi
hamu ma na hasea di angka na badia! Haringkothon hamu ma partamueon!” (Roma 12:13). “Unang halanggushon hamu partamueon;
ai marhite sian i hea do ditamuei halak angka surusuruan, so pamotoan na.” (Ibrani
13:2). Akka sosososo on marojahan tu poda naniantusan nasida sian Padan Narobi,
tarlumobi ala marningot nasida di barita na masa tu si Abrahaam, oppu ni
naporsea i, binaritahonna di 1 Musa 18. Partamueon i do tanda ni nahottot
parsaoran, na takkas masihaholongan (holong storge, filia, eros dohot agave).
Naopat massam holong i, boi do dipataridahon partamueon ( i ma: pambahenan sian
mulai manggokkon, manjakkon, pahundulhon di jabu, pajugukkon, marsipanganon,
manghatai marsintuhu manang marsirarion dohot pamulakkon tamue i. Sude pambahenan
i patuduhon holong ni panamuei dohot natinamuean). Adat/budaya hasomalan ni
Halak Batak Toba Kristen manang Huria
Kristen do partamueon. Takkas do i sian poda/falsafah ni ngolu di halak Batak
Kristen na sude baoa margelar “raja” jala sude borua (ina) margelar “soripada”.
Dihangoluhon do podana na mandok: “Panggalangon do mula ni harajaon.” Jala
“parsakkalan so ra mahiang”, “paramak so ra balunon”, “parbahulbahul nabolon”,
“partataring so ra mintop”, jala “parbohi na talam marsinondang” do halak Batak
Kristen i. Akka na mardomu tu partamueon do akka poda (prinsip) i. Ala ni i do umbahen naditanda
manang na so ditanda, tama do di roha ni keluarga Kristen manamuei nasida
mansai denggan, alai tongtong nasida jamot
asa unang gabe disalingkurhon tamue na ro. Alana sai adong do halak na paula
gabe tamue hape pangaokaok, manang na gabe mansorohon manakko. Bakko
partameueon ni Batak Kristen porlu torus dikembanghon/dipahebaheba jala lam
dipatama/ ditingkathon gabe martarap
internasional, tarlumobi di jaman
mambahen tano Toba (lapatan ni “toba”= Nauli, Nabagak) gabe hasahatan ni
akka tamue sian luar dohot dalam negeri (destinasi
wisata bagi wisatawan/-wati internasional dan nasional). Jadi ikkon kursus (marsiadu
malo) do asa ligat songon keluarga ni si Abraham manamuei tamuena na tolu halak
i, na ro so panagaman na. Ikkon marsiadu
malo ma (molo boi ikkon sai nomor sada ma) di akka hasil ni ulaon on: (1)
mambahen ture jala ias, unang margambogambo, uang adong akka kotoran ni pinahan
(babi,manuk, horbo) (di) dalan tu jabu dohot (di) alaman ni jabu. (2) molo
adong disuan bunga (suansuanan) di alaman ni jabu ikkon bagak, subur, rata
idaon, jala taratur, uli berengon ni mata, lambok panghilalaan disi. (3) ias
jabu (dohot bara ni jabu molo marbara jabu i). Dipaias (dipel) lante ni jabu i
nang pe papan manang keramik, jala akka parhohas na di jabu i pe diatur denggan
asa bagak berengon ni mata, tabo panghilalaan di jabu. Nang akka gombaran dohot
bunga na di pot bunga (tarlumobi bunga hias na so tubu) na adong di jabu i,
ikkon ias jala unang marabuabu. Molo so boi dicet dinding ni jabu i, ikkon ias
sian tungo dohot rambangrambang. (4) Molo adong kamar (bilut) naboi pakkeon ni tamu, ias ma dibahen lage manang
tilamna, ias sperei na, unang adong tanga manang tungo di podoman i. Jala tilam
i pe unang bau hodok ni akka naung hea modom disi. Podoman dohot Kursi tamu,
manang lage tiar hundulan pe unang na ruhetruhet jala unang na burretburreton. (5)
Ikkon malo situtu do pauli dohot parade sipanganon siallangon ni parjabu i
tarlumobi siallangon ni tamue i. Boi do naniloppa i “masak tolu”, alai martarap
internasional antong. Tung mansai denggan do molo anak baoa manang boru ni
Batak Toba mamboto mansai godang ragam ni masakan. Saotikna nian saratus massam
masakan. Masakan Toba/Indonesia sajo 20 massam. Masakan Eropa 20 massam;
masakan Asia 20 massam; masakan Amerika 20 massam; masakan Afrika 20
massam. Ikkon ias sude peralatan lao pauli dohot
parade sipanganon. Naniloppa i pe ikkon ias. Mangaloppa ndang boi
milas-milason, manang mommonon; ndang boi dedeon. Parade sipanganon di inganan
mangan pe ikkon boi patuduhon boha hormatna halak Batak tu tamuna; ndang boi
janggur; ikkon porman, toman, lambok jala minar bohi i. Na so jadi tundalan
tamu laho mulak muse tu dapur (parhobasan). Ikkon sai parrohahonon do tamu na
mangan, atik tung adong dope naasing narikkotna: manang na tamba tesna, porlu
lap ni tanganna; atik porlu “sipanganon
pangujungi” (makanan cuci mulut);
manang rikkot parbasuan nang pe naung adong sendok/garpu manang sumpit. Ala
bumbu ni masakan (naniloppa) do kunci ni hinatabo nanimasak (naniloppa), ikkon
malo situtu ganup ama, ina, nang ianakkon na di jabu i, mangaresep bumbu
(hasea). Molo tamu ndang rikkot siak siallangonna, ba unang dipaksahon mambahen
cabe tu nanilompa i. Godang rempah naasing na boi mambahen tabo naniloppa nang
so marcabe. Molo dung simpul mangan, denggan jala sopan dipapungu muse akka
alat-alat mangan i, dohot rimarima na adong. Unang adong hata tarbege laho
mangulahon i. Sotung dirimpu tamue i naniomelan ibana, dung simpul mangan, ala
adong hata haruar sian pamangan ni parjabu i. Paling sian nalambok nisukkun
tamue i atik na tabo di ibana (nasida) sipanganon i. (6) Ala raja manang
soripada do tamue, ikkon hormat jala lambok do pataruon ibana tu bilut
podomanna, jala sai dohonon na rade diri mangurupi molo adong na rikkot dope,
jala pinatorang boha ibana pasahathon narikkotna. Dung sidung istirahat modom
(arian manang manogotna dung hehe), sukkunon do atik na porlu kopi/tes.
Manogotna i tinogihon denggan laho sarapan. Porlu do botoon ni akka rumatangga
di humaliang Tao Toba: Ia akka tamue sian luar manang dalam negeri, masihol do
marborngin di bagas/jabu ni panduduk na disi, asal ma boi sonang jala aman,
huhut ndang hansit butuhana mangallang sipanganon nadiparade allangonna; ndang
dipaotooto, jala ummura biayana disi sian molo di hotel marborngin. Nanidok di nomor sada sahat tu nomor onom i do
bakko partamueon ni halak Batak sian mulai najolo; jala ikkon lam tudengganna
ma i di akka pomparan ni Batak Toba sinuaeng. Jala molo di jabu ni panduduk i
nasida gabe tamue, langsung ma hepeng nasida gabe mamboan pangomoan tu parjabu
i. Ai molo di hotel nasida marborngin, hotel ni parluarnegeri misalna, ba mulak
tu luar negeri do pangomoan nabinoan nasida.
Akka rumatangga na sahuta i, boi do kerjasama, manontuhon jabu niise
naboi inganan parade sipanganon ni akka tamu na ro marborngin di huta i, jala
diatur ma akka tamue i di jabu ni ise modom, jala tu jabu i ditarui serapanna,
sipanganon arian, dohot sipanganon borngin. Di jabu inganan mangalompa i ma “ahli masak” karejo, hombar tu pesanan ni
akka tamue. Sian turpuk 1 Musa 18, godang siparsiajaran taringot tu martamue
asa mandapot pasupasu.
2.
Martamue
tarmasuk do i “mambahen/mamillit na dumenggan”, jala nadumenggan i gabe ampuna
ni partamue i, na tung so unsatonna (buataonna) sian ibana. Tabereng ma boha
lambok (ramah) na si Abraham namora
jong i tu tolu halak (na so tinandana) na ro dibereng ibana di parpilngas ni
las ni ari (tarpukul sabolas arian ma i), tikki laho dapot tikki mangan arian. Diadu
si Abraham na ro i tu harbangan ni alaman ni jabuna. Marlojong si Abraham
manomunomu si tolu halak i. Takkas dirajumi rohana, na siboan pasupasu do
natolu i tu ibana, umbahen na ro apala di parpilngas (porngiar) ni ari. Dipaunduk/dipatukki
pamatangna (dia sujud) (= manukkap
marsomba), mardongan hata na elék ibana tu na ro i. Halak na marlojong manomu
naro jala manukkap di jolo ni na ro i mardongan elekelek, i ma pambahenan (sikap) manghormati situtu. Songon i do nang
adat ni halak Toba tu tamuena, na ro marsitopoton. Molo dipalu gondang, adong
do tortor ni halak Toba tortor panomunomuon/pangelekelekon tu tamue na ro.
(Nasipata do songon leas berengon dibahen halak Toba si nuaeng tortor
panomunomuon i, ai gayana hampir holan gerak ni tangan na ma, songon na
mangahit manjou tamu i asa ro, hape anggo najolo, ikkon adong do gerak patukki
daging huhut mambahen tangan marsomba tu tamue na ro i. Ido umbahen adong hata
ni halak Toba mandok: ro hami marsomba tu adopanmuna, sampulu jarijari
pasampulusada simanjujung. Ianggo nuaeng, tangan nama dibahen “marsomba” alai
simanjujung sai dirgak na ma (songon na so olo tunduk). Jadi sai hurang tama
berengon tortor panomunomuon ni halak Toba i. Uttoho berengon tortor
panomunomuon ni dongan Batak na di Simalungun). Nunga hampir ndang olo be halak
Toba nuaeng marlojong manomu tamuena, nang pe tulangna manang hulahulana na ro
i. Bahkan olo mandok: “Tabereng jo atik na songon dia pangeol ni na ro on!”,
hape nunga ditanda ise na ro i. Umbahen na songon i, ala naung degradasi (sumurut) do hapantunon (keramahtamahan) ni halak Toba martamue.
Ianggo si Abraham, na so tinandana do natolu halak i, alai dilojongi do,
dipatukkap dirina di jolo ni na ro i jala elek hatana manosoi asa olo nasida natolu
mangulon (singgah) tu jabu ni si
Abraham. Ala ni sikap ni si Abraham i, gabe so tarjua ni natolu i mangoloi
pangidoan ni si Abraham i. Sugarina pe ndang olo natolu halak i mangulon di
bagas/jolo jabu ni si Abraham, ala adong urusanna na asing, ndang pola hansit
roha ni si Abraham, ai nunga dibahen ibana na dumenggan ni nadumenggan, uhum
panomunomuon tu tamue. Ndang adong be
namanarita tu si Abraham, na di tano on dohot na di banuaginjang. Si Abraham
sandiri pe ndang saritaonna dirina. Hansit do molo nisarita sandiri diri niba
sandiri, ala sai nietong na hurang tama pambahenan niba tu tamue niba. Humansit
do i sian sarita ni halak taringot tu iba.
3.
Adong
do manang piga nadielekkon si Abraham tu natolu halak na ro manopot ibana: (1)
Sapala naung asi roha ni na ro i tu si Abraham, unang ma dilaosi si Abraham.
Maksudna, jolo mangulon ma. (2) asa diloas boanonna aek asa adong mamburi pat
(tot) ni natolu halak i. (3) Asa olo mangunsande natolu halak i di toru ni hau
pangunsandean di jolo ni undungundung ni si Abraham i, jala hundul di amak tiar
sipabolakon ni si Abraham. (4) Asa diloas boanon ni si Abraham sagusagu laho
patogar roha ni natolu i, asa tulus muse pardalanan ni natolu halak i. (5) Asa
dioloi nasida na tama do akka na songon i patupaon ni si Abraham, ai hombar tu
haroro nasida do i di tikki laho mangan arian. Lima dipangidohon si Abraham tu
natolu halak i, songon na hombar tu adat partamueon di tikki i. Digogohon si
Abraham ikkon singgah (maradi
mangulon) di bagas/ jolo jabu ni si Abraham sitolu halak i. Adat do i dohot
uhum molo nisosoan halak na ro lewat sian jolo jabu niba asa singgah/mampir (so mangulon satokkin). Mangalap gogo jo satokkin. Pangalaho na songon on do nanitiru ni akka
negara “Kristen naung sekuler” di Eropa, umbahen nadijakkon nasida “mangulon”
di negara nasida akka pangungsi na so sian Timur Tengah najolo nang nuaeng on. Nunga
lam ditiru negara Indonesia nuaeng nang pangalaho na songon i, di na ro akka
pangungsi sian Bangladesh, Afganistan, manang halak Rohingga na sian Burma. Marsiajar
akkan negara-negara i gabe partamue. Di Jerman ndang adong pangungsi na diloas terlantar; ai diparade do jabuna,
balanjona, dohot na boi ulaonna; sandok dibahen sonang situtu akka pangungsi i.
Alai sial
panghilalaan molo binege adong
teroris na manamaknamak di tongatonga ni
pangungsi i. Molo lao bongot tu jabu tamue na ro, ikkon jolo sai diburi be do
pat (tot/simanjojak)na. Ido umbahen sai adong guci/ember marisi mual di jolo
emper ni jabu di Timur Tengah. Alana ndang denggan molo sai marabuabu pat ni
tamue tikki hundul di jabu manang di amak tiar hundulan. Hasolaman na songon i
masa do sahat tu tu tikki Jesus, na boi botoon sian barita di Padan Naimbaru na
paboahon tikki ro Jesus tu pesta na di huta Kana, na dibahen aek gabe mardai
anggur natumabo sian natabo. Ala daerah gurun na gok abu do akka daerah di
Timur Tengah, jadi marlokkotan do abu di pat tikki mardalan. Ndang tabo
perasaan ni tamu na masuk tu jabu, molo sai kotor (marabu) patna tikki hundul. Jadi
porlu do dipaias, asa boi sonang perasaan di jabu natinopot i. Parjabu i pe
songon i do; diburi do patna molo dung sahat tu jabu sian pardalanan dao, jala
naeng masuk tu jabu. Ias pat ni parjabu, ias nang pat ni tamue na ro. Pajumpang
ma akka na sarombang, ala ni pambahenan i. Mangulon di toru ni hau di jolo jabu
paima dibuat aek mamuri pat, marlapatan do i, ndang paloashon tamue i sai
didadang ari na mamilngas i. Toru ni hau
i sai hira partukkoan na adong di tonga ni halak Toba do i. Adong do disi hundulhundulan.
Disi linggom jala lambok. Sada hahormaton ni tamue do i molo pinangido
tamue juguk tu inganan nalambok jala
tama. Ndang songon na jotjot masa nuaeng on di tonga ni halak Toba molo
marpesta, na olo sipata mandok: “Hamu
hulahulanami sian hami namarhaha-maranggi, dilas ni ari i ma jo hamu
paima huparade hami inganan di hamu!” Manang
didok: “Hamu akka tamuenami, akka raja na ro, masiantusaan ma jo hita,
ala naung sude kursi dohot amak dihunduli rombongan ni hulahula i, jadi di
paimpisan i ma jo hamu, manang masibuat ingananna be ma jo hamu!” Ndang
hasomalan ni Toba na songon i. Adat Toba mangaturhon: parade on ni suhut hundulan na tama tu tamue
dia pe i, andorang so mulai pesta. Hombar tu poda ni Barita Nauli do i.
Pinarade sagusagu (sipanganon
sipadao loja/makanan ringan) tu tamue
asa adong do pargogona, paulak hosa loja, jala pargogo ni tamue i laho paimahon
sipanganon-godang (makanan besar)
sihasagathononnasida sampe butong. Tong do adat hasomalan i di tikki ni si
Abraham, jala nunga hira (hampir) sude
bangso mambahen na songon i tu tamuena. Halak
Toba pe songon i do, sai pintor diparade do tes manis manang tes paet mardongan
sappotong kue manang gadong (dia ma na pas adong di jabu i), tu tamuena paima
diparade sipanganon-godang.
Disukkun si Abraham do panolopion
tu akka naniusulhonna i tu si tolu halak i. “ai ala ni do umbahen na ro hamu tu
lambung ni naposomunaon?”, ninna si Abraham tu tamuena i. Tujuan
sementara ni natolu halak i, i ma
paulak hosa loja. Diantusi si Abraham do i sian akka hasomalan naung nijalona
molo laho ibana mardalani tu luat na dao marsitopoton. Dung mandapot panolopion si Abraham sian
sitolu halak i, pintor hatop do ibana karejo jala mengerahkan inantana (si Sarah) dohot akka parkarejona lao
manghalaputi akka na rikkot tu partamueon i. Lobi sian na nisosohon ni si
Abraham tu natolu i, disuru si
Abraham patupaon ni sude “pasukanna” i
laho manamuei halak i natolu.
4.
Manghalaputi
(= segera), i ma mangulahon ulaon asa
hatop sidung, marhasil jala marlumba tu tikki na mansai sompit. Pukul sabolas
ro sitolu halak i, jala ikkon boi “mangan arian” nasida pukul sampulutolu. Di
bagasan dua jom ikkon boi sude masak, jala tabo akka nanilompa laho panganon ni
tamue natolu i. Jadi ikkon sude do humalaput (kerja cepat,cekatan, cermat dan
tepat) asa pas partamueon i. Si Sara diperenta asa humalaput mambuat niitak
(tepung) tolu bale (tiga sukat) jala mangudi (mandogili) asa
boi dibahen gabe sagusagu (roti bakar).
Sabale be ganup tamue i dietong. Si Sara rap dohot akka “borua pangurupina” pintor hibas be, kerjasama dohot samakerja asa pintor boi hatop deba sian sagusagu i dipangan tamue
i andorang so mangan arian. Bayanghon ma boha hatopna, cekatanna, cermatna dohot
tepatna mambahen roti bakar sian topung tolu bale sidung di bagasan satonga
jom. Jadi namakkarejoi i nunga pintor adong na mambuat topung, mangkocok dohot
mual, mangudi, mambahen campuranna asa tabo daina; jala di tikki na sarupa
nunga adong na pagalak tataring, parade pangaloppaan, parade piring ingananna,
parade mual na boi bahenon tes inumon ni tamue i molo dung sikkop sude. Ikkon
sidung satonga jom, asa unang sanga bosan tamue paimahon. I ma na manghalaputi.
5.
Lao
si Abraham manjou naposona baoa, asa rap ibana dohot halaki lao tu inganan ni lombu mambuat sada anak ni
lombu namokmok jala nauli seaton nasida, asa adong juhut panganon ni tamue i,
mandongani sipanganon mangan arian (sagusagu). Natuani na ma ndang maol anak ni
lombu i ditakkup, asa boi dikarejoi i bahen parjuhut dibagasan dua jom. Sian
mulai maneat, mangkuliti, manahei, mancuci jagal i, mangarobus, manjaljali, mangalompa, mambahen
ombuombuna (martua dope molo naung adong hian naboi olahon gabe bumbu di jabu),
parade pangaloppaanna, parade soban, pagalak api, mangaloppa sampe masak, jala
tabo. On ma ulaon “manghalaputi paulihon” parjuhut sian anak ni lombu. Jala di
bagasan dua jom nunga ikkon rade sude, jala boi mangan arian (makan siang) pukul sada arian. Boi ma nigombarhon di bagasan roha, songon dia
hatopna, cekatanna, cermatna, dohot tepatna akka parkarejo ni si Abraham
mangulahon saluhutna i. Humatop sian i dope karejo di restoran molo ro tamue tu
restoran, asa boi lenonon ni parrestoran i sipanganon na las (ndang nabasi) tu
tamuena di restoran i. Hinorhon ni kerjasama ni tim ni si Abraham na kareno
mansai hatop, cekatan, cermat jala tepat, nionjar ni holong ni roha martamue,
marhasil do rade sipanganon i tepat waktu
(di tikki na pas). Suksesna hape martamue
ikkon tong do karejo ni tim
nabotulbotul boi kerjasama jala samakerja, jala diboto be takkas akka dia
siulaon narikkot. Masibuat ulaonna be, jala
ndang sai “babababaan” mangulahon ulaonna be.
6.
Dung
simpul parade sipanganon di “dapur”, sahat ma muse tu ulaon naumporlu ni
naumporlu. I ma ulaon pasahathon sipanganon i tu tamue na ro i. Ulaon menghidangkan makanan, on ma puncak ni
partamueon. Tung tabo situtu pe nimasak sipanganon, alai gabe songon rungga do
i di aruaru ni tamue molo so tama manang ndang suman cara pasahathon (menghidangkan) tu jolo ni tamue i. Si
Abraham sandiri do “langsung” turun tangan laho pasahathon sipanganon naung
diparade i tu tamuena sitolu halak i. Tamba ni sagusagu naung dipatupa, diboan
si Abraham do lompan jagal lombu na tabo i, dohot susu nanialhotan, dohot susu
natata (na boi langsung inumon). (Di tikki i ndang subang/pantang mangallang
jagal laos manginum susu dongan ni jagal i. Nuaeng pantang do di halak Israel
rap mangallang susu dohot jagal, ala didok di patik nasida: “Ndang jadi
lompaonmu anak ni hambingmu di bagasan aek ni susu ni inana” 2 Musa 23:19c;
34:26c; 5 Musa 14:21c). Minar bohi ni Si
Abraham, mengkel suping ibana, jala lambok hatana manosoi tamu i asa olo
mangallang naung pinarade ni timna i.
“Dipeakkon” si Abraham akka sipanganon i di jolo ni akka tamuena i. Lapatan ni
“dipeakkon” i ma “tung mansai denggan diladenhon”. Inganan parmanganan nasida
laos di toru ni hau i nama, ala lumambok huroha disi sian nasa di bagasan
undungundung ni si Abraham. Jongjong si Abraham di lambung ni akka tamuena na sedang mangan i, patuduhon sikap na tongtong rade dirina suruon ni akka tamue na i
mambuat/paradehon molo tung adong na hurang. Dipaboa do dibarita on, na tung mansai
takkas “mangan” tamue ni si Abraham i. Ala ni tabo ni sipanganon i, dohot
sonang ni roha nasida di pangaladenon i, umbahen dilului tamue i si Sarah (ripe
ni si Abraham), ai diboto nasida na si Sarah do manghalojahon parade sipanganon
i, jala si Abraham holan na pasahathon tu jolo nasida do tikki lao mangan. Di
halak Batak didok: “Jolo ninangnang asa ninungnung, jolo pinangan asa nisukkun.
Nunga butong hami mangan indahan na las, sagat marlompan. Pamurnas ma i tu
daging, saudara ma i tu bohi; sipamanis imbulu ma i, sipaneang holiholi. Bagot
na marhalto do na tubu di robean; horas jala hipas ma hami na manganhon, tu
gandana ma sikkat ni i di hamu namangalean. Alai dia ma lakkatna, dia ma
unokna. Dia ma hatana, dia mananidokna, taringot tu indahan masak, tanggotanggo
na godang, dohot aek sitiotio nang tuak takkasan naung pinatupamuna
hinasagathonnami suhutnami?”, ninna
tamue manukkun parjabu (suhut) di
partamueon ni halak Toba. Di tikki ni si
Abraham, sai na mammasak sipanganon do dilului tamue, molo tung mansai tabo
sipanganon i diallang tamue i. Pamotoan ni tamue natolu i, si Sarah do na gabe
“chief” ni tim na mammasak sipanganon
naung dihasagathon nasida. I do umbahen si Sarah dilului nasida. “Didia do si
Sarah, jolmami?”, ninna tamue i manukkun. Dialusi si Abraham do denggan: “Di
undungundung indi do!”, ninna si Abraham mangalusi tamuena i. Hasomalan di
nasida: Molo akka baoa do tamue na ro i, ndang pola sai tampil borua mangaladen
tu jolo ni tamue i. Pantang do di nasida, borua mangaladeni tamue baoa. Jadi
ikkon ama i do mangaladenhon akka sipanganon i tu jolo ni tamue i. Ala ni i do
umbahen na di undungundung i si Sarah, alai ndang dao ibana, asa tong boi ibana mambege akka hata ni tamue i atik
adong naporlu, asa pintor sigop ibana mambuat laho ladenhonon ni si Abraham,
harajaanna i. Tung sikap partamueon
na mansai hormat do sikap na songon
i.
7.
Marlaba
do si Abraham dohot inantana si Sarah, siala partamueon na mansai denggan
nabinahen nasida, tu tamuena na so tinandana i hian. Dapotan pasupasu si Abraham
dohot si Sarah, ai apala nadihauashon nasida dipatardas tu nasida na laho
lehonon ni Jahowa na ma di taon na mangihut. I ma: Anak na tubu sian bortian ni
si Sarah, anak na gabe panean (“ahli
waris”) di si Abraham/ Sarah tu joloan ni ari. Mansai sonang roha ni si
Sarah mambege hata i di hundulanna di bagasan undungundung i, umbahen na
mengkel, laos manukkun dirina atik na “tolap” dope dirina manggoki nanidok ni
tamue nasida i. Alai tamue i mandok: “Adong huroha, na so tarpatupa Yahowa?” (1
Musa 18:14a). “Pasupasu nagodang, i ma
roha nasonang.” “Roha nasonang i ma molo boi jumpa nasinintasinta jala
nahinauashon ni roha.” Pasupasu nadipasahat tu si Abraham i ma: “Sai na mulak do Ahu tu ho taon i songon on,
ida adong ma anak ni si Sarah, jolmami.” Marlapatan do i, ia bortian ni si
Sarah jolma ni si Abraham, mulai ma marparbue di bagasan sabulan manang
duabulan dung parro ni tamue nasida i, jala dung sampulu tu sampuludua bulan nari
muse, sorang ma anakkon baoa di si Abraham sian si Sarah. Siapulu sia taon ma
umur ni si Abraham tikki dibagabagahon tamue na on na naeng adong ma taon na
mangihut anak di si Abraham sian bortian ni si Sarah, naung marumur siapuluualu
taon. Tubu si Isaak tikki marumur 100 taon si Abraham, jala si Sarah marumur 99
taon. Nunga menopause si Sarah tikki
i, alai gabe boi muse gabegabean. Mengkel si Abraham mambege bagabaga i (1 Musa
17:17), jala mengkel nang si Sarah mambege hata hinatahon ni tamuena sitolu
halak i (1 Musa 18:12). Ikkon mengkel do sahalak na hol marpulu taon dung
marrumatangga, asa boi muse mangolu di pamatangna akka naung dirajumi “nunga
los” akka naporlu mambahen adong anakkon. Molo didondoni “arsak” do na hol i,
laos mate do saluhutna akka peralatan seksualna. Jadi ndang denggan molo
langgus roha tu akka bagabaga nadenggan napinasahat ni suruan ni Jahowa (Jesus
Kristus) taringot tu nanihauashon ni roha. Pasti do dapotan pasupasu, jala
dapot nanihauashon ni roha, molo tung gomos tiniop akka bagabaga nauli na
pinasahat ni suruan ni TUHAN. Ikkon mangolu partondion, marlas ni roha (mekkel)
pamatang lao manjakkon bagabaga ni TUHAN. Hinorhon ni pos ni roha i ma
partamueon na mansai denggan. Ai dipartamueon tu akka suruan ni TUHAN i, Jahowa (Jesus Kristus) do natinamueanna. Di portibi on pe, olo do pintor dapotan
pasupasu, akka na denggan manomu, manjakkon, dohot manamuei na ro manopot jabu
ni parjabu.
Hea do masa, ro sada pembesar
(raja) tu sada huta, alai ndang tanda ibana dibahen na pembesar (raja) ni
negara. Baliksa songon si apekapek do ibana dibahen. Alai adong ma di huta i, sada
keluarga napogos, na mansai burju jala hormat manogihon raja na menyamar i tu
jabuna, jala ditamuei raja na so tinandana i mansai denggan. Dung mulak raja na
menyamar i tu istanana, disuru ma surauanna manaruhon hadiah tu parjabu namanamuei raja na so tinandana i, sada mobil mewah dohot surat na mandok
dilehon raja i sada jabu na mansai uli gabe ampuna ni namanamuei i, jala
diangkat amanta i gabe pegawai tinggi ni pamarenta di harajaon i. Songon daion
gula di parjabu namanamuei raja i, akka pasupasu (hadiah) napinasahat ni raja i. Ala ni partamueonna na sederhana
alai hormat jala denggan tu raja nasotinandana i, gabe mamora ibana (dapotna
hinauashon ni rohana), jala ala ni i lam tu serepna roha ni amanta dohot inanta
na manamuei raja i.
Donok do tangan ni Jahowa (Jesus
Kristus) mamasumasu akka na marholong roha tu akka suruanNa. Partamueon i ma
sada dalan laho mambahen nadumenggan tu dongan jolma, jala laos dalan do i mamillit
na dumenggan, asa gabe ampuna ni
partamue i na dumenggan di ngoluna. Dipargogoi Tuhanta ma Huria Kristen mambahen
dohot mangampunai na dumenggan i.
Pematangsiantar, tgl. 22 Juni
2016. Pdt. Langsung Maruli Basa Sitorus )Pdt. LaMBaS).
1 komentar:
Write komentarMauliate amang Pandita nami....
Reply