JAMITA SIAN EVANGELIUM TU MINGGU VIII DUNG TRINITAS TGL 6 AUGUSTUS 2017

20.05.00 0 Comments A+ a-

MATEUS 14:13-21

14:13 Alai umbege i, borhat ma Jesus sian i marparau tu luat na lungun, punjung sasadasa. Jadi umbege i natorop, mardalan tur ma nasida sian angka huta i mandapothon Ibana.
14:14 Dung ro Jesus sian i, diida ma halak mansai torop, jadi asi ma rohana mida nasida, dipamalum ma angka na marsahit na di nasida.
14:15 Alai mareak bot ari didapothon siseanna ma Ibana, angka ninna ma: Halongonan do dison jala na bot ne ma ari; pamuli ma natorop i, asa laho nasida tu angka huta manuhor sipanganon!
14:16 Alai didok Jesus ma tu nasida: Ndang pola laho nasida, lehon hamu ma nasida mangan!
14:17 Dung i ro ma hatanasida: Holan lima roti dohot dua dengke sambing do hupeop hami dison.
14:18 Alai ninna ma: Boan hamu ma i tu Ahu!
14:19 Dung i didokkon ma natorop i hundul di duhutduhut, ditiop ma roti na lima dohot dengke na dua i, manaili ma Ibana tu ginjang laho mamasumasu, dibagi ma roti i, diparlehon ma tu angka siseanna, asa nasida mangalehon tu natorop i.
14:20 Jadi mangan ma saluhutna jadi bosur be ma; dung i dipapungu ma angka ebaeba na lobi i, gok sampuludua ampang.
14:21 Alai anggo torop ni baoa na mangan i arga limaribu do, so padohot angka parompuan dohot dakdanak.

NA MALE, LEON MANGAN!  NA LOBI, PARHASEANG

1.      Hamu na dongan haporseaon nahinaholongan dibagasan holong na sian Jesus Kristus. Poda ni bangso Batak Toba mandok: “Hita halak Batak Toba ikkon boi do rappak mangan dohot rap mangan.” Lapatanna, ikkon olo jala boi halak Batak Toba i pungu mangan di sada inganan (songon di jabu, di parpestaan, di partamasyaan, dna; jala molo porlu olo jala boi sapanganan; si sada tangiang; asa sinemnem urukuruk, silamlam aek Toba, nametmet dohot namagodang ndang adong na marungutungut; alai sude marlas ni roha). Jala sude halak Batak Toba ikkon rap mangan, lapatanna ndang adong na gabe anturaparon, marpogos, alai ikkon sude rap mamora. Na di ranto dohot na di bona pasogit, ikkon sude boi “mangan”. Lapatanna, ganup rumatangga ikkon adong be akka dalan ni ngoluna na mambahen ganup rumatangga i ndang hurangan di manang aha pe, alai mamora, artana lobi sian na sukkup, jala ala ni i boi masitolongtolongan. Namora mangurupi na pogos, jala napogos olo jala tolap  urupan asa mamora. Na adong karejona manang usahana, mangusahahon asa na manganggur dapotan karejo, jala molo dung dapotan karejo na manganggur i, sude nasida marsitutu pamaju parkarejoan i asa lam tu majuna, jala lam boi mangalehon parkarejoan na denggan tu donganna Batak Toba. Diapdao nasida diri nasida sian na masihosoman, masilatean, masitealan dohot na masielatan, alai sude masiholongan, masiargaan, masihormatan, masiramotan, masipatoruk dirina dohot marroha pangoluhon. Poda ni halak Batak Toba on  sadalan do i tu pambahenan ni Jesus na mangalehon  mangan lobi lima ribu halak toropna, na mandok ikkon leoneon mangan akka na male, jala ikkon parheseangon akka lobilobi, asa boi olahon muse marguna tu hajolmaon i.

2.      Sada nari sian poda ni halak Batak Toba naung gabe hangoluan nasida, mandok: “Otik sipirnitondi, godang sibutongbutong.” Lapatanna, ndang ala ni godangna  sipanganon manang parbagianan dapot ni saasahalak umbahen halak i gabe martua manang sejahtera saleleleng ni ngoluna. Alai tung otik pe dapotna, tung martua manang sejahtera do ibana di partondion dohot di pardagingon, tarpasupasu ibana dohot pomparanna. Molo didok “godang” lapatanna tung mansai bahat, alai holan sukkup tu butuha saluhutna; holan mambahen sombu “nafsu”mangan do. Denggan do dapotan godang, alai unang ma nian godang ni dapot i songon hataridaan ni harakuson, haormuson manang hahosukon. Ikkon marbagi do di naotik, mardua di na godang. Ikkon sude dapotan sirsir be. Godang sibutongbutong lapatanna na dapot na godang i, holan mambahen butong do, jala ndang gabe dalan ni parhatuaon i. Di usaha ni halak Batak Toba mambahen sude sejahtera, sai diparsinta do asa unang adong na gabe “parbagi godang” (na mambahen donganna na asing gabe so dapotan), alai ikkon do bagi dos asa mokmok. Sian barita pambahenan ni Jesus na mangaleon mangan lobi limaribu halak, boi do halak Kristen Batak Toba takkas marsiajar asa tung dihangoluhon poda ni halak Batak Toba na mandok: Otik sipirnitondi, godang sibutongbutong.

3.      Dapot jahaon do barita taringot tu “Jesus mangalehon limaribu  halak”  di buku na sinurat ni si Mateus, Markus, Lukas dohot Johanes. Holan di buku nasinurat ni si Johannes do dipaboa, na dakdanak na metmet na dohot di punguan ni natorop i do, na mameop dua dekke dohot lima roti, jala ampuna ni dakdanak i ma na dilehon sisean i tu Jesus tikki dilului Jesus atik adong sipanganon dipeop akka sisean i. “Adong do dison sada dakdanak na umpeop lima roti dohot dua dengke; alai sadia ma i tu na sai torop?” (Joh. 6:9), ninna si Andreas, sisean ni Jesus. Si Markus, Mateus, Lukas paboahon alus ni sisean i tu Jesus, mandok: ‘Dung i ro ma hatanasida: “Holan lima roti dohot dua dengke sambing do hupeop hami dison”’ (Mat.14:17); ‘Gabe ninna nasida ma: “Holan lima roti dohot dua dengke do di hita, anggo so hami laho manuhori sipanganon di natorop on saluhutna”’ (Luk.9:13); ‘Jadi dung diboto, didok ma: “Lima do, angkup ni dua dengke!”’ (Mrk.6:38). Dakdanak mamboan bohalna lao mandapothon Jesus. Akka na magodang i ndang suraon mamboan bohalna be? Na jelas holan dakdanak i ma na patuduhon bohal na binoanna, akka na magodang i manabunihon bohalna. Tung pe ditakkasi akka sisean i akka na magodang i atik adong roti dipeop nasida, tung so olo paboahon manang patuduhon. Dakdanak na “polos” i do na olo patuduhon na dipeopna, jala dileon ala diboto dihaporluhon Tuhan Jesus i. Toho do nanidok ni Jesus: “Situtu do na hudok on tu hamu: Molo so mulak rohamu, gabe songon dakdanak, tung na so bongot hamu tu harajaon banua ginjang i” (Mat.18:3).

4.      Sada sitiruon sian jolma na mansai torop on, i ma tekad nasida lao mandapothon Jesus. Olo nasida saluhutna mardalan tur (mengambil jalan darat) sian akka hutana be lao mandapothon Jesus. Ndang dihilala nasida loja, lao mandapothon Jesus, jala marhasil do nasida pajumpang dohot Jesus. Tekad na songon i, porlu do disuanhon tu akka jolma sinuaeng on. Adong do sian natorop i akka na marsahit. Tontu akka na hipas manogunogu akka na marsahit i mandapothon Jesus, asa haru dipamalum Tuhan Jesus Kristus. Boi dohonon do, na kompak do na hipas dohot na marsahit, lao mandapothon Jesus. Marhasil do nasida ala ni tekad (parsitutuon ni roha) dohot kompak  (hasadaon/ha-rim-on) nasida i. Pajumpang do nasida dohot Jesus, jala asi do roha ni Jesus mida nasida, jala dipamalum Jesus do akka na marsahit na di nasida i. Nang nuaeng on, mansai porlu do rim ni roha ni akka jolma mamboan akka sahit ni hajolmaon, akka jolma dohot “lingkungan” na marsahit tu Jesus, asa dipamalum Jesus.

5.      Sada na so jelas sian barita on, i ma taringot tu atik na adong do diboan ganup jolma sian natorop i bohalna (sipanganonna) be, lao mandapothon Jesus,  ai diboto nasida na di halongonan do Jesus lao dapothonon nasida jala parsadarian do disi. Ndang dipaboa, songon dia dalanna, boasa sada dakdanak sian nasida boi mameop dua dekke dohot lima roti. Atik na tangis-tangis do i mangido tu natorasna, asa dituhor di ibana dua dekke dohot lima roti i, tikki lewat nasida sian jolo ni sada kode (lapo) partigatigaan. I pe ndang dipaboa. Nadipaboa tu panjaha, i ma naung  mareak bot ni ari tikki i, jala jolma ikkon mangarade lao mangan borngin. Ikkon mangan jolma i asa tolap manaripari borngin na golap i, tarlumobi molo lao akka natorop i mulak tu hutana be muse dung sidung pajumpang dohot Jesus. Tutu do i, ikkon adong do bohal ni jolma lao manaripari (mangalewati) hagolapon ni portibi on. Ndang denggan jolma i rapar, lao mandalanhon ngoluna di golap ni portibi on, tarlumobi molo dung pajumpang dohot Jesus, mandapot poda sian Jesus jala mandapot hamalumon ni sahit sian Jesus. Molo rapar do jolma, susa do, jala olo muse tata rohana be, nang pe naung mandapot hata poda sian Jesus jala malum sahitna dibahen Jesus. Jadi ikkon dilengkapi do jolma naung dapotan hata ni Jahowa Jesus Kristus jala naung dapotan hamalumon sian Jesus marhite sipanganon pardagingon, asa unang adong na male.  Hamaleon ni butuha, boi do mambahen tata (mentah) muse haporseaon naung suan dohot hamalumon ni sahit naung adong. Ai olo do gabe mulak manombo muse sahit, molo male butuha; olo do guga haporseaon molo maniak butuha. Jadi ikkon leonon do jolma mangan asa unang male. Ndang sukkup holan butong di hata hangoluan, hipas di pamatang, alai ikkon dilengkapi do marhite na bosur (butong) butuha.

6.      Mamboto naung bot ari, jala naeng dapot ma tikki mangan bodari, jala marnida natoropi nunga male jala loja pamatang nasida, adong do dua pihak na prihatin di keadaan ni natorop i. Nasida marpikkir,boha asa boi mangan borngin natorop i. Pihak na parjolo i ma akka sisean ni Jesus, jala pihak na paduahon i ma Jesus sandiri. Sisean ni Jesus mangusul, asa dipamuli Jesus sude natorop i tu hutana be, asa disi nasida manuhori sipanganon na porlu di nasida be. Lapatanna, sisean i manginginhon, asa natorop i sandiri na manglului siallangonna asa margogo nasida manaripari borngin i. Sisean i mangusulhon songon i ala diantan do gogona, na so tolap nasida mandapot manang manuhori siallangon ni lobi limaribu halak di bot ni ari i, jala ndang adong sukkup uang nasida manuhori sipanganon allangon ni natorop i. “Pasombu ma natorop i sandiri mangatasi hamaleon nasida be1”, songon i ma pikkiran ni sisean ni Jesus i.  Ndang adong niat ni roha ni sisean i, asa dohot nasida mangatasi hamaelon ni natorop i. Aut adong niat nasida mangurupi natorop i, dohononna ma nian tu Jesus: “Guru, aha do sibahenonnami, asa boi mangan bodari sude natorop i? Ajari hami, Guru, aha sibahenon nami!” On ndang songon i didok. “Pamuli ma natorop i asa boi nasida manuhori sandiri sipanganon nasida be!”, ido didok sisean i tu Jesus. Sarupa do i tu pandokan: “Lot ma masilului allangonna be akka natorop i. Ndang parduli hita disi!” Songon on ma najotjot jumpang di tong-tonga ni akka sisean ni Jesus di zaman nuaeng on, molo  dibereng nasida nunga marpogos, anturaparon akka natorop na marsitutu pajumpang tu Jesus Kristus. Lam bagas ketidak pedulian i. Lam godang sidalian dipandok, lao mandukung ketidak pedulian ni akka sisean ni Tuhan Jesus zaman modern on. Lam gale do hakristenon molo sai torus do berkembang sikap-sikap na songon i, i ma sikap ndang paduli, marsidalianhon ala pintor dietong dirina ndang tolap mangatasi pardangolan ni natorop na mauas pajumpang tu Jesus Kristus.

7.      Hamu na dongan sahaporseaon nahinaholongan. Aha alus ni Jesus tu siseanna i. Jompok do didok: Ndang pola laho nasida, lehon hamu ma nasida mangan!  Boi suraon do, boasa songon i alus ni Jesus tu siseanNa i.  Diboto Jesus, na so adong be lapo sigadis indahan (kedai nasi) na boi mangaleon cukup panganon ni sude natorop i. Molo tung adong pe kode/lapo na buka dope manjual sipanganon, marsigulut na ma ma natorop i disi, jala masirampusan. Dung i gabe “na roa” ma tarbarita “ending”(ujung) ni parjumpaan nasida tu Jesus. Asa unang masa naroa i, tegas Jesus mandok: ”Lehon hamu ma nasida mangan.” Didok tu sisean i “hamu”. Ikkon kerja sama sisean i sude lao mangaleon mangan sude natorop i. Ndang ulaon ni sahalak i. Dileon Jesus parenta na songon i, tu akka siseanNa na so mameop agia aha sipanganon di tangannasida. Aut tu jolma sinuaeng dilehon parenta i, ra pintor dohonon ni jola ma diparentaNa i do: “Ah, narintik do huroha on, diparenta on jolma mangaleon sileonon na so adong di tanganna.” Alai ndang narintik Jesus na mamarenta siseanNa mangaleon mangan jolma natorop i, nang pe so adong sipanganon di tangan ni sisean i. Ikkon adong inisiatif ni sisean i, asa boi patuhan nasida parenta ni Jesus i. Tutu pintor hatop do nasida mandapot sipanganon na adong di tonga-tonga ni natorop i. Di tangan ni dakdanak adong dua dekke dohot lima roti. Alai tong do merasa ndang tolap nasida mangaleon mangan natorop i, ala sai holan mangetongi haboion nasida. Molo sai lepas sian pandonganion ni Jesus Kristus, ndang tarbahen ni akka pangihut (sisean) ni Jesus mangoloi parent ni Jesus. Dung pe olo nasida pasahathon sipanganon na adong i (na dua dekke dohot lima roti) tu Jesus, baru pe asa boi nasida tulus mangaleon mangan natorop i. Jadi ikkon leonon do mangan akka na male, ndang boi bolokkonon tanggungjawab sian i, tarlumobi jolma na male ala ro mandapothon Jesus, ro mangalului hata hangoluan sian Jesus, na ro mangalului hamalumon ni sahit sian Jesus. Ndang boi dokkonon sidalian: Ndang adong di tangannami sipanganon silehonon nami. Manang mandok: Lot ma masilului allangonna akka jolma na male i. Manang mandok: Parenta na so tikkos do parenta i, di situasi ni ngolu sinuaeng. Sandok ikkon oloan do parenta ni Jesus, na mandok ikkon leonon mangan akka na male. Marmassam do rumang ni hamaleon ni jolma sinuaeng on: Adong do i na male di hasintongan, adong na male butuha; adong male di haadilon; adong na male di dalan ni ngolu (lapangan kerja);  adong male di hadameon; adong na male di holong ni roha. Parenta ni Jesus: Lehon hamu ma nasida mangan!

8.      Mauliate ma, ala mamboto do sisean i, na so tarulahon nasida parenta i ianggo so rap dohot Jesus. Diilehon nasida na dua dekke dohot lima roti i tu Jesus. Tulus dakdanak i mangaleon, jala tulus akka sisean i mangaleon tu Jesus. Ndang songon sinuaeng: Nunga tulus ruas i mangaleon di tikki marminggu, alai adong na so tulus pangula ni huria mangaleon tu ulaon hatopan, jala didok: Potong pelean i, asa adong tinggal di huria on, ninna. Ianggo di halongonan i, tulus do dakdanak i mangaleon, jala tulus akka sisean i pasahathon tu Jesus. Alai ndang holan hatuluson ni dakdanak dohot sisean i, dohot do hatuluson ni natorop i mangoloi parenta ni sisean i na ro sian Jesus, na marsuru nasida hundul denggan jala taratur di duhutduhut i.  Ndang adong na marungutungut, ndang adong na gasagasaon ala ni male ni butuhana. Sandok, sude hohom, atur paimahon aha nanaeng bahenon ni Jesus tu nasida marhite dua dekke dohot lima roti i. Ditopang akka sikap na songon i, tung takkas do boi Tuhan Jesus Kristus karejo: maniop  roti na lima dohot dengke na dua i, manaili tu ginjang laho mamasumasu, mambagi  roti i, mamparlehon i tu angka siseanna, asa nasida mangalehon tu natorop i. Molo gaor do natorop i, ndang saut tarpasupasu roti dohot dekke i, ndang saut denggan bagionna dekke dohot roti i tu siseanna jala bagion ni sisean i tu natorop i. Tung sitiruon ni huria di zaman nuaeng on do pangalaho ni sisean dohot akka natorop i, asa boi nasida rappak mangan. Dung boi nasida rappak mangan, mangolu partondion nasida, hamalumon ni sahit i torus boi dinikmati akka na malum i. Molo tung mulak pe nasida borngin i tu huta nasida be nunga adong gogo nasida, jala mungkin do gogo na so hasudaan gogo nasida marhite na manjalo sipanganon na dibagihon tu nasida, sipanganon naung tarpasupasu. Modal nasida ma i asa boi nasida rap mangan tu joloan ni ari. Manang ise na olo mangulahon parenta ni Jesus asa rap mangalehon mangan akka na male, jala mangulahon i raphon Jesus, asa gabe tarpasupasu saluhutna, akka i do na dapotan hasonangan ni ngolu di pudian ni ari.

9.      Sude do mandok halongangan do na masa di halongonan i. Ai gabe marlobilobi sipanganon di halongonan i. Adong mandok, ala marbuhalbuhal do dekke dohot roti i tikki dibagibagi Jesus tu siseanna asa dibagihon tu natorop i. Ndang olo habis dekke dohot roti i sian tangan ni Jesus dohot sian tangan ni sisean i. Alai adong  do namandok: Tung otik situtu pe sian dua dekke dohot lima roti i, manang holan nasa balga ni eme be pe ganup nasida roti i, jala nasa balga ni monis sian dekke i dapot ni ganup sian natorop i, butong nasida be jala tung marolopolop partondion nasida be. Ala na songon i, manang aha pe sipanganon na dipeop akka jolma i (na ditabunihon tikki dilului Jesus atik adong dipeop nasida sipanganon), gabe ndang be dihaporluhon, jala dipambolokkoni.  Alai manang songon dia pe proses ni parlobi ni sipanganon i, na jelas adong do parenta ni Jesus asa dipapungu sisean i akka “ebaeba na lobi” i, jala gok sampuludua ampang na dipapungu nasida i. Tu aha ma papunguon  ni sisean i non i? Ganup sisean i saampang be. Ikkon olahon nasida akka ebaeba na lobi i gabe na marguna tu hajolmaon. Ikkon marbisuk sisean ni Jesus, baen aha ma olahon nasida akka ebaeba i. Jadi ikkon kraetif do sisean ni Jesus. Molo bagian ni dua dekke dohot lima roti naung ditangianghon Jesus jala naung tarpasupasu do akka ebaeba i, ikkon arga do bahenon akka sipanganon na songon i. Unang go ala naung bosur, gabe dipambolokkoni akka barang manang sipanganon naung dipasupasu TUHAN i. Ikkon kreatif do manggunahon na lobi. Parenta ni Jesus papunguhon ebaeba na lobi, mandorong akka pangihut ni Jesus sinuaeng mamparhaseang akka barang na lobi. Tung marrumang akka plastik-plastik pe  na lobi i, ikkon kreatif Kristen i laho mambahen i gabe barang na boi pakkeon muse.  Di Jerman, akka barang na so dipakke ganup keluarga disimpan do i denggan, jala molo dung jumpang ari kesetiakawanan sosial, dipeakkon ma barang i di topi ni dalan, asa boi buaton ni akka petugas sosial, laho pakkeonna mangurupi akka napogos. Ikkon akka na boi pakkeon dope akka barang i. Di indonesia, hurang sadar dope jolma mamparhaseang akka barang dohot sipanganon na lobi. Porlu dididik be dirina asa tolap mangolah akka barang/ebaeba na lobi asa boi marguna muse. Tong do dalan marhasonangan molo boi songon i. TUHANta ma mamasumasu sude pangihut ni Kristus na olo mangaleon mangan na male, jala na olo kreatif mangolah akka barang/sipanganon na lobi asa marguna denggan. Amen.

Pematangsiantar tgl. 30 Juli 2017. Pdt. Langsung Maruli Basa Sitorus (Pdt. LaMBaS)