EPISTEL MINGGU HANANAEK, TGL. 5 MEI 2016: PSALMEN 47:2-10
PSALMEN
47:1 Logu hombar tu pandok ni Siuluhon Ende (lamnaşşeaḥ). Ende sian angka anak ni si
Kora (libnē qoraḥ). Psalmen (mizmōr).
47:2 Martopaptopap tangan ma sude hamu angka bangso!
Puji hamu ma Debata mardongan soara olopolop!
47:3 Ai Jahowa do na tumimbul, na songkal, Raja
bolon do Ibana gumomgom liat portibi on.
47:4 Papatuonna do angka bangso tu hita dohot angka
marga tu toru ni patta.
47:5 Ibana do mamillit di hita pargolatanta,
hatimbulon ni si Jakkob, na hinaholonganna i. Sela.
47:6 Manaek do Debata mardongan parolopolopon,
Jahowa mardongan soara ni sarune.
47:7 Sai endehon hamu ma Debata! Sai endehon hamu ma
Rajanta i! Endehon ma tutu!
47:8 Ai Debata do Raja ni liat portibi on, endehon
hamu ma ende sipodaon.
47:9 Debata do mangarajai angka parbegu, hundul do
Debata di atas habangsa habadiaonna i.
47:10 Marpungu do angka na sangap
ni angka bangso tu * bangso ni Debata ni si Abraham, ai Debata do nampuna angka
* lombulombu raja ni tano on, timbul situtu Ibana.
MANAEK DO DEBATA MARDONGAN
PAROLOPOLOPON, ENDEHON
HAMU MA IBANA
1.
Songon
na adong di ganup bangso, di tonga ni bangso Israel sai adong do na marbakat
manurat logu ni ende dohot mambahen hata ni ende. Jala marragam rumang ni ende
naung disurat sikarang ende na adong di portibi on. Di tonga ni bangso
Indonesia pe tung mansai godang sikarang ende na marragam i. Adong do alealeku
(goarna Edy Siahaan, STh), naung manurat lobi marribu logu ni ende, jala
dibahen ibana hata ni ende i. Sipata dipangido ibana tu donganna sada teks,
dung i dibahen ibana loguna asa boi endehonon teks i. Tung namalo ma nian akka
sibahen/sikarang ende. Sian isi ni Bibel i boi botoon, na tung mansai godang
akka hata ni Ende disurathon disi, alai ianggo loguna ndang haru habotoan be. Ala
taringot tu haporseaon manang nanihaporseaan dohot taringot tu ngolu partondion
do na disurat di Bibel i, jadi gumodang do akka ende partondion dapot jahaon di
Buku Nabadia i. Tung namalo situtu do nang akka na boi mambahen hata (teks) ni
ende. Tabereng ma songon si Jakob, si Musa, si Maryam (iboto ni si Musa), si
Daud, si Salomo, sian pomparan ni si
Korah, pomparan ni si Jedutun, si Asaf, si Etan, dohot akka na so binoto
be goarna, na adong ende sinuratna dipamasuk di Bibel i gabe sipatogu
haporseaon. Ala tung sada budaya ni akka sisomba Jahowa do parendeon i,
ditambai akka Jahudi, Kristen, Islam ma
muse akka Ende partondion i di pardalanan ni tikki. Jala ikkon do torus lam
martamba-tamba akka ende partondion i nang di tonga ni Huria Kristen. Dilului
do nuaeng on naboi mangendehon saribu ende partondion naung hea niendehon ni
Huria Kristen na adong di portibi on, asa dilehon penghargaan na tarlumobi tu
ibana. Rikkot do Huria Kristen mangalehon penghargaan tu akka sikarang ende
partondion naimbaru, tarlumobi tu naung makkarang saotikna limaratus ende partondion naimbaru. Turpuk
epistel on dikarang sada sian pomparan ni si Korah, grup parende di akka
kebaktian di bagasjoro ni Jahowa di Jerusalem. Martua sikarang psalmen 47 on,
ai gabe ende partondion silapatan ni Huria Kristen endena on, asa dohot Huria
Kristen sinuaeng mangolu partondionna. I ma penghargaan tu ibana. Ummarga i
sian saribu kilo mas.
2.
Tung
sada panindangion ni haporseaon dohot panghirimon taringot tu Debata Jahowa do
akka nadisurat di teks ni psalmen 47 on. Ndang holan Israel disosoi parpsalmen
marende, alai tung sude akka bangso dohot houm do. Ai papatuon ni Jahowa do
sude akka bangso nang houm tu toru ni pat ni Israel. Alana Jahowa do mangarajai
nang akka parbegu. Ndang dipapatu Jahowa nasida tu halak Israel ala dijajah manang ala ditaluhon Israel marporang,
alai tung ala panandaon ni akka bangso dohot houm i do taringot tu Jahowa nang
haroro ni Jahowa di bagasan Jesus Kristus. Ala ni panandaon nasida i, gabe boi do
marpungu akka nasangap ni akka bangso tu bangso ni Debata ni si Abraham (berkumpul sebagai umat Allah Abraham).
On ma sada sinta-sinta na mansai denggan jala dipasahat Tuhan Jesus tu akka
pangihutNa asa torus akka siihuthon Tuhan Jesus Kristus mangusahahon parsidohoton
ni saluhut akka bangso dohot houm boi
rap dohot Israel nang dohot Israel naimbaru, martopaptopap tangan, mamuji
Debata Jahowa, marsoara olopolop, mardongan soara ni sarune, mangendehon Jahowa
Debata, Raja ni liat portibi on.
3.
Manang
ise pe boi dohot martopaptopap tangan, mamuji Debata Jahowa, marsoara olopolop,
mardongan soara ni sarune, mangendehon Jahowa Debata, Raja ni liat portibi on, molo sintong ditanda
Jahowa Debata. Deba sian panandaon na
sintong i dipaboa parpsalmen do di bagasan psalmen 47 on. Tontu ikkon lam tamba
ma sian i panandaon ni jolma sinuaeng on taringot tu Jahowa, di bagasan
/marhite Tuhan Jesus Kristus, asa lam taronjar roha ni jolma sinuaeng on
mangulahon i. Sian psalmen 47 on botoon do ia Debata na sintong, i ma naung
paboahon goarNa Jahowa. Jahowa do Natumimbul (yang Mahatinggi), na sokkal
(dahsyat), Raja Bolon na gumomgom saluhut portibi
(’areş)
on (ay.3). Di manang piga versi salinan surat tangan, hata ’areş diganti do dohot hata ’elohyim
(= akka debata). Maksudna, Jahowa,
Raja Bolon, i do na gumomgom manang di atas ni saluhut nasa natargoar debata (ilah-ilah). Songon naung jotjot nipatorang, goar Jahowa ’Elohyim tong do laho mandok na
Jahowa (= Panompa) do na manompa akka ’elohyim (ilah-ilah manang nasa na
targoar debata). Jadi manang ise pe sian bangso dohot houm na adong di portibi
on, na sai marsomba tu (akka) debata manang ilah dope, diboto ma na ditompa
Jahowa do akka debata sinombana i (Jadi akka na so patut sombaon do i sude),
jala molo sai disomba dope ilah/debata i, taretong ma nasida na mambahen na
adong di langit, tano, laut dohot na di toru ni tano dope nasida gabe sisombaon
(Nanioraan ni patik ni Jahowa di patik paduahon).
Jahowa do natumimbul, na sokkal,
Raja Bolon, Ama ni Tuhan Jesus Kristus. “Ai umbalga do Damang asa Ahu”, ninna
Tuhan Jesus tikki manjamitai siseanNa/natorop Ibana (jaha di Yohanes 14:28). Alai
boasa disomba Huria Kristen Tuhan Jesus Kristus? Ala ndang songon akka ilah/
debata nadipaboa na diginjang i Tuhan Jesus Kristus, di adopan ni Jahowa. Ala
Jahowa sandiri do na mangula jala na pataridahon diriNa di na disuruNa i Jesus
AnakNa Nasasada i, laho patupa haluaon dohot hasesaan ni dosa ni hajolmaon. I
do umbahen tasomba jala tapar-Tuhan Jesus Kristus. Godang do ndang boi
mangantusi. Didok nasida: “Nunga palobihu Kristen manghaporseai Jesus i Tuhan.
Holan panurirang do Jesus i, ndang Tuhan”, ninna nasida. Songon i do pandapot
ni jolma molo tanggung ibana manghaporsea i na tung Nasuntimbul doJahowa, Pargogo
Nasohatudosan, Naboi Patupahon lobi sian pinikkiran ni roha ni jolma dohot
teori-teori agama. Lam tamba ma paolopoolopon ni Huria Kristen dung diboto
“Jahowa do Napaluahon” (Jeshua/Jesus), jala lam takkas ma topaptopap ni tangan
ni Huia Kristen tikki marende ala saluhut pambahen ni Jahowa di bagasan manang
marhite Tuhan Jesus Kristus.
4.
Disosoi
psalmen on do asa martotaptopap tangan sude akka bangso (‘am) ni Jahowa, mamuji Jahowa Debata
mardongan soara olopolop (ay.2). Di hata Batak Toba adong do asing ni
martopaptopap tangan dohot martelap manang “tepuk
tangan”. Di hata Heber pe adong do asing ni martopaptopap tangan dohot
martelap (tepuk tangan). Martopaptopap tangan di hata Heber didok: taqa‘-kap, lapatanna mambahen soara
marhite talapak tangan na dua i laho paihut-ihut soara ni tarompet na marlogu.
Molo martelap (tepuk tangan) di hata Heber didok: maḥa’, i ma mambahen soara marhite talapak ni tangan nadua i laho
marsurak-surak ala adong dibereng nahebat. “Hidup!”, ninna huhut martelapi. Siparrohahonon
do i di akka kebaktian na masa di akka bagasjoro, asa unang lari makna ni na
martopaptopap tangan i. Na songon na so domu berengon, molo didok pandita i do
sian jolo disi sidung didok hatana sangombas, didok ibana: “Leon hasangapon tu
Tuhanta!” (“Beri kemuliaan bagi Tuhan!”), ninna, jadi pintor martelap (tepuk
tangan) sude na di bagas ingananna marjamita i. Jelas martelap do na songon i.
Salah mangantusi ma na deba, ai ndang partondion be pinatuduhonna. Ianggo na
martopaptopap tangan, i ma na mambahen soara marhite talapak tangan nadua i
mangihuthon ende na diendehon manang logu ni tarompet na dipalu. Gabe saurdot
sude marlas ni roha. Tutu, akka ende na “girang, gembira” do sitopaptopapan,
ndatung ende andung, manang panolsolion di dosa. Haru poti marende dohot
tarompet sipata dipaso, asa haru takkas dipartondihon na mangandung, manang
mangido hasesaan ni dosa di kebaktian i. Ianggo na gembira, marlas ni roha do
jala logu ni ende pe mambahen “girang” akka na kebaktian, tung mansai denggan
do molo laos martopaptopap tangan sude parsidohot i mangendehon ende i. Dilatik ma Huria i
mambahen songon i, molo so haru dibahen dope. Alai sijagaon do antong, unang
gabe gurgar partondion ni akka naburju, holan ala ni na sai martopapi dongan na
di lambungna. Jadi maradat do tong na martopaptopap i. Dipaboa sian jolo, ia di
ende nomor nasaon, martopaptopap tangan do hita laos mamuji Tuhanta, ninna.
Pasti do sude satolop tusi. Jala ala ni i gabe ndang kaku ibadah (parmingguon i). Di tikki mamulai kebaktian denggan do
marende laos martopaptopap tangan, huhut mambahen “cair suasana” ni kebaktian
i, alai ndang lupa tu habadiaon ni inganan i. Dukkon ni i, tikki mangauhon
hasesaan ni dosa naung nilehon ni Jahowa di bagasan Tuhan Jesus Kristus. Jala
parpudi di tikki mangendehon ende parujung di Kebaktian i (mungkin tikki dung
sidung amen-amen) songon ende tambahan. Taboto ma, dipsalmen on lima hali
disosoi asa marende (mar-mazmur). Ndang
sai di ganup ende (mazmur) i martopaptopap tangan, alai mardongan musik
(tarompet manang sipiltihon) boi juo do di sude ende.
5.
Naung
gabe ‘am (umat) ni Jahowa, ndang be
rajuman nasida gabe akka parbegu (goyim,
ayat 9). Ala nasida ma akka bangso naung mananda Jahowa jala na margabung tu bangso ni Debata ni si
Abraham (ay.10). Naung margabung tu bangso (‘am)
ni Jahowa nunga naung sandirina nasida papatu dirina tu Jahowa, jala di bagasan
hapatuon nasida tu Jahowa ma nasida patu tu bangso Israel, ai olo ma nasida ajaran
ni bangso Israel taringot ru ruhut
pasangaphon Jahowa. Parpsalmen on pe manosoi natorop (bangso/‘am ni
Jahowa) do mangendehon Ende Sipodaon (mazmur
pengajaran). Ndang na gabe sidegedean ni pat ni bangso Israel akka bangso
dohot houm na dipapatu Jahowa tu toru ni pat ni bangso Israel (ay.4). Alai asa
gabe sarombang do nasida saluhutna, gabe rap tarpasupasu jala rap gabe pasupasu.
6.
Adong
do surung ni Bangso Israel (nang bangso naung gabe Israel Naimbaru ala Kristus
Jesus) hombar tu ayat 5 na di psalmen on:
“Ibana (Jahowa) do mamillit di hita pargolatanta, hatimbulon ni si Jakkob,
na hinaholonganna i.” Jahowa do mangalehon tano Kanaan gabe Tano Nanipadanhon
ni Jahowa gabe pargolatan ( = tanah air)
ni bangso ni Jahowa. Hinorhon ni holong ni roha ni Jahowa tu bangsoNa do
umbahen dileon pargolatan i. Disakkapi Jahowa hian do ikkon usiron/habishonon ni Israel nasa bangso na adong di tano Kanaan
i. Alai diumpat Jahowa do parentaNa i, asa gabe loason ni Israel akka bangso
sileban i rap mangolu dohot nasida di tano Kanaan i. Gabe batu ujian ma nasida tu bangso Israel,
manguji atik sadia patu jala satia do bangso Israel tu Jahowa, tarmasuk lao
mamboan nasida sude gabe bagian ni bangso ni Jahowa Debata. Ala ni hatontuan ni Jahowa i, ndang
gabe panginsua manang pendatang be
rajuman ni Israel dirinasida di tano Kanaan i na gabe tano Israel, jala akka
bangso na nidapot ni Israel i pe disi, ndang gabe panginsua di tano
pasogitnasida i. Ikkon boi nasida rap mambangun tano/luat nasida i. (Dibahen
pamarenta Israel Modern sinuaeng on do na songon i di Negara Israel nuaeng on.
Jadi ndang holan halak Israel na maragama Jahudi na gabe warga negara Israel
nuaeng on, alai dohot do halak Arab namaragama Islam manang Kristen, Palestina
namaragama Kristen nang Islam, Batak na margama Kristen, akka na olo gabe warga
negara Israel. Tikki niebatan tano Israel/Jerusalem, jumpang do disi halak
Batak na maragama Kristen naung gabe warga negara ni Israel. Sian sude panduduk
ni Israel nuaeng on adong do saotikna halak Arab namaragama Islam lobi marsajuta
duaratus halak, warga negara Israel; jala sian nasida adong na hundul ala
tarpillit gabe anggota Dewan Perwakilan Rakyat. Holan na dapotan penghargaan do
akka kota di Israel, ala ni rukunna Jahudi, Islam, Kristen dohot akka paragama
na asing na tinggal di kota i. Kristen do na mansai otik panduduk ni Republik
Israel. Godangan sian na Kristen i halak Palestina do. Jadi heran do roha, molo
adong di Indonesia na mansarupahon Israel i dohot Kristen. Halak Jahudi nagabe
Kristen nuaeng on di Negara Israel boi bilangan jari do. Ai mangimbobbob do
mohop ni roha ni Jahudi tu Kristen ala pambahen ni si Adolf Hitler di Jerman
tikki Porang Dunia na paduahon i. Godangan do Jahudi i manghalomohon asa ndang
adong nanggo sada be Kristen di Negara Israel i. Laos ala ni i do umbahen lam
borat sitaonon ni akka Palestina Kristen di Negara Israel). Nunga dileon Jahowa
tano Israel i gabe pargolatan (LAI, TB: tanah
pusaka) ni akka bangso na marragam agamana, sukuna, budayana, tarlumobi ma
i tu sude bangso naung mangolu manomba Jahowa (Debata) ni si Abraham. Tatangianghon ma asa boi masisesaan dosa akka
bangso-tu bangso na adong di Negara Israel i nuaeng on, asa rade nasida sude
gabe sanegara, jala unang be sai adong porang di tonga-tonga nasida. Molo so
gabe inganan hadameon tu akka bangso do Tano Israel i, ido muse dalanna laos
uhumon ni Jahowa nasida asa gabe mintop sian portibi on. Na gabe hatimbulon tu
si Jakob dohot pomparanna, i ma molo tarpasu-pasu jala gabe pasupasu Israel rap
dohot sude bangso na adong di Israel/portibi on. Bagasjoro na adong di inganan
ni bagasjoro nanibangun ni si Salomo i pe boi do gabe inganan hadameon. Ai
Islam boi mamakke i ari Jumat, Jahudi mamakke i ari Sabtu, jala Kristen mamakke
i ari Minggu. Ndang rikkot margulut, jala ndang rikkot masiambatan. Unang adong
antong na mamboan bom manang sinjata tu bagasjoro i. Ai molo porang agama di
Bagasjoro ni Jahowa na di Jerusalem i, gabe masa do porang dunia napatoluhon. Akka
Kristen na adong do Indonesia pe ikkon dohot do mandok songon nidok ni
parpsalmen on di ayat 5 i. Jahowa do mangalehon
NKRIndonesia (sian Sabang tu Merauke, sian Miangas tu Rote) gabe
pargolatan (tanah pusaka) ni sude bangso Indonesia, ndang mardia imbar. Naeng
ma sude mangolu di bagasan hadameon, hademakon, dohot hasonangan songon na
diparsinta di Pembukaan ni UUD NKRI 1945 i.
7.
Di
tikki diboan akka malim poti parpadanan na disimpan di bagas ni si Obed Edom tu
Zion manang tu bagasjoro napinauli ni si Salomo, didok do i na nakkok (manaek) Jahowa
tu dolok/ingananNa nabadia i. Alai dihaporseai akka sisomba Jahowa do, molo
tuat Jahowa Debata sian surgo ro tu bagasNa nabadia na di Jerusalem mardongan
hamuliaon, nangkok (manaek) do Ibana muse tu ingananNa na di surgo. Di na
manaek Jahowa tu surgo, goarNa ma namian
di bagasjoro ni Jahowa di Jerusalem. Dung sidung dipasahat malim i di bagasjoro
pasupasu sian Jahowa, dihaporseai do na manaek do Jahowa tu surgo. Di tikki i
ma sude bangso na adong di bagasjoro i marolopolop, mamalu sarune, mangendehon
akka ende mamuji pasangap Jahowa ala naung mulak Ibana tu habangsa habadiaonNa
di surgo, jala sian i Ibana mangarajai saluhutna na adong, tarmasuk akka parbegu (goyim). Di surgo i sai dipaima Jahowa do haroro ni akka parbegu asa
gabe masuk tu bangso ni Jahowa, gabe sisomba jala sioloi Jahowa. Sabar do
Jahowa paimahon saluhutna nasida. Alai molo salpu hasabaronNa i, olo do Ibana
gabe tarrimas. Asa unang tarrimas Jahowa, dihaburjuhon akka sisomba Jahowa ma
manosoi akka bangso parbegu i margabung tu bangso ni Debata ni si Abraham.
8.
Di
tikki di surgo Jahowa, “marpungu ma akka nasangap ni akka bangso tu bangso ni
Debata ni si Abraham, ai Debata do nampuna akka lombulombu ni raja ni tano on,
timbul situtu Ibana” (ay.10). Memang ikkon boi do “berbaur” akka bangso (‘am)
i asa tanda naung sada nasida saluhutna. Nang pe nunga mangaku gabe akka
naporsea tu Jahowa (tarlumobi di bagasan goar ni Tuhan Jesus Kristus), molo sai
mamulik-mulik do jala sai papulik donganna, tarmasuk tu horong ni na
menghianati Jahowa (dibagasan Tuhan Jesus Kristus) do akka punguan na nasongon
i. Tarmasuk tu sialo sinta-sinta ni Jahowa, tarmasuk tu sialo sinta-sinta ni
Tuhan Jesus naung manangianghon: Asa sada nasida songon hita nasada i. Turgas
dohot tanggungjawab ni akka nasangap ni punguan-punguan sisomba Jahowa (di
bagasan Tuhan Jesus Kristus) do marpungu, marsada, manghatai denggan, boha do
asa haru saut sakkap hatuaon ni Jahowa naung nipadanhonNa tu pangihutNa najolo
nang nuaeng marhite Tuhan Jesus Kristus. Heran do portibi on, boasa songon i
lelengna asa boi patuduhon hasadaon akka sisomba Jahowa (di bagasan Jesus
Kristus). Nasusa, molo lao marbolat-bolat, sai pintor boi do pasada tahi dohot
gogo akka naung mandok dirina siihuthon Jahowa (di bagasan Tuhan Jesus
Kristus). Bereng ma ngerina akka Huria Kristen na adong di Eropa i. Dung pe lao
mago manang mintop nasida asa lam dilului hasadaon (i pe mulai taon 1910 dope,
sahat tu saonari ndang tuntas). Ala sai marbadai najolo Kristen di Eropa, gabe
soolo be jolma nuaeng on gabe anggota ni huria. Kosong gareja, mintop, digadisi
pamarenta Inggris akka bagasjoro, mentang-mentang
Raja do nampunasa i sude. Sahat tu saonari ndang barani Gareja Katolik mandok naung sada
nasida dohot akka Huria Protestan. Sai saut ma ro Paus tu perayaan 499 taon
reformasi Luther di Wittenberg bulan sampulu taon 2016 on, asa anggiat lam tubu
roha takkas marsada i. Tubu muse do nuaeng on parbolatbolatan ala adong
semangat kharismatik na imbaru masa. Namangulakulakkon na ma nian i, alai ndang
olo akka horong i marsiajar sian akka pangalaman na salpu i, umbahen gabe masa
akka namasiuhum-uhuman. Hape ikkon lam mauas tu hasadaon ma nian, ai tusi do
huria i ditogihon Tondi ni Tuhan i. Jadi tona ni parpsalmen on di ayat 10 i porlu
do renunghonon ni sude nasangap ni Huria Kristen naueng on. Asa mura, sude ma ganup marhatutuhon na di
Jahowa do lombulombu ni sude nasangap ni bangso nang lombulombu ni sude raja na
di liat portibi on. Jala ganup ma mamakke lombulombu i lao pasadahon Huria
Kristen manang pasadahon sude akka jolma sianut haporseaon, panghirimon dohot
holong pinodahon ni agama Abrahamistis. Heran do portibi on, boasa akka
nasangap ni Huria Kristen ndang barani mambahen akka terobosan-terobosan asa boi “marpungu”, asa boi “pungu” bangso ni
Jahowa (di bagasan Tuhan Jesus Kristus) i. Ndang tarlambat dope, lam marsitutu ma
nasangap ni bangso ni Jahowa Debata marpungu patuduhon hasadaon i. Nuaeng on
nunga lam gogo tuntutan i di zaman “naung manaek Tuhan Jesus Kristus tu banua
ginjang jala rap dohot Jahowa Ama i mangarajai bangsoNa nang bangso parbegu”.
Tung manghorhon gok las ni roha do molo bangso ni Debata boi marpungu. Disi ma
takkas patuduhon ni sude bangso/houm las ni roha na gok, mamalu sarune,
marolopolop mardongan ende huhut martopaptopap tangan mamuji Jahowa Raja
Nasunbadia i, Raja ni Portibi on, naung mangaleon haluaon di bagasan Tuhan
Jesus Kristus. Dipestahon Huria i ma i
di tikki mangarayahon Ari Hananaek ni Tuhan Jesus Kristus, sadari on.
Pematangsiantar, 27 Arpil 2016. Pdt. Langsung Maruli Basa Sitorus
(Pdt. LaMBaS).