JAMITA SIAN EPISTEL TU MINGGU II DUNG TRINITAS TGL 25 JUNI 2017

22.33.00 0 Comments A+ a-

JEREMIA 20:7-13

20:7 * Dihata i ho ahu ale Jahowa, jala olo ahu hataanMu. Gumogo do ho sian ahu jala monang do ho; hape gabe sirehereon ahu ganup ari; tung saluhut nasida mangarehe ahu.
20:8 Ai ganup makkuling ahu, ikkon anggukkononku do: Pangarupaon dohot hamagoan; ai hata ni Jahowa manjadi di ahu gabe pangareheon dohot insakinsak ganup ari.
20:9 Jadi nikku ma: Ndang be taringotanku Ibana, jala ndang be ahu marjamita marhitehite goarNa, hape gabe songon api na marsigorgor di bagasan rohaku huhilala, tarhurung di bagasan holiholiku, siol mandate ahu mangotapotapi, hape ndang tarbahen.
20:10 Ai hubege do hatahata ni torop halak: Biar humaliang! Tuduhon ibana! Itatuduhon ma ibana! Saluhut jolma alealeku mangonggop di lambungku: Anggiat tung tartakkup ibana, asa itapatunduk ibana, jala martubol hita tu ibana.
20:11 Alai Jahowa do * mandongani ahu, songon ulubalang na begu, tagamon monang; * murak situtu do nasida tahe, ai ndang mardohar nasida, haurahon na saleleng ni lelengna, na so tagamon lupa mangonai tu nasida.
20:12 Tongon tahe ale Jahowa Zebaot, ho do na * manguji halak na tigor, na marnida piapia dohot ateate. Sai idaonku do partubolanMu songgop tu nasida, ai nunga tu ho hugiling parbadaanku.
20:13 Marende ma hamu di Jahowa, puji ma Jahowa, ai nunga dipalua ibana tondi ni halak na pogos sian tangan ni angka parjahat.



 MOLO DIBOTO HO DO ULAON NA SO TARJUA ULAONMU, ULAHON MA SADENGGANDENGGANNA
1.      Hamuna dongan sahaporseaon na hinaholongan di bagasan holong na sian TUHANta. Ganup do jolma na cerdas manang na normal, mamboto aha siulaonna, di jabu, di parkarejoan, dohot manang didia pe. Ndang pola sai babababaan i mangula ulaonna. Alai adong do jolma na dapotan ulaon na khusus, napinatunggung ikkon ibana mamikul ulaon dohot jabatan i. Misalna: gabe presiden, gabe menteri, gabe gubernur, gabe DPR/DPRD, gabe bupati, gabe dokter, gabe polisi, tentara (darat, laut, udara), gabe guru, gabe tukang, gabe tukang sapu, gabe satpam, gabe pandita, gabe guruhuria, gabe bishop/ephorus, gabe sekretaris jenderal, gabe praeses, gabe ustad, gabe sintua, gabe dirigen, gabe partigatiga, pangalompa (parkatering),  dohot lan akka na asing dope. Haru “gabegabean” tong do ulaon na khusus i. Akka pangula na khusus on, adong do i na burju, adong na hurang burju jala adong na jukkat. Ganup be do i adong parukkilonna, na boi sampe mambahen mundur sian ulaon manang jabatan i. Ndang adong akka pangula na khusus on na so hona kritik na podas manang na ringan, na “mandabuhon/menjatuhkan” manang mambahen asa lam dipature ulaonna. Ganup do pangula na khusus on mandok na dileon Debata ualonna i, nang pe sian jolma manang sian lembaga ulaon i dijalo, manang napinukkana sandiri. Molo masa parukkilon na dokdok di ulaon i, ganup ikkon mamboto tu ise i oronghononna. Molo dapotna be “hasukseson” di ulaon i, ganup ikkon mamboto aha be similmilhononna. Molo ganup siula ulaon na khusus on mamboto, na ikkon do ibana mangula ulaon i, jala nunga dipatunggung ibana tusi, manang na sadia leleng ibana dipatungngung tusi, ikkon ma ulahononna ulaon i sadenggan ni dengganna.
2.      Si Jeremia, nunga dipillit gabe panurirang ni Jahowa di tikki bajar dope ibana (24 taon umurna), jala diampehon ulaon tu ibana: Ida ma, hupabangkit do ho sadarion mangaranapi angka bangso dohot angka harajaon, laho mangurati dohot maniaphon, mangago dohot mangaloha, paulihon dohot manuan (Jer.1:10). Jala manang tudia ibana disuru Jahowa, ikkon tusi ibana lao, jala manang aha ditonahon Jahowa  tu ibana, ikkon i do hatahononna (ptds. Jer.1:7). On ma ulaon na ikkon ulahonon ni si Jeremia. Hape ndang sai ampit tona ni Jahowa tu lomo ni roha ni akka raja ni harajaon siranapanna.  Di tikki raja Josia mamarenta, jala baru tarjou dope disi si Jeremia gabe panurirang, sadalan do panurirang i dohot raja i. Ala ni i, sude tona ni Jahowa nadipasahat si Jeremia laho paulihon harajaon Juda, dohot paulihon haoloon ni bangso Juda unduk tu patik ni Jahowa, na tarsurat di buku nadapot nasida sian bagasjoro. Marolopolop do si Jeremia mamereng harajaon Juda tikki i, jala tung sipujion do si Josia na mangareformasi agama ni bangso Juda. Boi do bangso i ndang dijajah bangso na asing (Assyur, Mesir manang Babel). Alai Harajaon Mesir (Pharao Neko) tong do sai gabe ancaman tu bangso Juda. Holan mate si Josia, jala diangkat rakyat si Joahas gabe raja ni Juda, pintor ro do tentara ni Mesir patunduk Juda, jala si Joahas ditakkup diboan tu Mesir. Pharao Neko mangangkat  gantina si Eliakim na gabe margoar Joiakim. Diporo Pharao Neko ma Juda marhite balasting na mansai balga. Holan patuduhon na tunduk si Joiakim tu pharao Neko, diulahon si Joiakim do sogo ni roha ni Jahowa, tarmasuk ma i gabe disomba ibana debata ni halak Mesir, asa sonang roha ni Pharao na manjajah Juda. La ni i ma si Jeremia m ulai mangkritik habishabisan raja Joiakim. Di tikki on ma markembang harajaon Babel naniuluhon ni raja Nebukadnezar di Utara/Timutlaut ni Israel, jala mandok ikkon rajaanna sude tano na adong di saborang ni sunge Eufrat sahat tu perbatasan tu Mesir di Selatan/Baratdaya ni Israel. Tarmasuk ma ikkon rajaanna tano Juda, jala haruarhononna Mesir sian Juda. Nunga diparsiajari si Jeremia taringot tu harajaon Babel dohot akka tindakan ni Raja Nebukadnezar tu akka harajaon na so olo tunduk tu Babel. Diboto si Jeremia do na so tarpangunsandean be Mesir laho maralohon Babel. Jadi tung “pengamat”/ pangaranapi ni akka harajaon do tutu si Jeremia. Nunga diboto si Jeremia, ganup harajaon hombar-balok ni Juda, molo so pintor olo mandok tunduk tu Babel, tung dipulaksaehon tentara ni Babel do jala sude pandudukna dibuang tu Babel. Di situasi na songon i, disukkun si Jeremia do Jahowa, aha na ikkon pasingothononna tu si Joiakim, raja ni Juda. Dapot na do tona sian Jahowa. Didok si Jeremia ma tu si Joyakim, asa ditanggalhon jala ditinggalhon raja Joiakim pardonganonna manang hatundukonna tu Mesir, jala unang be dibayar balasting tu Mesir; unang be disomba debata ni halak Mesir. Disosoi si Jeremia asa dipaboa raja Joiakim ma tu raja Nebukadnezar na tunduk Juda tu Babel, jala dipangido asa diondihon molo naeng hancurhonon ni Mesir, jala dibayar ma balasting tu Babel. Maksud ni si Jeremia, asa unang sanga ro tentara ni Babel songon musu ni Juda, mago maon dipulaksaehon sude nasa na adong di Jerusalem, tarmasuk bagasjoro ni Jahowa. Hape tikki dipasingothon si Jeremia na songon i, sedang repot do raja Joiakim mangkonsolidasi tentarana rap dohot tentara ni Mesir laho marsiapsiap mangalo tentara Babel. Ala sipasingot ni si Jeremia i, ditudu do ibana “penghianat” negara, jala direherehei na so tikkos hata nanisuriranghonna. Dipamasuk do si Jeremia tu penjara, jala diporsuk di penjara i. Di tikki parniahapan na songon i ma, dihoihon si Jeremia songon na tarsurat di turpuk epistel on. Hansit do tutu, molo nidok natikkos, jala hatikkkoson i mangalo pamarentaniba, hape tujuan manselamathon bangsoniba na di bagasan hagogotan do napinasingothon i. Nang pe hansit, ikkon tong do tuhukon ulaon i. Ndang utang so tarjua i, alai asa tung “selamat” do akka naporsea tu Jahowa.
3.      Dihoihon si Jeremia do  haporsukonna i tu Jahowa na marsuru ibana. Dihata i ho ahu ale Jahowa, jala olo ahu hataanMu. Gumogo do ho sian ahu jala monang do ho; hape gabe sirehereon ahu ganup ari; tung saluhut nasida mangarehe ahu. Ai ganup makkuling ahu, ikkon anggukkononku do: Pangarupaon dohot hamagoan; ai hata ni Jahowa manjadi di ahu gabe pangareheon dohot insakinsak ganup ari. Marningot ibana tu panjouonna, na so tarjuana parsuruon i. Arop situtu do rohana, asa songon di tikki ni raja Josia, ndang mangae akka haporsukon ibana di na mangulahon dohot manorushon ulaon manurirangi i. Di tikki ni si Josia, ulaon ni si Jeremia, i ma dohot paulihon harajaon Juda. Alai di tikki ni raja Joiakim, ulaon ni si Jeremia, nunga gabe mangurati, maniaphon, mangago dohot mangaloha harajaon Juda, ala so olo Juda paulion, jala ndang olo mulak marhaposan tu Jahowa. Ganup ari si Jeremia ikkon manganggukkon tu Jahowa dohot di tonga ni bangso :i, mandok: “Pangarupaon!”, “Hamagoan!” Si Jeremia mangkritik hakejamon ni tentara ni si Joiakim maradophon akka na sosadalan tu raja i. Sai ditariashon ibana, na naeng ro na ma tentara ni Nebukadnezar mangaleksehon Jerusalem, molo so hatop raja Joiakim mandok tunduk tu Nebukadnezar jala molo ndang hatop manggotaphon kerjasamana tu Pharao Neko di Mesir. Disadari si Jeremia, ibana nunga gabe sireheon. Akka donganna panurirang mandok: “Najolo do ho di zaman ni Josia marlakku, Jeremia, ianggo nuaeng ndang lakku be ho, nunga salpu zamanmu, jala ndang pendukung pamarenta be ho, alai nunga gabe penghianat negara. Jalo ma bagianmu!”, ninna alo ni si Jeremia. Tarbandinghon do pangareheon na tu si Jeremia on dohot pangareheon na binahen ni akka Siboto Surat, Saduse dohot Sintua ni malim tu Jesus Kristus di hurang lobi saribu taon na mangihut. Tong dikaitkaithon tu haundukon tu pamarenta.  Songon i do nang pengalaman ni akka Kristen sahat tu nuaeng on: Sai direhei, ala mangkritik pamarenta na so hatop mamereng masadepan ni bangsona. Alai, manang beha pe borat ni pangareheon i, ikkon torus do ulahonon ni Kristen i ulaonna na dipatuhukkon tu ibana, songon si Jeremia dohot Jesus na so olo kendor manang mundur sian ulaon na pinasahat tu nasida be.
4.      Ala ni borat ni ulaon i dituhuk  si Jeremia, jala asa unang lam martimburak hamurukon ni bangso Juda tu ibana, sanga do martahi si Jeremia asa ndang be taringotanna Jahowa tu bangso i, jala ndang be marjamita ibana marhitehite goar ni Jahowa. Naeng oloanna tuntutan ni raja Joiakim, na mangido si Jeremia asa unang sai manurirangi ibana  mangalo akka kebijakan ni si Joiakim, jala asa dipahohom si Jeremia dirina. Alai ndang tarpahohom si Jeremia dirina. Alana gabe hasintongan ni hata ni Jahowa do gabe alona, mambahen ibana sai merasa mardosa molo so dipasahat si Jeremia hata ni TUHAN na diilhamhon tu ibana. Didok si Jeremia, gabe songon api na marsigorgor di bagasan rohaku huhilala, tarhurung di bagasan holiholiku, molo sai naeng pahohomonna hata ni TUHAN na jinalona i. Parenta na hea dijalo si Jeremia tikki panjaouon na tu ibana mangwajibhon ibana ikkon manghatahon hata ni Jahowa na jinalona, jala manang tu dia pe ibana disuruhon Jahowa, ikkon do si Jeremia lao. Alani i “mardugu” di bagasan diri ni si Jeremia dua tuntutan na tung martontangan: (1) Jahowa mamarenta ikkon hatahononon ni si Jeremia tona ni Jahowa, ia tung pe tung balik situtu i tu lomo ni roha ni raja Joiakim dohot bangso Juda; (2) raja Joiakim dohot bangso Juda manuntut ikkon pahohomon ni si Jeremia jala na so jadi hatahononna manang dia pe diparentahon Jahowa suriranghonon ni si Jeremia. Nunga sai diintip bangso Juda si Jeremia (jala tarmasuk aleale ni si Jeremia nunga dibahen raja/dinas intelijen ni si Joiakim lao mammatamatai si Jeremia), jala molo tong dope manurirangi ibana, takkupon ni bangso i  na ma ibana asa bahenononna marutang hosa: Ai hubege do hatahata ni torop halak: Biar humaliang! Tuduhon ibana! Itatuduhon ma ibana! Saluhut jolma alealeku mangonggop di lambungku: Anggiat tung tartakkup ibana, asa itapatunduk ibana, jala martubol hita tu ibana. Ala ni i, gabe songon api na marsigorgor ma tutu HATA ni TUHAN i di bagasan diri (batin) ni si Jeremia. Reung di hilala holiholina, ai di holiholina i di hilala ibana  tarhurung HATA ni TUHAN i. Sampe tung mandate si Jeremia mangotapi asa unang nian sai manosak HATA ni TUHAN na dapotna i, lao hatahononna tu raja dohot bangso Juda i. Alai, nang pe songon i borat ni tantangan sidopanna (hosa do taru na, hamatean ngongom di jolona), tong do haoloon tu Jahowa dirajumi si Jeremia na dumenggan sian nasa mangoloi parenta ni si Joiakim. Tegas didok ibana: “Ndang tarbahen!” Ndang tarbahen si Jeremia pahohom dirina. Alana umposi do di ibana, uhuman mate sitipahonon ni Jahowa tu ibana molo so dihatahon ibana HATA ni Jahowa , sian nasa uhuman mate sitipahonon ni raja Joiakim tu ibana molo torus ibana manurirangi. Marhite panindangion on, naeng botoon ni bangso Juda dohot raja Joiakim, aha alasan umbahen ndang boi ibana pahohom dirina. HATA ni Jahowa i ikkon sahat tu bangso Juda dohot tu raja Joiakim, ditangihon manang so ditangihon. Ndang boi adong penolsolion di pudian ni ari mandok na so adong sipasingot dipasahat panurirang, molo dung dipulaksaehon tentara ni Babel harajaon Juda dohot raja Joiakim. Maruntung do saotik si Jeremia, alana, gabe disuru raja Joiakim do sukkunon ni naposo ni raja i, aha do HATA ni Jahowa, dung lam tu posina  serangan-serangan ni tentara Babel laho manaluhon harajaon Juda, jala tentara Mesir ndang tolap mangalo tentara  ni Babel i. Jadi ndang tarbahen panurirang i mangotapi HATA ni TUHAN na di dirina, jala bangso Juda dohot raja Joiakim pe tong do mamorluhon HATA ni TUHAN di tikki hagogotan i. Jadi pamarenta na loakon do molo sai pintor pamatehon akka “opposisi” na adong di tongatonga ni bangsona manang di pamarentahanna.  Ndang denggan opposisi dirasip pamarenta. Na mambahen “makar” do rikkot ditumpas pamarenta sian tongatonga ni bangsona. Ianggo opposisi naporluan do adong di tongatonga ni pamarentahan. Di huria pe tong do songon i: rikkot do adong opposisi manang tukang kritik.
5.      Ndang olo mundur si Jeremia sian ulaonna gabe panurirang na pinillit jala na sinuru ni Jahowa, ala adong do di dirina haporseaon na togu, mandok: Alai Jahowa do  mandongani ahu, songon ulubalang na begu, tagamon monang. Pandonganion ni Jahowa do pamonang si Jeremia. Pandonganion ni Jahowa  do naumporlu  di saluhut jolma na porsea tu TUHAN Jahowa Jesus Kristus nang sahat tu  nuaeng on.  Didok si Jeremia, Jahowa songon ulubalang na begu mandongani ibana. Jadi pasti do monang si Jeremia bahenon ni Jahowa maralohon akka na mammusui ibana. Diboto si Jeremia do na “misi” na sintong do naniulahonna, ndang na laho “manjehehon” bangsona asa gabe ditoru gomgoman ni harajaon Babel. Dalan “manselamathon” bangso Juda do sian halekseon, umbahen dipasahat ibana “sada alternatif” dalan malua, di situasi na mansai jorbut dohot hakejamon ni akka harajaon na bolon (adikuasa) na adong di humaliang Juda.  Manang na sintong si Jeremia disi, ndang be adong na boi sukkunon. Holan Jahowa Zebaot do na na  manguji halak na tigor, na marnida piapia dohot ateate.  Jahowa do na mamboto hasintongan ni HATA na nisuriranghon ni si Jeremia. Jahowa do na mamboto atik na tigor do si Jeremia, jala na boi mamareso aha isi ni piapia dohot ateate ni si Jeremia. Jahowa do namamboto aha na adong di roha dohot pikkiran ni si Jeremia. Pandapot umum do na songon i di tongatonga ni akka naporsea: “TUHAN i ma namamboto atik na sintong do na hudok i manang na sala,” ninna halak naporsea mampartahanhon hasintongan ni hatana. Nunga digiling si Jeremia tu Jahowa parbadaanna tu bangso Juda. Lot ma Jahowa na manontuhon ise na sala jala ise na sintong; raja Joiakim/bangso Juda do manang si Jeremia. Alai didiri ni si Jeremia adong do keyakinan, na idaonna sandiri partubolon sibahenon ni Jahowa tu bangso Juda/raja Joiakim.  Keyakinan i adong di si Jeremia, ala dibereng ibana do naung mansai jonok na ma hasasahat ni tentara Babel lao mangaleksehon Jerusalem.  Na so tartangishonna do halelekse ni bangso na i. Ndang tardok ni si Jeremia agia aha. Ala ni hansit ni naniae si Jeremia, gabe on na ma didok si Jeremia: “murak situtu do nasida tahe, ai ndang mardohar nasida, haurahon na saleleng ni lelengna, na so tagamon lupa mangonai tu nasida”. Sude do bangso Juda  ndang mamparhatoho manang torus do mangaraguhon hasintongan ni hata na nisuriranghon ni si Jeremia. Ala so adong nasida naporsea tu hata ni si Jeremia, marsuruk mate do nasida mampartahanhon Jerusalem maradophon serangan ni tentara Babel, alai ujungna talu do nasida. Naeng lao ma raja Joiakim sipsip lari sian kota Jerusalem, alai tong do boi ditakkup tentara ni Babel, jala ditali diboan songon “tawanan” tu Babel. Di adopan ni mata ni si Jeremia do masa partubolonna na binahen ni Jahowa tu bangso Juda dohot tu raja Joiakim. Ai dung ro tentara Babel manghubu Jerusalem (taon 598 asK), ditakkupi nasida do akka tokoh-tokoh, akka namalo ni bangso i sude, jala dibuang tu Babel; sude akka ulaula mas na adong di bagasjoro dirampas nasida jala diboan tu Babel. Tung haurakon situtu ma naniae ni bangso Juda i, na so tarhalupahon ni hajolmaon. Jala ala tong ndang ditangihon bangso Juda na tartading i, na nirajaan ni si Joiakin (na mangganti raja Joiakim), diulakkon tentara ni Babel do muse ro manghubu Jerusalem taon 587 asK, jala gabe sude bangso i dibuang tu Babel, tarmasuk raja Joiakin, jala sude bangunan na dong di Jerusalem (tarmasuk Bagasjoro ni Jahowa) dipadosdos, jala ndang diloas dua batu martindi. Alai ianggo si Jeremia, dipalua tantara Babel i do sonang mulak tu jabuna di Anatot. Aha ma tardok ni si Jeremia marnida na masa i saluhutna? Tong do dinunuti si Jeremia pasingothon akka na so dohot tartakkup ala martabuni di Jerusalem, asa tong nasida patogu haporseaonnasida be tu Jahowa. Alana, ninna si Jeremia,  di sada tikki tong do mangasi Jahowa mamereng Jerusalem dohot akka pangisina. Alai tong do ndang bertobat akka natading i, bahkan gabe dilarihon nasida do si Jeremia tu Mesir. Di Mesir do mate si Jeremia.
6.      Alai hamuna dongan sahaporseaon na hinaholongan. Laho menyikapi situasi na mansai bernit naniae ni bangso Juda dohot akka raja nasida,  sada na rikkot sirenunghonon ni jolma tikki i, nang jolma sinuaeng on, mandok: Marende ma hamu di Jahowa, puji ma Jahowa, ai nunga dipalua ibana tondi ni halak na pogos sian tangan ni angka parjahat. Di taon 598 asK, na jotjot di sejarah ni Juda didok “Pambuangan Parjolo”, ndang dohot akka napogos ditakkupi manang dibuang. Holan akka namora, namarroha, tokoh masyarakat, akka natarhona do dibuang, hurang lobi 10.000 halak. Alai ianggo akka napogos malua do sian tangan ni tentara Babel na tung mansai jahat/kejam i.  Dikeadaan na mansai porsuk i, tong dope diida si Jeremia adong sada alasan na mangonjar roha ni akka naporsea, tarlumobi akka napogos  na malua i, marende di Jahowa, jala mamuji Jahowa. Alai dia ma sidohonon taringot tu anjuran ni si Jeremia on. Akka napogos i pe sasintongna tong do tangis ala dibuang akka na “maradong” na mangalehon nasida mangan di tikki na salpu i. Alai “ndada tartangishon, tumagonan ma niendehon”, “ndada tarandunghon, tumagonan ma nitortorhon”. Boi do di sada ende pataridaon  hinalungun ni roha ala masa na hansit tu bangsoniba, jala di bagian ni ayatna i, tong adong ‘hata hamauliateon” ala adong dope “tadingtading ni bangso i” na manguduti tarombo. Tugas ni akka komponis ma mangkarang lagu dohot teks ni ende na songon i isina. Misalna, hatahata ni ende i mandok: “TUHAN, tung porsuk situtu diae bangsoMi, na so manangihon HATAMi, jala na so manghangoluhon hangoluan dohot haluaon na sian Ho i. Nunga ditaban bangso sileban tano ni bangsoMi, jala disoluk bangso sileban horja ni bangsoMi. Musir bangsoMi, gabe so adong be golatnasida di nagori nanilehonMi. Hansit, dangol TUHAN, parniahapan ni bangsoMi.” “Tutu, TUHAN, adong do tadingtading ni bangsoMi, napogos so margellok, jala songon durame na boi diullushon alogo i. Urupi ma hami TUHAN, bangsoM naung malakke on. Pasada ma hami luhut sian sude portibi on, laho paulak bangsoMon tu bonapasogitna. Leon roha di hami namasitukkol-tukkolan, masimainaminan mambangun hajolmaon nami. Asa boi bangsoMi mulak marharajaon di tano naung nilehonMi bahen pargolatannasida. Pinuji ma goarMu, ale TUHAN.”
7.      Di nalaho manjamitahon turpuk on, tong ma dipadomu parjamita parniahapan ni si Jeremia on, tu parniahapon ni TUHAN Jesus Kristus. Ala ni hansitna, tong do hea didok Jesus: “Ale Amang, molo leak tarbahen, salpuhon ma panginuman on sian Ahu, alai ndang lomoku, lomoM ma.” Nang di silang i pe didok Jesus do:  sian AMA i. Jala diujung na didok Jesus do: “Ale Amang, sahat tu tanganMu hupasahat tondiKu.” Jahowa do namartubol di parniahapan ni Jesus i, jala na mangalehon hamonangan na so adong tudosanna tu Jesus Kristus. Hahesaan ni dosa i disahaphon tu akka na olo manjakkon. Haluaon i dileon tu akka na olo martua. Hangoluan sorgawi i ditumpakkon tu akka na olo manghangoluhon. Marjambar na mansai denggan akka na pogos tondinasida, ai dapot jambar nasida sian TUHAN Jahowa Jesus Kristus. Martua do na mauas male mida hatigoran, ai digoki Jahowa Jesus Kristus do nahinirim ni roha nasida. Patut do hita marende mamuji TUHAN Jahowa Jesus Kristus, siala saluhutna i.
8.      Dibereng jala diantusi ganup halak napinatunggung tu sada ulaon ma hinaporlu ni ulaonna. Jala unang olo mansohot mangulahon na denggan i, ia tung pe mansai gogo na naeng mangambati hinatulus ni ulaon i, lao manselamathon bangsonta. Amen.
Pematangsiantar tgl. 20 Juni 2017. Pdt. Langsung Maruli Sitorus (Pdt. LaMBaS).